Heima er bezt - 01.05.1954, Side 23

Nr. 5
Heima er bezt
151
Benedikt Bjarnason, efnabóndi
og ríkilátur. Á merkjum fyrr-
greindra jarða er engjastykki, er
báðir jarðeigendur þóttust eiga
tilkall til, og var hann þrætu-
epli þeirra. Meðan Björn lifði,
nytjaði hann þrætupart þenna,
en við lát Björns bónda hefur
Benedikt Bjarnason hugsað sér
að iáta til skarar skríða. Segir
svo orðrétt um viðureignina í
Skammdegisgestum:
„En fyrsta sumarið, sem Sól-
rún var ekkja eftir Björn, lét
Benedikt Bjarnason á Aðalbóli
það verða sitt fyrsta verk, þegar
túnaslætti var lokið, að fara með
vinnufólk sitt allt og heyja
engjateiginn umdeilda. Sólrún
sá, hversu fram fór, því slægju-
partur þessi blasir við sýn frá
Hnausakoti, sem er vestanmeg-
in árinnar og nær því beint á
móti engjateignum. Henni þótti
súrt í broti að vera rænd eign
sinni, en taldi sig þó ekki að svo
komnu hafa afl til þess að varna
Benedikt bónda engjanna.
Kvöld eitt hafði Benedikt og
fólk hans lokið við að slá þrætu-
partinn, og þóttist Sólrún vita,
að hann mundi binda heyið
næsta dag og flytja heim að Að-
albóli. Lét hún um kvöldið söðla
hest og reið yfir að Neðra-Núpi
í Núpsdal. Þar bjó þá bóndi sá,
er Hafliði hét Guðmundsson.
Hann var mikill vinur Sólrúnar.
Hún bar nú upp fyrir honum
vandræði sín, að Benedikt á Að-
albóli væri að ræna sig, einstæð-
ingsekkjuna, réttmætri eign
sinni. Bað hún hann nú fullting-
is um að rétta hlut sinn með
þeim hætti, er hún setti ráð til,
en það var að lána sér sjálfan
hann, alla húskarla og alla
tamda hesta, þá um nóttina, til
þess að binda og flytja heyið úr
þrætupartinum. En flytja skyldi
hann það yfir hálsinn að Neðra-
Núpi og hafa að launum fyrir
hjálpina. Sjálf ■ kvaðst hún
myndi láta fram hestakost og
vinnufólk til verksins. Hafliði
gekk fúslega að þessu og fór
hann með Sólrúnu um nóttina
ásamt vinnufólki sínu og batt
heyið og flutti yfir hálsinn, sem
er á milli Austurárdals og Núps-
dals, að Neðra-Núpi. Var því
verki lokið fyrir fótaferðartíma.
Snemma næsta morgun kom
Benedikt á Aðalbóli í eng.iateig-
inn og hugðist binda heyið heim,
en greip í tómt, því nú var það
allt á brottu flutt, og vissi hann
þó eigi hvert, en mun þá strax
hafa ætlað, að Sólrún í Hnausa-
koti væri völd að heyhvarfinu.
Lét hann nú fólkið bíða með
hestana við Austurá, en reið
sjálfur yfir að Hnausakoti og
leitaði á túni og næsta nágrenni
að heyinu, en fann eigi, sem ekki
var von. Ekki hafði hann tal af
Sólrúnu eða neinum heima-
manna í Hnausakoti, en reið við
svo búið heim og lét kyrrt liggja.“
Jón Bjarnason, afi höfundar
bókar þeirrar, er til er vitnað hér
að framan, jafnaði skörungsskap
Sólrúnar til Ólafar ríku og Þor-
gerðar á Borg, og mun sú sam-
liking hafa við rök að styðjast.
Víkur nú sögunni að þeim
hjónum Finnboga og Margréti.
Er leitt, hve fátt verður um þau
vitað með sannindum, og mun
ég því fara fljótt yfir sögu. —
Þau hjón eignuðust sjö dætur,1)
og hét yngsta dóttirin Hrefna,
fædd 24. apríl 1875.2) Efnahag-
ur þeirra Tindahjóna var frem-
ur góður, en þó fór þeim eins og
fleirum, að þeim þótti illa horfa
með afkomu alla, er harðindin
miklu gerði upp úr 1880, enda
kom þar, að þau brugðu búi og
fluttust til Vesturheims árið
1883, að því, er fullvíst er talið.3)
Skömmu eftir að þau hjón
komu vestur, deyr Finnbogi, en
Margrét settist að með dætur
sínar í Winnipeg. Hún hafði
nokkur efni og lagði nú fé sitt í
eitthvert fyrirtæki í þeirri góðu
trú, að með því gæti hún bezt séð
dætrum sínum borgið, en svo fór,
að hún sá aldrei eyri af því aft-
1) Sumar heimildir segja 5 dætur.
2) Sú villa hefur slæðzt inn 1 heims-
kunn uppsláttarrit eins og Who is Who
in America og Who is Who in Medicine,
að frú Hrefna sé fædd 7. maí 1881. Staf-
ar þessi skekkja af því, að skírnarvottorð
hennar glataðist skommu eftir komuna
vestur. Var það því ekki fyrr en fáum ár-
um fyrir dauða sinn, sem hún vissi hinn
rétta aldur sinn, að hún væri sex árum
eldri en hún haldið hafði! Þetta skrif-
aði dr. Hrefna mér sjálf. — I Laknar á
Islandi er hún sögð fædd um 1888.
3) 7 Lœknar á lslandi segir árið 1893,
en það er tvímælalaust rangt.
ur. Ofan á allt þetta bættist svo,
að hún varð fyrir slysi, datt á
svelli, og beið þess aldrei bætur
og varð óvinnufær upp frá því.
Átti hún nú ekki annars kost
en að koma börnunum fyrir,
senda þau sitt í hverja áttina, og
lætur að líkum, að henni hafi
orðið þungbær sú móðurskyldan,
en nú var hagurinn annar en
heima á Tindum áður.
Hrefna litla hafnaði hjá lög-
manni nokkrum í Winnipeg og
konu hans. Munu þau hjón hafa
haft í huga að ala hana upp, en
það fór á annan veg. Hrefna
kunni ekki við sig á þessu heim-
ili. Hún gat ekki með nokkru
móti sætt sig við að vera töku-
barn, vildi ekki liggja undir því
að vera kölluð „vesalings ein-
stæðingur“ daglega. Hún lét það
því verða sitt fyrsta verk, er hún
kom á fætur morgun einn eftir
fárra daga dvöl hjá hjónum
þessum, að troða þvi litla, sem
hún átti, í koddaver, hljóp síð-
an á brott og heim til móður
sinnar.
Hún hafði hlakkað mjög til
vesturfararinnar. „Hugur minn
stefndi allur til ævintýra og
stórræða mikilla,“ sagði hún ára-
tugum síðar. Hún var sannfærð
um, að henni væri búinn mik-
ill frami vestra. Heima á Tind-
um óraði hana aldrei fyrir því,
að hún mundi verða að skipa sess
Helgu í öskustónni lengi vel í
þessu nægtalandi, en hana mun
heldur ekki hafa órað fyrir því,
að hún ætti eftir að brjóta sér
braut til eins mikils frama og
raun varð á. Sögulestur og
rímnakveðskapur í skammdeg-
inu heima á Tindum hafði gef-
ið ímyndun hennar byr undir
báða vængi, þá hafði hún farið
láð og lög með söguhetjunum,
kannað ókunna stigu* lent í æv-
intýrum, sem jafnan enduðu vel.
— Nú þótti telpunni ekki byr-
lega blása. Ævintýrin höfðu til
þessa verið á aðra lund en hún
hafði ætlað. En það er víkinga-
blóð í æðum hennar, hún er á-
kveðin og einbeitt. Ævintýrinu
mikla er enn ekki nándar nærri
lokið, og því skál ljúka eins og
öðrum ævintýrum: með frægð og
frama. Hún gerir sér vel ljóst,
að henni er nú mikill vandi á
höndum og hún má alls ekki láta
falla það merki, sem forfeður