Ægir - 01.07.1913, Side 13

væru. Hliðarnar eru svo afarmargar, sem
komið getur til greina að sýna, að það
þarf líka næma athugun til þess að velja
einmitt þær úr, sem mest þörfin er á. —
Er mikill munur á því hvað þjóðin leggur
mesta áherslu eða ætti að leggja mestan
hug á að vita í hvert skifti, svo að þetta
starf gerir miklar kröfur til þeirra, sem að
því starfa og stærri en svo, að liægt sé
að heimta mikið af þeim strax í byrjun.
Sérstaklega eru góðar skýrslur mikils
virði þegar á að gera gagngerðar endur-
bælur á fjárhagsástandi einnar þjóðar. Og
mjög svo geta þær létt undir með því að
ná í ódýr lán fyrir landið. Gengur það
því betur sem skilríkin eru skýrari fyrir
hag landsins og hinni fjárhagslegu stjórn
þess. Vekur það strax vantraust þegar
eitthvað er óskýrt eða á huldu. Einnig
verkar þetta, að hafa sem skýrastar skýrsl-
ur, aftur á sjálfa fjárhagsstjórnina að liaga
sér í öllu skynsamlega. Því að þótl þjóð-
félög, stór og smá séu oftast vissari borg-
unarmenn en einslaklingarnir, þá heíir
það þó borið við að þau hata orðið að
gefa sig upp sem gjaldþrota, eins og
til dæmis Danir árið 1813 og Tyrkir
1876. Hefir það verið einn naglinn í lík-
kislu Tyrkja meðal annars, að opinberar
hagskýrslur þeirra hafa haft það orð á
sér að vera falskar og óáreiðanlegar í að-
alatriðunum.
Verði hagslofan lil þess að gefa glögt
yfirlit yfir þjóðbúið og rekstur þess, þá
um leið er fenginn nýr möguleiki fyrir
því að hægt sé að ná á því föslum tökum
og hefja óbifandi hagsýnisstefnu á réttum
grundvelli. Það er þetta sem mest nauð-
in rekur til nú sem stendur, því það að
byggja þjóðbúskap á því að landssjóður
hirði dreifar einar og drefjar þar sem úl-
lent viðskiftavald hefir látið greipar sópa,
það er ekki lil frambúðar.
Ábyrgdarfélög.
Eitt af því sem þarf að taka til alvar-
legrar íhugunar er stofnun íslenzkra á-
byrgðasjóða. Það er meira en lílið fé sem
árlega streymir út úr landinu til erlendra
ábvrgðarsjóða, og er ekki svo undarlegl
með það út af fyrir sig, því að all laust
islenzkt fé stefnir þá sömu leið. Það er
eðli peninga að leita að einhverri veltu-
miðju til þess að snúast utan um, og úr
því að slíkt er ekki til hér svo neinu
nemi, þá hlýtur féð að liverfa úr landinu.
Það má segja að mikið komi aftur af
því fé sem borgað er fyrir lífsábyrgðir,
eldsvoðatryggingar og skipavátryggingar,
því að líftrygðir menn deyja allir að lok-
um og mörg verða slysin á landi og sjó,
bæði á mönnum og munum, liúsum og
skipum.
En þó að við getum svo ólíklega þl, að
ábyrgðarféð komi alt lil landsins aftur, þá
væri það samt stórtap fyrir hag þjóðar-
innar að hafa mist svo mikið fé úr veltu.
A lífsábyrgðum munu útlend ábyrgðarfé-
lög líka hreint ekki tapa ef það er satt
sem staðhæfl er að íslendingar séu með
langlífari mönnum í Norðurálfu.
Brunaábyrgðirnar liafa auðvitað oft feng-
ið skell liér og tapað um hríð. En þau
félög skrúfa cinlægt upp iðgjöldin og eru
nú komin svo hátt að þau inega heita vel
trygg með að fá alt sitt með rentum. En
gjörsamlega óbærileg eru þau orðin, eink-
um kaupslöðunum utan Reykjavíkur og há-
borin skömm að liggja undir þeim ókjörum
viðnáms og tilburðalaus, þar sem það væri
þó í lófa lagið að nota sömu aðferðina og
úllendingurinn og skrúfa iðgjöldin bara
upp og niður eftir þörfum. Þau eru nú
komin svo liáll að óhugsandi er að þau
lendi hærra. Norðmenn lágu undir sama
farginu fyrir nokkrum áratugum í smábæj-
um sínum á vesturströndinni, en þeir