Heima er bezt - 01.12.1963, Page 11

Stefán Jónsson, alþingismaður.
ar mestu sparsemi, þó fólk muni ekki beinlínis hafa
soltið til skaða þar.
Árið 1829 fluttist Stefán að Syðri-Reistará í Arnar-
neshreppi og 10. október það ár kvæntist hann heima-
sætunni þar, Sigríði Árnadóttur. Svo er að sjá, að þau
ungu hjónin hafi ekki hafið sjálfstæðan búskap þá þeg-
ar, heldur verið á vegum foreldra Sigríðar, eða búið
í félagi við þau. En árið 1833 hefja þau búskap á allri
jörðinni og þar bjó Stefán síðan þar til hann flutti í
Steinsstaði í Öxnadal, sem síðar segir.
Sigríður kona Stcfáns andaðist árið 1851. Þau hjón-
in höfðu eignazt 3 börn. Eitt þeirra mun hafa dáið í
æsku, en þau sem upp komust voru Árni og Þórey.
Ámi var um tíma skrifari hjá Pétri Hafstein amtmanni
á Möðruvöllum, en veiktist af „brjóstveiki“ (lungna-
berklum?) og dó um þrítugsaldur, ókvæntur og barn-
laus. Þórey giftist Áma Hallgrímssyni trésmið. Þeirra
börn, sem úr æsku komust voru Stefán, sem lengi bjó
á Steinsstöðum í Öxnadal og jafnan við þann bæ kennd-
ur. Hann var ókvæntur og barnlaus; María gift Sigurði
Jónassyni frá Bakkaseli. Þau bjuggu fyrst á Steinsstöð-
um og síðar á Bakka í Öxnadal, áttu 6 börn, en eitt
þeirra dó í æsku. Þau hjónin dóu með stuttu millibili
á miðjum aldri; Gísli, fór ungur til Ameríku, var
ókvæntur en átti eina dóttir.
Stefán Jónsson hefur snemma notið álits og tiltrúar
bæði valdsmanna og- almenningfs. Hann var um tíma
hreppstjóri í Amarneshreppi og árið 1844 var hann
skipaður umboðsmaður þjóðjarða (,,konungsjarða“).
Því starfi gegndi hann til hárrar elli, eða þar til 1887.
Þegar svo Alþingi var endurreist 1843 var Stefán kjör-
inn alþingismaður Eyfirðinga og sat því fyrstur manna
í því sæti. Hið endurreista Alþingi, sem þá var aðeins
ráðgjafarþing og hafði því ekki löggjafarvald, kom ekki
saman nema annað hvort ár, í fyrsta sinn 1845. Sat
Stefán það þing og 2 hin næstu sem þingmaður Eyfirð-
inga. Þegar kosnir voru fulltrúar á þjóðfundinn 1851,
2 fyrir hverja sýslu, náði Stefán þó ekki kosningu í
Eyjafirði, heldur voru þeir bræður, Eggert Briem sýslu-
maður og Ólafur Briem bóndi á Grund, kosnir fulltrú-
ar Eyfirðinga á Þjóðfundinum. Stefán lét þó ekki þetta
á sig fá. Þá var ekki sami kjördagurinn um land allt,
eins og nú. Eftir var að kjósa í Skagafirði. Stefán brá
sér þangað og náði kosningu sem fulltrúi Skagfirðinga
á Þjóðfundinum.
Þegar svo kosið var á ný til Alþingis 1852 varð Stefán
aftur þingmaður Eyfirðinga. Átti hann síðan sæti á öll-
um ráðgjafarþingunum, síðast árið 1873, var jafnan end-
urkosinn í Eyjafirði. Eftir að stjómarskráin frá 1874
gekk í gildi, gaf Stefán ekki lengur kost á sér til þing-
mennsku. Hann var þá kominn yfir sjötugt, þó hygg
ég að heimilishagir (sem síðar gemr) hafi valdið meiru
um þessa ákvörðun, heldur en aldurinn.
Nú víkur sögunni til Steinsstaða í Öxnadal. Rann-
veig Hallgrímsdóttir systir Jónasar skálds var svo til
jafn gömul Stefáni, fædd 9. nóvember 1802. Þau Stefán
hafa án efa þekkst frá æskuárum, því ekki var langt á
milli. Rannveig giftist árið 1822 Tómasi Ásmundssyni
og bjuggu þau á Steinsstöðum. Þau eignuðust 4 börn.
Tvö þeirra dóu í æsku, en þau sem upp komust hétu
Hallgrímur og Kristín. Tómas var hinn mesti athafna-
maður. Hann byggði upp bæinn á Steinsstöðum, reisu-
legar heldur en þá var títt, girti túnið og bætti jörðina
á ýmsan hátt. Þóttu Steinsstaðir eitt mesta myndarheim-
ili, sem þá var til í sveit. Tómas Ásmundsson andaðist
árið 1855. Vorið eftir giftist Rannveig svo Stefáni al-
þingismanni Jónssyni á Reistará og fluttist hann þá til
hennar í Steinsstaði og tók þar við búsforráðum. Stóð
brúðkaup þeirra 21. júní 1856.
Þegar þau Stefán og Rannveig giftust voru þau bæði
á 54. aldursári. Ræður því að líkum að þau áttu ekki
börn saman. En þau ólu að mestu upp Tómas sonarson
Rannveigar og kostuðu hann í skóla. Hann varð síðar
prestur að Völlum í Svarfaðardal. Fleiri sonarbörn
Rannveigar dvöldu og oft á Steinsstöðum. Einnig ólu
þau að mestu upp Stefán Árnason, dótturson Stefáns.
Stefán var ekki þvílíkur athafnamaður í búnaðar-
framkvæmdum, sem fyrirrennari hans, TómasÁsmunds-
son hafði verið. Hann var þó hinn mesti þrifnaðar- og
reglumaður og hélt öllu ‘prýðilega við á Steinsstöðum,
þó hann væri ekki mjög gefinn fyrir nýjungar.
Ég hef heimildir frá fyrstu hendi um Steinsstaða-
heimilið frá dögum þeirra Stefáns og Rannveigar. Móð-
ir mín kom til þeirra vorið 1865, þá 9 ára gömul, og
ólst síðan upp hjá þeim til tvítugsaldurs. Sagði hún mér
margt frá þessum æskuárum sínum og heimilinu á
Steinsstöðum. Er þess þá fyrst að geta, að þar var meiri
og betri húsakostur heldur en víðast annars staðar. Stef-
án var manna gestrisnastur og konan honum samhent í
því, enda var þar stöðugur straumur gesta. Þar gistu
Heima er bezt 415