Heima er bezt - 01.04.1985, Page 27

allt lífið. Beztu vinir hennar voru Ásgeir Ásgeirsson kaup-
maður þar og kona hans, Sigríður, og börn þeirra. Þau voru
á líkum aldri og mamma og leikfélagar hennar. Þau komu
aldrei til Reykjavíkur á meðan þau dvöldust á ísafirði, án
þess að heimsækja mömmu. Dvöl hennar á ísafirði varð
henni ekki aðeins ánægjuleg. Hún varð henni einnig
gæfurík. Ásgeir Ásgeirsson eldri var þá mesti fram-
kvæmda- og athafnamaður þar vestra, og góðum efnum
búinn. Hann vildi gefa börnum sínum hið bezta uppeldi
sem völ var á og hafði því ávallt heimiliskennara. Þau
hjónin buðu móður minni að taka þátt í þessari kennslu, og
varð það til þess að hún varð miklu betur upplýst en al-
mennt gerðist. Hún var vel læs á enska tungu, dönsku talaði
hún fagurlega og eitthvað lærði hún í þýzku, því hún gat
leiðbeint okkur börnunum, þegar við síðar fórum að glíma
við það tungumál. Það fór ekki hjá því að þessi menntun og
menningaráhrif, sem hún naut á þessu tímabili, setti svip
sinn á framkomu hennar, sem mér fannst ávallt mikið til
koma. Hún lýsti sér í frjálslegu látleysi og hégómaleysi.
Háttvísi hennar var svo mikil, að aldrei var ófriður í nær-
veru hennar. En tíminn leið og hún varð að yfirgefa alla
þessa æskuvini sína. Marga þeirra átti hún aldrei kost á að
sjá aftur.
Lárus Snorrason kaupmaður fluttist til Kaupmanna-
hafnar, eins og ég hefi skýrt frá í blöðum mínum um ömmu
mína, og þar biðu hennar erfið 12 ár. Tólf ára strit, sem fór
svo illa með heilsu hennar, að hún beið þess aldrei bætur.
Læknar sögðu að hún hefði of stórt hjarta. Ég veit ekki
hvað sá sjúkdómur er kallaður nú, en mamma var aldrei
sterkbyggð.
Þær mæðgurnar, amma og mamma, þurftu að leggja
hart að sér öll þau ár sem amma hafði matsölu. Húsnæðið
var kalt og varð móðir mín oft að setjast upp í rúmi sínu
klukkan 4 að morgni og hekla barnsflík, til að selja, áður en
Henriette Louise Svendsen er önnur
frá vinstri í neðri röðinni. Hægra
megin er móðir hennar, Ágústa
Svendsen, en með þeim á myndinni
eru sjö börn Henriette og Björns.
Efst til hægri er höfundur þessarar
greinar, Ágústa, en síðan koma
Olöf, Þórdís, Viggó og Sigríður. I
fremri röð er Soffía lengst til vinstri
og Arndís (síðar leikkona) lengst
til hægri.
aðalstörfin hófust. Það þurfti líka að spara eldiviðinn. Þessi
ár í Kaupmannahöfn voru samt ekki gleðisnauð. Alls
staðar sem mamma var eignaðist hún vini. Það var líka
ánægjulegt fyrir hana að kynnast systkinum sínum, Sophie,
síðar Djörup og Harald Viggo, bróður sínum. Hún átti
töluvert af frændfólki í föðurætt, sem hún átti ánægju-
leg samskipti við.
Móður minni var einu sinni boðið til Jóns Sigurðssonar
forseta, og þar hitti hún tilvonandi mann sinn í fyrsta skipti.
Faðir minn, Björn Jensson, var bróðursonur Jóns Sigurðs-
sonar og var þeirra á milli innilegt samband alla tíð. For-
eldrar mínir voru bæði svo stödd efnalega, að þau gátu ekki
gift sig. Faðir minn fór því á undan henni til íslands og
sáust þau ekki næstu þrjú árin. Hann vildi reyna að grynna
á námsskuldum sínum, sem nú þurfti að greiða, varð
kennari og síðar yfirkennari við Menntaskólann í Reykja-
vík.
Kennarastaða við Menntaskólann var ekki, á þeim tíma,
nein gullnáma og var hann alla ævi sína að greiða þessar
skuldir. En árið 1886 giftust þau og flutti amma mín þá,
sem fyrr segir, með þeim. Fyrstu hjónabandsárin áttu þau
heima í Þingholtsstræti, í sambýli við Jón, bróður Björns,
og Sigríði konu hans, en fluttu síðan í Menntaskólann, sem
þá var nefndur Latínuskólinn og var í þá daga eina
menntastofnun landsins, sem brautskráði stúdenta. íbúð
þeirra í Menntaskólanum var afar lítil, eitt gott svefnher-
bergi og borðstofa, sem var svo þröng að ekki var unnt að
ganga í kring um borðið. Það stóð upp við sófa og svo voru
stólar á þrjá vegu. Amma mín hafði sæmilegt herbergi á
háaloftinu og var ég þar hjá henni. Þar að auki var herbergi
sem kallað var kennarastofan, og áttum við að hafa afnot af
henni eftir skólatíma. Þetta var nothæft á meðan börnin
voru fá, en þeim fjölgaði stöðugt og þurfti amma þá að
bæta við sig fleiri og fleiri herbergisfélögum. Þar við bættist
að kennarastofan varð ávallt notuð meir og meir, og einu
sinni þegar faðir minn tók við kennslu í bekk sem var alveg
ónýtur í stærðfræði, sagði hann við piltana: „Ég felli ykkur
alla í vor, ef þið gerið ykkur ekki meira far um að læra.“
Það varð til þess að þeir báðu hann um að gefa sér auka-
tíma á eftirmiðdögunum. Þetta fór síðan með allar hans
frístundir og kennarastofan varð ekki lengur til okkar nota.
Það hlóðust þvi alltaf meiri og meiri störf á foreldra mína
með hverju árinu sem leið. Hvernig móður minni var unnt
að halda 7 börnum í skefjum í þessari þröngu borðstofu,
sem þá var orðin eina stofan okkar á vetrum, skil ég ekki.
Engin ærsl máttu eiga sér stað á meðan kennslan var í
skólanum, og i þessari stofu urðum við öll að búa okkur
undir skólann. Það var heldur ekki lengi verið að hendast
út á ganginn, þegar bjallan gaf til kynna að tímum væri
lokið. Þá vorum við ekki lengur í herbergiskytru — við
höfðum stærstu höll landsins til umráða.
Móðir mín hafði mörgu öðru að sinna, heldur en sínu
eigin heimili. Fyrst þegar ég man eftir mér voru heimavistir
í skólanum og þurfti hún að sjá um morgunkaffi handa
piltunum. Þessu fylgdi auðvitað uppþvottur á öllum þeim
leir. Auðvitað voru engin þægindi, vatnið var skammtað,
því það þurfti að sækja í brunn, sem var neðst á skólatúninu
Heima er bezt 139