Verði ljós - 01.10.1903, Síða 8

152
VE71ÐT LJÓS!
Og kvakandi knýja þeir flugið;
pað kvak, ])ótt þeir viti ei af,
þann lofar, sem löngun og vœngi
og leiðarsteininn ]»eim gaf.
Stgr. Th.
[Niðurlag]. Þá er lítilsháttar að minnast á fyrirlestur séra Björns
„Straumar“. Hann er fremur tilþrifasmár og bragðdaufur frá upphafi
til enda. Efnið er líka þess eðlis, að það tekur ekki hugann fanginn,
auk þess sem framsetningin er klúðursleg og málið alveg sérstaklega ó-
vandað. Þessir „straumar“, sem höf. á við, eru, segir hann, „nokkrir
nýir straumar, sem á yfirstandandi tíð og i voru landi (þ. e. i Ameriku)
renna um hinn hugsandi heim og annað hvort ná inn i sjálfan farveg
kristindómsins eða svo nálægt honum, að þeir hafa áhrif á hann.“
Þessir „straumar“ eiga allir upptök sín við rætur sama fjallsins, „nýju
guðfræðinnar“, sem höf. nefnir svo, en þaðan virðist fátt eitt af góðu
koma að dómi hans. Hvað einkennilegt sé við þessa „nýju guðfræði"
fær maður að vita, en neitað verður því ekki, að sumt af því er harla
torskilið og vandræðalegt. Hvað segja menn t. a. m. um þessa lýsingu
á kenninguuni um holdtekjuna samkvæmt gömlu og nýju guðfræðiuni:
„Gamla guðfræðin flytur kenninguna um holdtekjuna, sem þýð-
ir það, að guð hafi komið ofan af himnu mtil mannanna á jörðinni, á vissum
tíma, og búið 1 veru, sem menn kölluðu guð-mann. Nýj a guðfræð-
in hverfur til baka til hinnar upprunalegu hugmyndar, sem er fólgin i
því, að holdtekjan sé ekkert annað en ibúð guðlegs anda í alheiminum,
búandi bæði í náttúrunni og sálu mannsins, og komandi i ljós að innan
og fylti svo eiun mann, að í honum bjó öll fylling guðdómsins, og gerði
hann að lifandi teikni uj)p á það, að maðurinu getur orðið að syrii guðs
og hluttakandi i eðli hans!“
Þessar og aðrar upplýsingar sínar um mismun gömlu og nýju guð-
fræðinnar tekur liöf. úr ritgerð eftir einhvern dr. Newton. Höf. skyldi
þó ekki hafa misskilið þann lærða mann ? En hvað um það: alt virðist
benda á að þessi „nýja guðfræði11 só eitthvert amerískt fyrirbrigði.
Hvenær hún sé uppkomin, fær maður ekki að vita, en grunlaust er
manni ekki um, að húu sé eldri en höf. gefur í skyu með nafuinu „mjja
guðfræðin11, þar sem hún hefir haft tíma til að hrinda á stað fjölda af
nýjum stefnu-straumum og þeir aftur haft tíma til að mynda alveg nýj-
ar stefnur og strauma.
Höf. nefnir þrjá höfuðstrauma, er eigi upptök síu að rekja til nýju