Ægir - 01.04.1913, Page 4

44
ÆGIR
Öll einkenni úr bænarskránni 1795 eru skýr og auð-
sæ fram til 1854. En þá mátti nú vænta að frjáls
verzlun kæmi einnig lagi á skipagöngur. Hefir það
og orðið svo, því að þá hefst sigling hingað frá
ýmsum löndum og helst nokkuð í hendur við það
vörumagn, sem þangað flyst og þaðan kemur. En
Danmörk heldur þó meiru af skipagönguuum en
því, sem samsvarar því vörumagni, er þaðan flytst.
Er þess þó einkum gætanda, að minnst flytst þaðan
af dönskum vörum, heldur eru það að miklum hluta
vörur frá Þýzkalandi og annarstaðar að, sem þang-
að verða að fara fyrst fyrir þá sök að verzlunar-
vegir Islands lengjast og skekkjast, af því að enda-
stöð verzlunarinnar og yfirráð siglinganna hefir verið
og er enn að miklu leyti í Kaupmannahöfn. Margir
kaupmenn fara enn með ágóða sinn þangað, og
toga því I þann endann, er síður skyldi.
Þetta er vafalaust mesta tjónið af því, að skipa-
göngur sé í annara höndum, að öll verzlun verður
oss erfiðari og óhagstæðari og miklu dýrari. En
það verður engum tölum talið. Þvt að fyrst og
fremst er erfitt að leiða getum um það, hversu
miklu hagstæðari hún yrði, ef vér ættim sjálfir
skipin, og í öðru lagi verður eigi metið til peninga,
að þetta er haft á framtakssemi og áhuga vor
sjálfra og sviftir vora menn heilli og mikilsverðri
atvinnugrein. Hitt mætti reikna í peningum, hversu
mikið fjártjón það er fyrir oss, að alt er útborinn
eyrir, sem goldið er fyrir mannflutninga og vöru-
flutninga. Arið 1911 fekk „Thore" 920000 kr. í
flutningsgjöldum. Hafi nú hitt félagið fengið jafn
mikið, þá höfum vér borgað Dönum það ár 1840000
krónur fyrir flutning. Þá hefir og Björgvinjarfélagið
fengið eitthvað, Þótt því talan hér að framan væri
heldur há, þá er þó ekki hátt farið að telja þeim
öllum 2 miljónir kr. Betur væri þessir peningar
komnir í vasa landa vorra, en þar mundu þeir Ienda,
ef vér hefðum skipagöngurnar í vorum höndum.
Reikna má og í peningum hinn beina skaða af
verri kjörum í samanburði við skárri lcjör. í Birki-
beinum. II. ári, bls. 69—70 hefi eg gert það og
bygt á skýrslum frá Þórarni Tuliniusi. Sá reikn-
ingur er lauslega svo, að 10 miljónir króna liggja
ofborgaðar í vasa „sameinaða félagsins" komnar úr
vasa vor íslendinga. Og næði það félag sömu tök-
um aftur og tíu ára samningi, þá mundum vér á
þeim tíma skaðast um hálfa sjöundu miijón sam-
anborið við kjör síðustu ára.
ísland er enn þá skipalaust land til verzlunar,
þótt fiskifloti þess sé nokkur og vaxi. Enda hefir
það sýnt sig á þeim kjörum, sem vér höfum átt
við að búa. Þess vegna er nú brýn þörf að athuga
hvert stefnir. Ættum vér nú ekki að þurfa fleiri
alda reynzlu til þess að vita að skipalaust eyland
er ánauðugt land. Nl.
Eimskipafélagið.
Hvernig gengur? Svo spyrja nú allir
um þessar mundir, bæði þeir sem trúaðir
eru og vantrúaðir á framgang þessarar
nýju siglingahugmyndar vorrar. Því að
þótt alla langi nú til að félagið komist
tryggilega á laggir, þá eru allir ekki jafn-
trúaðir á það. Einkum eru »reyndir menn
og ráðnir« mjög efablandnir sumir hverjir.
Það að vera reyndur maður á þessu landi
þýðir sem sé að vita hvað ekki heppnast,
það þýðir að vera tortrygginn og vantrú-
aður á alt nýtt. Af því má marka hvað
vantar á menningu vora, þrátt fyrir alla
skólana. Lærdómurinn grípur auðvitað
alstaðar í tómt, því að ekkert bíður eftir
slarfskröftunum er náminu lýkur, því eng-
inn hefir reynt hvað er mögulegt. En
hvað sem þessu líður þá gengur nú eim-
skipafélags undirbúningurinn sinn vissa
gang og hlutaíéð vex jöfnum skrefum.
Ætti það líka að vera vandaminst að fá
féð, því að til þess þarf ekki annað en að
telja í menn hug með hvaða meðulum
sem mönnum dettur í hug. Aðalerfiðið
byrjar auðvitað þegar á að fara að stjórna
fyrirtækinu. Að blöðin skuli mæla öll svo
kröftuglega með þessari stofnun ltann að
vera góðra gjalda vert í sjálfu sér, en
gagnlegra væri það þó áreiðanlega ef þau
bæru vitsmuni til að rökræða málið frá
fleiri hliðum, án þess að lenda þar fyrir
út í illdeilur og öfgar. Fyrir forgöngu-
mönnum þessa fyrirtækis vakir sem sé
ekki að reka það af stokkunum með ein-
hverju vissu fyrirkomulagi sem þeim hefir