Heima er bezt - 01.12.1994, Side 26

Þessi mynd var tekin sumarið 1914 á Húsavík af
Ásgeiri í Knarrarnesi, þá 61 árs að aldri, er hann var
ífyrstu heimsókn til Þórdísar dóttur sinnar, sem þá
var þangað gift. A myndinni með honum erufyrstu
barnabörn hans, Asgeir fjögurra ára, Benedikt
þriggja ár og Ragnheiður tveggja ára.
Hinar sterku hendur ræðarans mikla á Faxaflóa sjást
vel á myndinni. Þær túlkuðu bæði kraft og
sérkennilega notalegt nœmi við störf, öllum
ógleymanlegar sem sáu þær við athafnir.
Ásgeir í Knarrarnesi og Ásgeir Ey-
þórsson, faðir Ásgeirs forseta, kaup-
maður í Kóranesi á Mýrum, afkom-
endur séra Ásgeirs Jónssonar, pró-
fasts að Stað í Steingrímsfirði (1722-
1779), og bera þeir nafn hans báðir.
Hér á eftir koma kaflar úr frásögn
Ásgeirs forseta:
„Selur, fugl og fiskur.
Skyldi krían vera komin? Þessi
spuming brennur á vörum Ásgeirs
Ásgeirssonar, þegar hann heldur til
Ásgeirs Bjarnasonar í Knarramesi á
Mýrum, en hjá nafna sínum og guð-
föður dvaldist hann oftast sumar-
langt á skólaárum sínum.
Stundvíslega á vorin sitt hvorum
megin við sameiginlegan afmælisdag
þeirra, 13. maí, kemur krían; þessi
furðulegi fugl með litla og létta
bringu en mikið vænghaf og stórt
stél. Fluglist hennar og þol er ótrú-
legt. Engu er líkara en hún hvílist á
flugi; hún sest sjaldan á sjó nema
helst til að baða sig; flýgur vel en
syndir ekki.
Krían skipuleggur vamir sínar
gaumgæfilega, hvort heldur er gegn
mönnum, smyrli eða fálka. Mergð
hennar er eins og mývargur í þéttu
varpi: Hún gerir sér far um að
höggva með sínu beitta nefi, en á-
stæðulaust er að óttast það, því að
sárasjaldan ber við að hún blóðgi
menn í kollinn. En margur óttast á-
sókn hennar og ekki aðeins böm og
unglingar. Eitt sinn tók Ásgeir smyril
með höndunum auðveldlega, því að
ránfuglinn óttaðist mannskepnuna
minna en bannsetta kríuna.
Krían er sannkallaður farfugl; hún
hverfur af landi brott um það leyti
sem unginn er orðinn fleygur; fer
alla leið suður í íshaf, en kemur svo
aftur um Krossmessuna.
Hvernig hún getur ratað er hulin
ráðgáta.
Ásgeir Bjamason í Knarramesi og
Ragnheiður Helgadóttir, kona hans,
voru einstök í sinni röð í augum Ás-
geirs fyrir sakir dugnaðar, gáfna og
manngæða. „Þeim hjónum á ég mest
að þakka af vandalausum mönnum frá
mínum uppvaxtarámm,“ sagði hann.
Böm þeirra og
vinir og félagar Ás-
geirs voru Soffía,
Þórdís, sem giftist
Bjarna Benedikts-
syni á Húsavík,
Bjarni Ásgeirsson,
síðar bóndi í Knarr-
arnesi og á Reykjum
í Mosfellssveit, al-
þingismaður Mýra-
manna og sendi-
herra, og loks Helgi,
skrifstofustjóri í
Reykjavík.
Knarrarnesheimil-
ið var jafnan fjöl-
mennt, og heimilis-
bragur allur léttur og
skemmtilegur.
Atvinna var marg-
breytileg við eyjabú-
skap og búskapar-
hættir voru þannig,
að vel notaðist vinna
unglinga bæði á sjó
og landi þótt óharðn-
aðir væru: við hey-
skap í eyjum, eggver,
selafar og fískveiði.
„Eyjabúskapur átti vel
við mig,“ sagði Ás-
geir. „Störf við hann
voru fjölbreytt og
spennandi og því vel
við hæfi unglinga.“
Fyrstu verkin voru við mótekju, en
mór var hafður sem eldiviður ásamt
reka, sem ekki reyndist nothæfur til
smíða. Dvalið var uppundir tvær vik-
ur í mógröfum vestan við Straum-
fjarðarflóa. Fyrst var rutt þremur
stungum og var þá venjulega mór
þar fyrir neðan, fjórar til fimm stung-
ur. Tveir menn stóðu niðri í gröfinni,
annar stakk, en hinn kastaði köggl-
um upp á bakka, þar sem konur tóku
við þeim og settu þá í stafla. Þegar
hnausahlaðinn var vel siginn, voru
kögglarnir breiddir út á holt, síðan
hlaðið í hrauka og látnir standa
þangað til mórinn var orðinn skrauf-
þurr. Þá var hann fluttur heim sjó-
leiðis seint á slætti.
Um jónsmessuleytið hófst kríu-
eggjatínsla. „Það var ótrúlegt, hvað
tína mátti af kríueggjum í Knarrar-
neseyjum," sagði Ásgeir. „Þau eru
ljúffeng og mikil búbót um nokkurra
vikna tíma. En erfitt var að koma
þeim á markað.“
Síðan segir hann frá því, er hann
fór eitt sinn ásamt Bjarna Ásgeirs-
syni með kríueggjafarm áleiðis til
Borgarness, því að þaðan voru ferðir
til Reykjavíkur.
Þeir róa fjögurra manna fari, sem
hét Höfrungur, og á leiðinni hvessir.
Þegar þeir koma undir kvöld að
Lambanestöngum, er orðið svo vont
í sjóinn, að þeir áræða ekki að leggja
í Borgarfjörðinn; vita sem er, að þar
418 Heima er best