Ægir - 01.04.1912, Qupperneq 8

48
ÆGIR.
1.50 pr. tonn væri bætt við, yrði samt eftir á-
litlegur ágóði handa einkasalanum, samkvæmt
pví lágmarki, sem ráðgert er að setja honnm.
Ágóði sem hann fengi fram yfir þann, er nú-
verandi kolakaupmenn láta sjer nægja. Ræðu-
maður sagði að ísl. kolakaupmenn fengi vonum
fremur góð innkaup og lengri gjaldfrest en
vanalegt væri í kolaversluninni. Peir skiftu
við menn, sem hlytu að standa jafnfætis samn-
ingsaðila fjármálanefndarinnar, og taldi pað ó-
sennilegt að liann mundi sæta milclu betri ínn-
kaupum, en peir, sem nú sendu kol til fslands.
Ivolanámurnar sjálfar flyttu ekki kol út. Einka-
salinn yrði ekki gleggri en allir aðrir að hitta
á lágmarkið pegar hann kaupir, og pótt hann
j'rði par annað slagið, pá pyrfti hann ekki að
haga verði sínu við ístendinga eftir pví hversu
lágt hann liefði keypt. t*á benti ræðum. á að
llutningskostnaður gæti orðið dýr, par sem
skipin yrðu að sigla tóm til baka oft og einatt.
Innanlands stæði einkasalinn ver að vígi en
peir kolakaupmenn sem hjer væru nú, peir
hefðu reynslu, pekking á staðháttum og útbún-
að allan til pess að reka verslunina, en pess
alls yrði hann að aíla sjer, enn tremur muni
einkasalan leiða af sjer strangari borgarkjör,
mætti búast við að landsmenn yrðu að borga
út í hönd eða jafnvel fyrirfram. Fyrir lcola-
gæðum væri ónóg trygging. Tafsamt og torvelt
að koma fram ábyrgð á hendur kolasalanum.
Ef leggja ætti skatt á kolin, væri skárra að
skömminni til að leggja toll á pau, en hafa
verslunina frjálsa, benti á hvort ekki mætti
leggja toll á svo nægilegt væri á kol, sem flutt
væru út úr landinu eða seld útlendum skipum.
Nefndin hefði átt að gera sjer far um íinna ein-
hverjar leiðir tif að efla traust pjóðarinnar út
á við, en skilvísi og rjettlæti innanlands. —
Thor Jensen: Hann taldi fund penna ólíma-
bæran, of snemma haldinn, par sem enn hefði
enginn getað kynt sjer nefndarálitið. Pó hcfði
hann rekið sig á eitt atriði í frv. sem væri
fjarri öllum sanni, beinlínis lilægilegur barna-
skapur, nfl. að krefjast að eins £2000 trygging-
ar af leyfishafa. Hvaða trygging væri í pví í
hlutfalli við l1/!—2 milj. kr. umsetning einka-
salans. Hjer væri ekki borið við að líta á
parfir Iandsmanna, hvílíkt voðatjón gæti ekki
orsakast ef leyfishafi uppfj'lti ekki skyldur sín-
ar á vissum árstímum t. d. á vetrarvertíðinni,
á fám dögum gæti hann bakað einstaklingnum
tugum pús. tjón, hvað pá pjóðinni. Pessi trygg-
íngarupphæð ætti ekki að vera 10-falt hærri
heldur 100-falt hærri. Ræðum. taldi pað
sannarlega rjett, að málið ætti að ræða með
stillingu og láta tölurnar tala, en hinsvegar
hlyti petta mál að taka einnig mjög til tilflnn-
inganna, pví að sjer dyldist ekki að hjer væri
vegið að sjálfstæði landsins barna og par með
landsins. Minti á að einokunin 1602 hefði ver-
ið útlent valdboð, en sá væri munurinn nú, að
við værum fríir og frjálsir um, hvað vjer gerð-
um eða Ijetum ógert, en pað væri vart frjáls-
um mönnum samboðið, að steypa yfir pjóðina
slíkri einokun og hjer er um að ræða. Ein-
okunarbönd hlytu að særa pjóðina og pað til-
finnanlega.
Ræðum. gat pess að náttúruöflin, liarðindi,
ísar, eldur, stormar og drepsóttir hefðu lagt
pung gjöld og stór á landsmenn, drepið úr
peim kjarkinn og framkvæmdaprekið og hrakið
pá burt úr landinu, og drap á sem dæmi, er
sjer myndi aldrei úr minni líða pegar »Camo-
ens« gamli kom hingað skræltómur heim og
sótti hingað 700 manns af 2000, sem fluttu af
landi burt pað ár, vegna pess að petta fólk
hafði ekki pekkingu eða magn til að sækja
gullið í námuna hjer i kring um landið. En
pessi einokun virtist ræðum. ljctta undir með
náltúruöílunum til pess að eyða landið, en
landsfólkinu og pessu veslings landi veitti ekki
af að taka í sína pjónustu öll pau hjálparmeð-
ul, sem unt væri að fá til pess að efla og proska
kynslóðina til pess að byggja landið. Annars
taldi ræðum. rjettara, og pað kæmi að meiru
haldi fyrir allan almenning, að málið væri rætt
í blöðum en á fundum, sem svo fáir hafa tæki-
færi til að koma á, en töluð orð gleymdust fljótt.
Sveinn Björnsson: Hann taldi ástæðulaust
að gera málið að tilfinningsmáli. Gæti pó eigi
neitað, að fyrst er hann heyrði um kolaeinok-
unina hefði »tilfinning« sin verið á móti hug-
myndinni. Bæri margt til; endurminningar frá
gömlu einokuninni; skoðun sín að frjáls versl-
un og frjáls samkeppni væri eðlislögmál við-
skiftalífsins, sem útvegaði neytendum besta
vöru og ódýrasta. Ressi einokunartillaga kæmi
sem lijáróma rödd einmitt á pvi augnabliki,
sem hugur peirra er sjávarútveg stunda, væri
allur að hverfa frá seglskipum til gufuskipa;
pá einmitt að leggja einokunarbönd á aðalfram-
leiðsluaflid. Nefndin hefði og sjeð petta og
sjeð að einokan á kolum og salti væri haft á
sjávarútveginn. Meðal annars pess vegna hafn-