Vörður - 01.07.1918, Blaðsíða 5

VÖRÐUR
77
legt, af) engum licirra mörgu ágætismanna, er lioka'ö liafa skóla-
málum þjóðanna fram á við sí og æ í þetta horf, sem nú eru þau
komin i, hefði dottið það i hug; þvi að sumstaðar hagar |)ó líkt
til og hér, í mörgum héruðum a. m. k. Og þetta eitt mundi gera
mig hikandi við hreytinguna. En þar við þætist, að eg held. að
■enginn maður, sem vill menta hörn sín, fresti þvi fram yfir 14
ára aldur. Það er ekki heldur von. Á þeim árum, 6—14, er likami
barna og sál i óða vexti. og þau þarfnast bæði líkamlegra og and-
legra viðfangsefna. ef þeitn á að fara fram eðlilega. Og á þeim
árunum er mönnum líka vitanlega ósárara um tímann, þvi að þá
eru hörnin fær um minni vinnu til gagns'muna, og hann færi þá
oftast hjá litt notaður eða ekki, og kemur aldrei aftur. Það væri
sóun á tima, sem menn standa sig ekki við. Æfin er ekki svo
löng. — Þá er eg enn fremur hræddur um, að mjög erfitt yrði,
að framfylgja skólaskyldunni, ef þessi ltreyting væri gerð. Eg
held. að enginn kunnugur maður láti sér í ltug kotna, að afnema
skólaskyldu þá, sem er í þorputn og kaupstöðum, og láta þar
allan þarnasæginn ganga sjálfala fram að 14 ára aldri. Það kæmi
aldrei til mála. Ef landið léti það afskiftalaust, yrðu þó þæirnir
sjálfir að hafa einhver ráð.
En hvernig yrði i framkvæmdinni að lifa í þ'essu efni undir
tvennum lögum, öðrum i kaupstöðum, hinum i sveitum ? Mundi
ekki mörgum sveitaforeldrum þykja freistandi að flytja sig í
kaupstaðina. til þess að fá þar ókeypis kenslu lianda börnum
sínum ? Og mundu ekki margir sveitaunglingar, sem sleppa vildu
hjá skólagöngunni þar, leita til kau])staðanna, ])ar setn ekki væri
slík skylda? Eg vil að hvorugu styðja. Eða hakla menn, að öllum
foreldrum yrði ljúft og létt unt, að fara að kosta börnin sín í
skóla, einmitt þá, þegar þau eru vön að fara að geta unnið fyrir
sér? Eða iill ungmenni verði þá orðin námfús, ef ekkert befir
þangað til verið gert til að kveikja námfýsi í þeim? Ekki get
eg vonast til svo góðs. Miklu heldur býst eg við, að mörg börnin
sem i mestri vanhirðu hefðu vaxið upp, mundu skjótast undan
eða verða skotið undan, sjálfum sér og þjóðfélaginu til skaða. —
1 Og er það nú svo víst, að unglingurinn eftir 14 ár yrði svo miklu
fljótari að nema en barnið fyrir 14 ár? Ekki mega menn láta það
blekkja sig, þó að sami maðurinn sé fljótari að læra á unglings-
aldri en hann var á barnsaldri. Það kemur a. m. k. meðfram af
því, að því meira sem maður veit, þvi meiri þekkingu scm maður
hefir til undirbúniiigs, því hægara veitir manni að læra og skilja
meira í viðbót. Hitt er vafasamt, hvort maður með sömu undir-
búningsþekkingu er að nokkrum mun fljótari að læra t. d. á 16.
ári en á því 12. Það er vist, að 10—14 ára aldurinn er eáiikar
vel fallinn til náms að ýmsu leyti. Líklega engin önnur ár hent-
jigri að nema þær listir, er leikni þarf til, svo sem lestur, skrift