Þjóðmál - 16.05.1974, Blaðsíða 4

4
ÞJÓÐMÁL
Hannibal Valdimarsson formaður SFV:
Forsætisráðherra sjálfur
braut stjórnarsáttmálann
og rauf stjórnina -
hann losaði sig við þingið
samningsréttinn snertu, tekin
útúr frumvarpinu og allra hugs-
anlegra samkomulagsleiða leit-
aði við þá aðila, sem að kjara-
samningum stóðu, um að fallast
á eða una nauðsynlegum að-
gerðum, vegna aðstaðjandi
vanda þjóðfélagsins.
Að þessu gerðu, var allur
munur á, þótt rikisstjóm yrði,
þrátt fyrir allt, að taka sinar
ákvarðanir og fara sinu fram.
En þetta samráð fékkst ekki.
— Þvi var hafnað, þótt sam-
starfi við verkalýðshreyfinguna
væri hátiðlega heitið i sáttmáia
þeim, sem stjórnarsamstarfið
er grundvaliað á.
Forsætisráðherra hélt mjög
einstrengingslega á þessu mali.
Synjaði flestum þeim breyt-
ingatillögum, sem samstarfs-
flokkarnir höfðu lagt fram. Vildi
bersýnilega halda sem hrein-
ustum flokkssvip á frumvarp-
inu, er það væri lagt fram, en
boðaði þá fyrst fúsleika til
hverskonar breytinga er það lá
fyrir þinginu. Hann skorti aug-
ljóslega skilning á, að verka-
lýðshreyfingin teldi vegið að til-
verugrundvellisinum, ef kjara-
samningum yrði breytt með
lagavaldi, án rækilegs samráðs
fyrirfram. Og þvi fór sem fór.
Aðeins smávægilegar breyting-
ar fengust á efnahagsmála-
frumvarpinu, áður en það var
lagt fram á Alþingi. Og Björn
Jónsson tilkynnti, að hann gæti
samt sem áður en það var lagt
fram á Alþingi. Og Björn Jóns-
son tilkynnti, að hann gæti samt
sem áður ekki orðið meðflutn-
ingsmaður að þvi. Samt var það
flutt sem stjórnarfrumvarp, og
auk þess áskildu allir ráðherr-
arnir sér fyrirvara um einstök
atriði þess.
Annar kostur var þó fyrir
hendi, nefnilega sá, að forsætis-
ráðherra bæri málið einn fram
fyrir þingið, og var það miklu
eðlilegri leið, eins og á stóð.
En nú var skammt til örlaga-
stundar. 1 framsöguræðu sinni
fyrir frumvarpinu sagði forsæt-
isráðherrann: Sá ráðherra, sem
á elleftu stundu vill firra sig
ábyrgð, á ekki nema eittúrræði
gat ekkert annað verið, en að
ráðherrann skyldi biðjast lausn-
ar. Og það gerði Björn Jónsson.
Og ég segi aftur: Lái honum
hver scm vill og spyrji jafn-
framt sjálfan sig, hvað hann
hefði sjálfur gert i hans sporum
að fengnu sliku eiturskeyti.
Þessi yfirsjón forsætisráð-
herra er einstök i stjórnmála-
sögunni. Ekki er einu sinni talað
við samráðherrann i slma, enn
siður persónulega, sem flestum
hefði þó þótt við hæfi. Nei, þessi
ummæli forsætisráðherra ber-
ast Birni Jónssyni á sjúkrasæng
I fréttaþætti I útvarpi. Nötur-
legra gat það tæpast verið.
En áður en ég skilst við þenn-
an þátt málsins, vil ég undir-
strika það, að á þeirri stundu,
sem ólafur Jóhannesson neitaði
kröfum Björns Jónssonar um að
taka launamálaatriðin út úr
frumvarpinu og þrautreyna
samráðsleiðina, þá þverbraut
hann stjórnarsáttmálann og
rauf þannig stjórnarsamstarfið.
Og það skyldu menn hafa i
huga, að þetta gerðist alllöngu
áðuren stjórnarfrumvarpið var
flutt á Alþingi. Og aftur var það
Ólafur Jóhannesson sjálfur,
sem lagði kórónuna á verkið um
leið og hann i framsöguræðunni
henti handsprengju sinni til
Björns Jónssonar og sparn hon-
um út úr rikisstjórn sinni. Þar
með rauf hann sjálfurog enginn
annar þann þriggja flokka
grundvöll, sem stjórnin var
byggð á. Allt, sem á eftir gerð-
ist, var afleiðing þessa verknað-
ar forsætisráðherra.
Mikil umskipti hafa orðið i
efnahagsmálum okkar fslend-
inga siðan um siðustu áramót.
Miklar almennar verðhækk-
anir á flestum rekstrar-
og neysluvörum og
margföldun á oliuverði. Þar
að auki risastökk I launa-
kostnaði. Á hinn bóginn verðfall
á þýðingarmestu útflutnings-
vöru okkar, frystum fiski, og
nánast verðhrun á stórum út-
flutningslið okkar, fiskimjölinu.
Þetta er efnahagsvandi okkar
i hnotuskurn. Og alvaran, sem
við blasir: Stöðvun i atvinnulif-
inu, ef ekki er að gætt.
Gjörólik mynd blasti við, þeg-
ar verkalýðssamtökin gengu frá
kjarakröfum sinum á liðnu
hausti, og talsvert var útlitið
bjartara um það leyti, sem
kjarasamningar heildarsam-
takanna voru undirritaðir. — Þá
var þó nokkuð farið að skyggja i
álinn og allrar aðgæslu þörf.
En nú kemst enginn hjá að
horfast i augu við breytt við-
horf, játa, að aðgerða sé þörf, og
enginn á heldur að komast hjá
að taka á sig byrðar. — Það
verður ekki lengi lifað lúxuslifi
með þvi framferði að eyða
meiru en aflað er.
t rikisstjórn fslands var ekki
ágreiningur um það, að mikill
vandi væri á ferðum og að
skjótra aðjgerða væri
þörf.
Ágreiningur reis
um málsmeðfferð
Agreiningurinn var ekki einu
sinni um það, að nú þyrfti að
stiga spor til baka i launamál-
um og leggja þyngri byrðar á
þá, sem hæstu tekjur hefðu. Nei,
ágreiningurinn var fyrst og
fremst um það, hvort hægt væri
að rjúfa nýgerða kjarasamn-
inga með löggjafarvaldi, án
þess að hafa áður haft rækilegt
samráð við iaunþegasamtökin i
landinu.Það treysti Björn Jóns-
son félagsmálaráðherra, sem
jafnframt er forseti Alþýðu-
sambands fslands, sér með
engu móti til að gera, og lái hon-
um hver sem vill.
Hér var um stærra atriði að
ræða, en það eitt að breyta
kjarasamningunum frá i vetur
með lagaboði og færa þá til rétt-
látara horfs.
Ef forseti Alþýðusambands
tslands stóð að slikri breytingu
kjarasamnings með lagaboði
opnaði það fordæmi siðar,
hvaða stjórn sem væri, til að
traðka á frjálsum samningsrétti
og breyta löglega gerðum
samningum um kaup og kjör.
Og hvar værum við þá stödd?
Björn Jónsson hlaut þvi að
halda mjög fast fram þeirri
kröfu, að áður en efnahags-
málafrumvarpið væri lagt fram
á Alþingi, yrði þau atriði, sem
Takið eftir!
Ákvæðin i stjórnar-
sáttmálanum, sem Ólaf-
ur Jóhannesson sjálfur
braut, eru þessi og er að
finna i kaflanum um
Kjaramál.
Þar eru fyrst fyrirheit
um að koma i veg fyrir
þá háskalegu verðlags-
þróun, sem átt hafi sér
stað undanfarin ár.
Þar er i annan stað
fyrirheit um að leitast
við að tryggja, að hækk-
un verðlags hér á landi
verði ekki meiri en i
helstu nágranna- og við-
skiptalöndum okkar.
í þessu skyni lofar
rikisstjórnin að beita að-
gerðum i peninga- og
fjárfestingarmálum og
ströngu verðlagseftir-
liti.
Siðan segir orðrétt. Og
það er ákvæðið, sem
sjálfur forsætisráðherr-
ann Hbraut, og leiddi til
falls stjórnarinnar:
,,Til að ná þessu
marki vill stjórnin hafa
sem nánast samstarf við
samtök launafólks og at-
vinnurekenda um ráð-
stafanir í efnahagsmál-
um.”
Fjölmenni á
fundi J-list-
ans á Hótel
Borg
Samciginlcgur framboöslisti
Samtaka frjálslyndra og vinstri
manna og Alþýðuflokksins við
borgarstjórakosningarnar i
Reykjavik 26. maí 1974, J-LIST-
INN bauð cldri borgurum
Reykjavikur til kaffidrykkju á
Hótel Borg sunnudaginn 12.
mai.
Mikið fjölmenni var á fundin-
um, þannig að sækja varð fleiri
stóla i nærliggjandi samkomu-
hús svo að allir fengju sæti. Læt-
ur nærri að á fundinum hafi ver-
ið fimmhundruð manns,-
Flutt voru nokkur góð
skemmtiatriði á fundinum, m.a.
söng Guðmundur Guðjónsson
með undirleik Sigfúsar Hall-
dórssonar lög eftir Sigfús við'
mikinn fögnuð áheyrenda. Karl
Einarsson flutti eftirhermur og
ennfremur var pianóleikur og
söngtrió flutti nokkur lög.
Steinunn Finnbogadóttir og
Björgvin Guðmundsson, borg-
arfulltrúar fluttu stutt ávörp,
þar sem þau fjölluðu um hug-
myndir sinar i þágu málefna
aldraðra hér i borg. M.a. bentu
þau á hve mikið væri eftir ógert
I málefnum aldraðra, enda hafa
þau mál setið á hakanum hjá
borgarstjórnarmeirihlutanum
um langt skeið. Hvöttu þau
fundarmenn til þess að snúa
þessu nú við og styrkja J-LIST-
ANN fram til sigurs i kosning-
unum 26. mal, og var gerður
góður rómur að máli þeirra.
Fundarstjóri var Alfreð
Gislason. Fundinum var slitið
með fjöldasöng, sem Guðmund-
ur Magnússon skólastjóri
stjórnaði.