Heima er bezt - 01.04.1955, Síða 26

122
Nr. 4
skurðurinn yrði eyðilagður í
styrjöld, er hin gamla siglinga-
leið fyrir sunnan Ameríku, Horn-
höfða, einasta leiðin milli Kyrra-
hafs og Atlantshafs, en þessa
leið er hægt að verja með bæki-
stöðvum á Grahamslandi, en það
er nyrsti oddi Suðurskautslands-
ins.
Svipuð þýðing fyrir flugsam-
göngur og leiðin yfir Norður-
skautið.
Stytztu flugleiðirnar milli Suð-
ur-Ameríku, Suður-Afríku og
Ástralíu liggja yfir Suðurskauts-
landið þvert. Sjá menn af því, að
hernaðarleg þýðing þessara
landa verður áþekk og á norður-
hjara heims. Það er ef til vill að-
eins tímaspurning, hvenær flug-
samgöngur verða hafnar þessa
leið. Mun þá verða flogið því
sem næst yfir sjálft Suðurskaut-
ið.
En slíkar flugsamgöngur eru
aðeins mögulegar með því að
fastar bækistöðvar séu settar upp
í sambandi við þær. Talið er, að
Victoríuland sé heppilegur stað-
ur fyrir flugvelli, en sá hængur
er á því, að svæði þetta liggur
nálægt segulskautinu, og auk
þess eru þar jafnan miklir
stormar. Englendingar, Argent-
ínumenn og Chilebúar hafa þeg-
ar skilið hve miklir möguleikar
eru hér fyrir hendi, varðandi
flugsamgöngur stytztu leið milli
heimsálíanna, og hafa þegar lát-
ið byggja nokkrar athugunar-
stöðvar á meginlandi ísálfunn-
ar. Aftur á móti hafa Banda-
ríkjamenn ekki látið mikið að
sér kveða hingað til á þessum
slóðum. Forseti þeirra lýsti yfir
því í sumar sem leið, að Banda-
ríkjamenn gerðu engar kröfur
til landa í ísálfunni, og að af-
leiðing þess væri sú, að þeir
myndu ekki koma sér upp bæki-
stöðvum þar syðra.
Flóð vegna bráðnunar jökla á
SuðúrskautsláncLinu.
Hinn bandaríski leiðangur,
sem fyrir nokkru lagði upp í suð-
urförina, mun dvelja þar að
minnsta kosti í tvö ár. Er til-
gangur hans að setja upp þrjár
bækistöðvar vísindamanna, og
skulu þær vera aðeins til bráða-
birgða, hvað sem verður í fram-
Heima er bezt
tíðinni. Ein af bækistöðvum
þessum verður sett í nágrenni
við heimskautið. Hér eiga þrír
vísindamenn að hafast við í heilt
ár — einn heimskautsdag og
eina heimskautsnótt — til þess
að gera veðurathuganir, rann-
saka geimgeisla, segulstorma og
radaráhrif frá hærri loftlögum.
Eitt af þýðingarmestu hlut-
verkum ieiðangursins verður að
ganga úr skugga um, hvað hæft
sé í nýjustu kenningum um flóð
vegna bráðnunar jökla á Suður-
skautslandinu.
Málmar í fjöllum, sem eru hœrri
en Mont Everest.
Einn liður í rannsóknum þess--
um er að senda langferðaflug-
vélar inn yfir meginlandið. Hug-
myndin er, að fá nokkurt yfir-
lit yfir landsvæði, sem ekkert
mannlegt auga hefur áður litið.
Þarna eru fjallatindar, sem eru
6—7 km. á hæð. Það er engan-
veginn ósennilegt, að til séu fjöll
í ísálfunni, sem eru hærri en
Mont Everest.
Enginn veit, hvað kann að
leynast í hinum miklu ísauðn-
um. Byrd aðmíráll, sem fann ís-
laus stöðuvötn inni á auðnunum,
álítur að minnsta kosti, að fjöll-
in þarna séu málmauðug. Eftir
nokkur ár mun verða komizt að
raun um, hvað hæft er í ágizk-
unum þessum. Þekkingin á
kjarnorkunni mun gera mönn-
um kleift að byggja orkuver, sem
gera mönnum unnt að taka sér
búfestu í ísálfunni og stunda
þar námurekstur.
Þrir menn i miðjum ísauðnunum.
En þetta eru enn sem komið
er framtíðardraumar. Og það er
í rauninni skemmtilegra að setja
sig í spor vísindamannanna við
Suðurpólinn. Fyrst verða þeir að
leggja leið sína um 1000 km. yfir
skriðjökla og háfjöll, sem loka
leiðinni til heimskautsins. Síðan,
er þeir koma á áfangastað, verða
þeir að byggja sér hús, sem von
bráðar fennir í kaf. Þeir verða
að hafa með sér byggingarefni,
fatnað, matvæli og margt fleira,
auk olíuhreyfla, sem framleiða
ljós og hita og knýja loftskeyta-
stöð og radar. Og síðast en ekki
sízt þau vandamál, sem einver-
an skapar ,þar sem þeir verða
neyddir til að vera saman án
allrar tilbreytingar í svo langan
tíma.
Áhugi Norðurlandabúa á
ísálfunni.
Það eru ekki einungis stór-
veldin, sem allt vilja gleypa, er
hafa sýnt sterkan áhuga á að slá
eign sinni á stærri eða minni
svæði þar syðra. Fyrir fáum
mánuðum sendu Norðurlönd, á-
samt fleiri ríkjum, mótmæli til
stjórna nokkurra Suður-Ame-
ríkuríkja, er höfðu gert þá kröfu,
að landhelgi þeirra yrði víkkuð,
svo að hún næði 200 sjómílur út
frá ströndum landa þeirra. Var
þetta einkum gert með hliðsjón
af hvalaveiðum í suðurhöfum,
en þar hafa Norðmenn mikilla
hagsmuna að gæta. Norðmenn
vinna að því að yfirráð þeirra
yfir Maud-landi verði viður-
kennd, en þeir slógu eign sinni á
það árið 1939. En mörg ríki, og
meðal þeirra eru Bandaríkin,
neita að viðurkenna eignarrétt
nokkurs ríkis til landa í ísálf-
unni.
Fyrir nokkrum árum var gerð-
ur út sænsk-norsk-brezkur leið-
angur til Suðurskautaanldanna,
og dvaldist hann þrjú ár við að
kortleggja svæði þau, sem Norð-
menn hafa mestan áhuga á að
eignast. Leiðangur þessi hafði
heim með sér margvíslegar og
fróðlegar athuganir um jökla,
veðurfar og margt annað, sem
getur haft mikla þýðingu í rann-
sóknum á loftslagsbreytingum,
einnig á norðurhveli jarðar.
Anna litla: — Við komum fram
við kennslukonuna eins og hún
væri ein af fjölskyldunni okkar.
Þóra litla: — Það megum við
ekki gera við okkar kennslukonu,
því að hún heimtar að við séum
voða kurteis við hana.
Klókindi.
Pétur: — Ég veðjaði við mann
um, að ég skyldi ekki bragða mat
í fjórtán daga og heldur ekki
sofa í fjórtán nætur.
Steini forvitinn: — Og hvern-
ig fór það svo?
Pétur: — Ég vann, því að ég
borðaði á næturnar en svaf á
daginn.