Heima er bezt - 01.12.1958, Blaðsíða 5

hurðum og ískyggilegum skotum inn í skála og eld-
hús.
Eg minnist einskis jólaundirbúnings og þó veit ég, að
hann hefur verið allmikill. Öll þurftum við börnin að
fá einhverjar nýjar flíkur, til þess að klæða ekki jóla-
köttinn, tólgarkerti voru steypt heima og jólatré smíð-
að og grænmálað.
Vafalaust hef ég fylgzt með þessu öllu af miklum
áhuga, en nú er það allt gleymt.
En ég man glöggt, að ég sat á einu rúminu í miðbað-
stofunni og Pétur bróðir minn hjá mér — hann var ári
yngri og yngstur okkar systkinanna, og við horfðum
á jólatréð, sem stóð á miðju gólfi með marglitum, log-
andi smákertum, en hvítu tólgarkertin brunnu á rúm-
mörunum.
Dyrnar inn í vesturenda baðstofunnar standa opnar,
sömuleiðis dyrnar inn í austurendann, herbergi foreldra
minna. Faðir minn liggur í rúminu, hann hefur lengi
verið veikur og er mjög máttfarinn. En nú hefur hann
þó vegna hátíðarinnar setzt upp í rúminu. Mamma
hefur vafalaust hjálpað honum til þess og hagrætt hon-
um, því að hún segir um leið og hún kemur fram fyrir,
að ekkert sé þó eins ánægjulegt í kvöld og að hann
skuli geta tekið þátt í jólafögnuðinum með okkur. Og
hann brosti til okkar litlu drengjanna. Þetta jólabros
hans hef ég alltaf geymt, af því að ég sá aldrei aftur
andlit hans, fyrr en hann var kistulagður.
Ég veit það nú, að mamrna hefur verið þreytt þetta
kvöld, en samt tók hún húspostilluna ofan af hillu og
las jólalesturinn og við bændum okkur, meðan hún fór
með Faðir vor og blessunarorðin. Svo stóð hún upp og
sagði: „Guð gefi ykkur góðar stundir.“ Aðra jólagjöf
gaf hún okkur ekki.
En getur móðir gefið börnum sínum nokkra aðra
betri?
Eftir lesturinn var borinn inn jólamaturinn, hangiket
og laufabrauð, og var hverjum skammtað fyrir sig og
miklu meira en unnt var að borða í einni máltíð.
Geymdi hver sinn disk, meðan á honum entist.
Þegar nokkuð var liðið á kvöldið, fundum við, að
eitthvað óvenjulegt var í vændum. Stúlka, sem hjá okk-
ur var um veturinn, opnaði koffortið sitt og sótti þang-
að stóran bréfpoka, fullan, og tók að útbýta innihaldi
hans meðal heimilisfólksins með þeim ummælum, hvort
við vildum ekki epli. Ég hafði aldrei séð epli áður og
hlakkaði mikið til að bíta í það, eftir að mér var sagt,
að til þess væri ætlazt. En þá varð ég fyrir miklum von-
brigðum, því að mér þótti það svo vont, að ég gat ekki
lokið því. Eins fór fyrir Pétri bróður mínum, en um
aðra man.ég ekki.
Annarrar gjafar nutum við með óblandinni gleði
þetta jólakvöld. Presturinn á Mælifelli hafði sent okk-
ur, og vafalaust öllum börnum í sveitinni, rit, sem þá
barst í fyrsta sinn hingað til lands, að því ég hygg. Stóð
utan á kápunni Jólakveðja til íslenzkra barna frá dönsk-
um sunnudagaskólabörnum. Þennan dýrgrip sátum við
lengi með á hnjánum, flettum, skoðuðum myndir og
lásum og dáðumst að. Við höfðum aldrei eignazt
myndablað fyrr. Mesta undrun vakti mynd af litlu
grenitré, sem höggvið var úti í skógi og breytt í jóla-
tré. Við höfðum aldrei séð tré og áttum erfitt með að
skilja, hvernig það gæti vaxið á jörðinni. Margt flutti
þetta litla hefti okkur nýstárlegt.
Fyrir nokkrum árum eignaðist ég aftur þessa gömlu
jólakveðju, og mér fannst sem ég endurheimti gamlan
æskuvin og rifjaði upp með honum löngu liðnar
skemmtistundir og samfylgd urn ókunna stigu.
Jólin standa í þrettán daga, eins og kunnugt er. Og
áður en þrettándi dagur þessara jóla rann upp, kom
fyrir sá atburður heima, sem ávallt síðan hefur fylgt
minningunni um hina síðustu og björtu jólanótt
bernskuheimilis míns.
Nú veit ég, að þetta var 4. janúar, en þá fann ég
til þess eins, hve undarlegur þessi dagur var.
Ég vissi ekkert, hvernig á því stóð, að Hjálmur bróð-
ir minn, sem þá var 15 ára gamall, tók okkur báða litlu
bræðurna með sér upp í fjárhús efst á túninu, hjálpaði
okkur upp í garðann og kom sjálfur á eftir og svo hlup-
um við allir inn í hlöðu. Annar endi hennar var orðinn
auður og langar geilar inn í heystabbann. Hjálmur sagði
okkur að hlaupa og leika okkur og kom okkur af stað
í ærsl og gáska. Við litlu drengirnir vorum því óvanir,
að eldri systkini okkar skiptu sér af okkar málefnum,
nema þá til ills eins að okkur fannst. Við Pétur vorum
alltaf saman, og þótti okkur bezt að sæta sem minnstri
íhlutun annarra.
Okkur þótti þetta því merkileg nýjung, að Hjálmur
skyldi leika við okkur sem jafningja sína og vorum
mjög kátir, veltum okkur í heyinu eða földum okkur
inni í dimmum geilunum.
En er Hjálmur settist niður og varð sem annars hugar,
dofnaði yfir okkur og tókum við þá að impra á því að
fara heim. Hann eyddi því jafnóðum og kom okkur af
stað að nýju.
Þannig leið langur tími.
Loks er komið var undir rökkur, sagði hann, að nú
skyldum við leggja af stað.
Þegar heim kom, gengum við hægt inn bæjargöngin,
eins og við vorum vanir, síðan pabbi veiktist, og inn í
baðstofu. Hún var grá og tóm. Þar var enginn maður,
en allt autt og dauðahljótt í skammdegishúminu. Þá
kom mamma innan úr hjónaherberginu og lokaði dyr-
unum hljóðlega á eftir sér, augu hennar flóðu í tárum.
„Hann er dáinn,“ sagði hún. Rétt á eftir komu hin
systkinin inn í baðstofuna. Þau höfðu verið send á
næsta bæ um morguninn, og þeim sagt að leika sér við
krakkana þar fram í rökkur. Við skildum öll, hvers
vegna við höfðum verið látin fara að heiman.
Mamma vildi vera ein um erfiðasta hlutverk ævi
sinnar.
Þannig voru þessi jól, eins og öll önnur, vitnisburður
um það, hvernig ljósið skín í myrkrinu.
Heima er bezt 407