Verði ljós - 01.10.1903, Side 3

VERÐI LJOS!
147
unurn í flestum tegundum listarinnar. Eu þó er t.il ein list, þar sem
engin þjóð hefir komist hærra en Gyðingar, — það er orðs-listin. Hver
fær jafnast við spámenniua og guðspjallamenuina í þeirri list, hvað þá
tekið þeim fram? Euginn, — enginn nema haun, sem er sjálft „orðið“
í persónulegri mynd, drottinn Jesús Kristur.
Hvaða ályktanir verða nú dregnar af þvi, sem hér er sagt, með
tilliti til afstöðu vorrar við hið fagra og alt það, er birtist oss innan
vébanda þess? Af þvi getum vér ályktað, að pað er ekki að eins
leyfilegt að gleðjast yfir því sem fagurt er, heldur er það beiulínis
siðferðileg skylda vor. Sá sem álítur sér skylt að loka augunum
fyrir því sem óleyfilegu, hrindir sjálfum sér yfir í flokk Eilista.
Lítum á stórmenui kirkjusögunnar, andlegar hetjur eins og Ágúst-
ínus, Franz frá Assísi, Beruharð helga, Martein Lúter — hver getur
hjá þeim bent á þetta moldvörpueðli, sem afueitar öliu hinu fagra?
Nei, þeir voru eugir Filistar; þeir höfðu allir augu og eyru jafnt opin
fyrir hinu fagra; þeir álitu sálu sinni engan skaða í því að njótaáhrifa
fegurðarinnar, hvort heldur náttúrufegurðarinnar eða listfegurðarinnar.
Og hvílík eru þessi áhrif hius fagra! Allir menn, sem ekki eru
blindir bornir, þekkja áhrif náttúrufegurðarinnar á sálu vora, hvflíkt
vald hún getur fengið yfir oss. En nokkuð hið sama má segja um li'stina.
Áhrif listariunar eru feiknarmikil. Óholl og óheilnæm list hefir búið
mörgu mannsbarni tjóu; en áhrif sannfagurra lista hafa þá ekki heldur
verið minni í gagnstæða átt; hve hafa þau orðið til að fegra og göfga,
lífga og gleðja! Hugsum oss að eins áhrif tónlistarinnar á manussál-
ina. Hver sá er hefir átt kost á að hlusta á organhljóminn í eiuhverri
af heitnsins rniklu dómkirkjum, þar sem meistarahöndin snerti nóturnar,
— hann veit og hefir reynt, að fátt hefir jafn töfraudi áhrif á oss og
hreinir og fagrir tónar. Eius og beztu myudir útmála þeir, eins og
hjartnæmustu ræða uppbyggja þeir.
E>ó fær ekkert jafnast við skáldskaparlistiua, hvað áhrifin snertir;
því að húu skapar oss fyrirmyndir, -er fá vald yfir lífi voru. Einmitt
þess vegna freistast menn hvergi fremur en hér til hiunar gömlu
syndar að dýrka skepnuna í stað skaparans — til hjáguðadýrkunar!
Og söfnuður listdýrkandi fagurfræðinga er ekki lítill. Þeir
hafa snúið baki við kirkjunni og halda guðsþjóuustur sínar úti í náttúr-
unni. JÞar og hvergi annarstaðar er guð að finna, segjaþeir. Algyðis-
trúin er lífsskoðun þeirra. En vér kristnir menn, sem vitum að gnð
býr í himninum, kölluiti þetta hjáguðadýrkuu. Þá brestur alvöru-
gefni til þess að heyra stunur þær og andvörp, er stíga upp frá heim-
inum vegna ánauðar fallveltunuar, sem hann er undirorpinn. Þeir
reyna að hylja fallveltuna, breiða yfir hana blæju; vér lcristnir menn
viljum sjá lífið eins og það er; vér hirðum ekki um að hjúpa dauðann,
heldur viljum vér viuna sigur á dauðanum.