Templar - 10.03.1912, Qupperneq 1

TEMPLAR.
XXV.
Reyjavík, 10. marz 1912.
4. blað.
Stefnuskrá Good-Templara.
I. Algerð afneitun allra áfengisvökva til drykkjar.
II. Ekkert leyfi í neinni mynd, hversu sem á
stendur, til að selja áfengisvökva tildrykkjar.
III. Skýlaust forboð gegn tilbúningi, innflutningi
og sölu áfengisvökva til drykkjar; forboð
samkvæmt vilja þióðarinnar framkomnum f
réttu lagaformi, að viðlögðum þeim refsing-
um, sem svo óheyrilegur glæpur verðskuldar.
IV. Sköpun heilsusamlegs almenningsálits á máli
þessu, með ötulli útbreiðslu sannleikans á
alla þá ,vegu, sem mentun og mannást eru
kunnir.
V. Kosinng góðra og ráðvandra manna til að
framfylgja lögunum.
VI. Staðfastar tilraunir til að frelsa einstaklinga
og bygðarfélög frá þessari voðalegu bölvun,
þrátt fyrir allskonar mótspyrnur og örðug-
leika, þar til vér höfum borið sigur tir být-
um um allan heim.
Þar sem kúlurnar lenda.
Br. dr. Johan Bergman endar liina
frægu bók sína »Nykterhetsrörelsens
Várldshistoria« með því að lj'sa svari
einu, sem hann telur að hinn lieims-
frægi mælskumaður John B. Gough haíi
gefið veitingamanni nokkrum, er hafði
hlýtt á eina af ræðum hans, og þólti
hann ýkja mjög; hann liefði verið veit-
ingamaður í 20 ár og aldrei séð helm-
inginn af þvi böli, sein Gough hafi lýst
á einum kl.tíma. En Gough sagði:
»Hafið þér heyrt getið um manninn,
sem keypti sér fallbyssu og fór með liana
hérna yfir um fjörðinn (bærinn, sem G.
hélt ræðuna i, lá öðru megin við fjörð,
sem var 3 mílur enskar á breidd). Þar
var hann í glaða sólskini og skautreynslu-
skotum úr fallbyssunni. Að nokkrum
tíma liðnum kom bátur frá bænum og
hélt að ströndinni þar sem maðurinn
var með fallbyssuna. Þegar báturinn
kom svo nærri, að hróp manna mátti
heyra í land, hrópaði sá sem í bátnum
var: »Hæltið! fyrir alla muni; skjótið
ekkil Þér skjólið hvert mannsbarn í
bænum til bana. Þér eyðið húsin. Fólk-
ið liggur og baðar sig í blóði sínu á um-
rótuðum götunum«. Og hvað haldið þér
að fallbyssumaðurinn hafi sagt: »Þér
hljótið að vera villaus! Hér heíi ég verið
og skotið í röskan klukkutima, en ég
liefi ekki séð minstu ögn af þeirri eymd
sem þér segið frá«. — »Svo er mál með
vexti«, svaraði Gough; »þér, herra minn,
lílið á málið frá þeim slað, sein maður-
inn skaul úr fallbyssunni, en vér, bind-
indisvinir, förum og aðgælum þar sem
kúlurnar lenda.
Andbanningarnir liafa oft neitað því
að nokkurt áfengisböl sé til, að minsta
kosti þá ekki nema í mjög litlum mæli
og segja, að það sé að mestu liöfuðórar
ofstækisíullra bindindismanna og templ-
ara.
Þeir líta á málið, andbanningarnir,
einmitt, eins og Jolin Gough sagði, frá
sama staðnum og fallbyssumaðurinn.
Það virðist að vísu óþarfi að færa
sönnur á, að þessir menn hafi rangt
fyrir sér, því svo mörg eru dæmin, sem
tala skírt og liátt gegn staðhæfingum
þeirra, og eru sum þeirra almenningi
kunn. En, því miður, eru ótal þau dæm-
in, sem menn vita ekki um og verða
alt af hulin, eru og verða að eins á vit-
orði einstakra manna, sem af ýmsum
ástæðum leyna þeim.
Margir hafa þá skoðun, að ekkert eigi
um slíkt að tala; það sé svo óþægilegt
fyrir hlutaðeigendur. En um leið og
þessir menn gera einstaklingunum þægt
verk, vinna þeir fjölda manna stórtjón,
því ahnenningi er ekki gert nægilega
Ijóst, hve mikil liætla hér sé á ferðum,
og með þögninni er verið að gera lion-
um glapsýn og segja honurn ósatt.
Það er því nauðsynlegt að koma með
nokkur dæmi úr daglega lífinu, sem hafa
gerst fyrir fám dögum, að kalla má, til
þess að sýna mönnum fram á, að þetta,
sein menn nefna áfengisböl, sé meira en
höfuðórar ofstækisfullra manna.
Nærri árlega verða stórslys og mann-
dauði, bæði á sjó og landi af völdum
áfengra drykkja. Ljóst dæmi þess er
mannskaðinn í Húnavatnssýslu í hitt eð
fyrra. Mannvænlegir og efnilegir menn,
á bezta aldri farast fyrir drykkjuskap
og óreglu.
Maður, drykkfeldur, býr i Rvík aust-
anverðri. Kvenmaður býr með honum
og er hún vanfær og þvi eðlilegt, að
hún þoli illa ilt atlæti og misjafna með-
höndlun; það er enda stórhættulegt.
Maðurinn er ofsafullur og svakafenginn
við vín. Hann hefir drukkið mikið í
vetur og hefir eylt lil þess því litla sem
hann átti í haust til heimilisframfærslu.
Eigi sjaldan liefir það átt sér stað að
hún hafi orðið að leila ásjár húseiganda
þegar fram úr hefir ætlað að keyra, til
þess að forða sér og ungu barni frá
misþyrmingum, örkumslum eða jafnvel
öðru verra. Fyrir fáum dögum gekk þó
ofstopi hans og æðisgangur langt fram
úr öllu því er áður hafði átt sér slað.
Hún llýði þá sem oftar á náðir hús-
bóndans. En aldrei hafði hún verið
jafn hart leikin og i þelta sinn. Hún
var blá og blóðug og svo afskræmd i
andlili að ekki var sjón að sjá. Hann
hafði ekki látið sér nægja að bcrja hana
með linúum og hnefum, heldur hafði
hann í æðinu þrifið ofnlok og barið hana
með því jafnt í andlilið sem annars-
staðar.
Hjón nokkur búa á öðrum stað í bæn-
um. Maðurinn liefir drukkið mikið sér-
staklega í vetur. Fyrir skömmu lagðist
konan á sæng. Yfirsetukonan verður
þess strax vör, er hún er komin, að
maðurinn hefir bragðað vín, ofurlítið.
Hún bað hann að drekka ekki meir
meðan á barnburðinum stæði og bað
hann að vera heima ef hún skyldi þurfa
á aðstoð hans að lialda, senda liann
eftir lækni o. fl. En þrátt fyrir allar
aftranir fór hann nú samt og er barns-
fæðingin var á enda, kom hann aftur
mjög ölvaður og braust þá inn til kon-
unnar með óhæíilegum orðum og ofsa-
fengnum hótunum, en yfirsetukonan gat
þó með lierkjum komið honum út fyrir
dyrnar og afslýrl frekari vandræðum í
augnablikinu. En er svo var komið
komu nokkrir kunnugir og reyndu að
sefa skap hans, en það kom fyrir ekki;
hann vildi ólmur inn í herbergið til
konunnar og barði utan liurðina og vegg-
ina á milli lierbergjanna, svo alt lék á
reiðiskjálfi. Þóf þetta stóð í nokkra kl,-
tíma, en að lokum fór s\o, að menn
urðu að leita aðstoðar lögreglunnar
og koma honum á óhultan stað svo
konan fengi næturfrið. Yfirsetukonan var
eins ogmilli steins og sleggju allan tímann
meðan á þessum ósköpum stóð og ótt-
aðist að þetla myndi hafa svo ill áhrif
á konuna að hún biði þess aldrei bæt-
ur eða jafnvel orsakaði bráðan dauða
hennar.
Þá er slysið, sem varð austur í Rang-
árvallasýslu liérna á dögunum ein af
synduin áfengissalanna og þeirra, sem
halda vilja verndarhendi yfir Bakkusi.
Ungu og efnilegu, stóru og slæðilegu
mennirnir, sem allir héldu að fátt mundi
yíirbuga, urðu úti af því þeir voru ölv-
aðir. Margir af samferðamönnum þeirra
höfðu og neytt áfengis og var ekki trútt
mn að þá liefði kalið lítilsháttar, eink-
um á andliti, því veðrið var voðalegt
og frostharkan mikil. En stúlka og mað-
ur, sem voru hinum samferða og ekki
brögðuðu dropa af áfengi, kendu sér
einkis meins eflir ferðalagið.
Framangreind atriði eru tekin af handa-
hóíi. Ætti maður að skýra frá öllum
slikum og þvilikum atvikum, þá yrði
það alveg endalaust. Að þetta hafi átt
sér og eigi sér slað alveg undir handar-
jaðrinum á þeim, andbanningum, er full-
gild sönnun þess, að mennirnir vita ekki
eða vilja ekki vita af því að hér sé um
böl að ræða.
Þeim, sem ekki er alveg sama um
hvort öðrum vegnar vel eða illa, hlýtur
að renna mjög til rifja, er þeir hevra
getið um önnur eins atriði og þau, sem
hér hefir verið lýst; þeir hljóta að fyll-
ast eldmóði og strengja þess heil, að