Ægir - 01.12.1922, Blaðsíða 5

ÆGIR
163
að koma vörunum frá sér, var alstaðar
sama sagan, að menn höfðu þörf og
vilja á þvi að selja sildarbirgðirnar er
fyrir lágu, en gátu ekki nema með tapi;
þá er ekki svo undarlegt þótt íslend-
ingar — yngsti og óreyndasti þáttakand-
inn í þessari atvinnugrein — færu ekki
algerlega varhluta af söluerfiðleikunum,
en niðurstaðan varð þó í rauninni sú,
að íslendingar hafa sloppið létt við tapið
á sildinni, samanborið við nágrannaþjóð-
irnar. Því tíl sönnunar má geta þess, að
af framleiðslunni 1919 mun hafa látið
nærri, að ekki hafi nema 74 fram-
leiðslunni orðið verðlaus; en 3/4 verið
seldir fyrir hátt verð, sennilega með
töluverðum hagnaði. Af fraraleiðslu árs-
ins 1920 mun Vt til V8 hafa orðið verð-
laus. Framleiðsla ársins 1921 er öll seld
og það með hagnaði fyrir úlgerðarmenn
3rfirleitt, eftir þvi sem næst verður komist.
Til samanburðar má geta þess, að
Norska ríkið varði tugum miljóna króna
til styrktar sildveiðunum yfir striðsárin,
aðallega með því að kaupa framleiðsl-
una af fiskimönnum og bar sjálft hall-
ann við söluna. íslenska rikið hefir att-
ur á móti haft beinar tekjur af síldveið-
unum yfir árin 1917 til 20 að báðum
þeim árum meðtöldum 2,100,000 kr., þar
með talinn tunnutollurtnn, auk þess liefir
rikissjóðurinn haft töluverðar óbeinar
tekjur af sildveiðunum t. d. toll af salli
og kolum er notað hefir verið til sild-
veiðanna o. fl. o. fl., svo að óhætt mun
mega gera ráð fyrir að tekjur islenzka
rikisins af sildveiðunum yfir þessi fjögur
langerfiðustu árin, hafi ekki verið undir
3 miljónum kr.
Englendingar og Skotar höfðu svipaða
sögu að segja um erfiðleikana við sild-
arsöluna síðustu árin. Þannig sagði hátt-
settur embættismaður i Fishery Board
oí Scotland, undirrituðum frá þvi i marz-
mánuði i fyrra, að þá væru til um
800,000 tunnur af óseldri síld liggjandi í
Englandi og Skotlandi, aðallega frá ár-
inu 1920 — sem lítil líkindi væru til að
hægt væri að selja nema þá með stór-
kostlegu tapi, sem rikissjóður yrði senni-
lega að bera að mjög miklu leyti. Og í
brjefi frá veíþektum manni í Skotlandi
til undirritaðs, sem skrifað er í janúar-
mánuði s. 1. er þess getið, að ekkert af
sildinni sem veidd var síðustu fjóra
mánuði ársins 1921 er þá selt. Þetta á-
samt fleiru, sýnir ofurljóslega að erfið-
leikar með sölu síldar hafa verið alt
eins tilfinnanlegir hjá nágrannaþjóðunum
eins og okkur og hafa þær þó margfalt
meiri reynslu i öllum sildarútveg og
sildsölumálum en íslendingar.
Þriðja ástæðan: að ekki sé rétt að
leggja kapp á framleiðslu síldar vegna
þess að sildveiðin hafi verið misbresta-
söm og oft valdið miklum skaða, þá er
þar til að svara, að það er rétt, að árin
1917 og 1918 voru aflaleysisár fyrir síld-
veiðimenn, sem óliætt mun vera að álita
að stafað hafi af óáran í veðráttufari,
sjávarkuldar afar miklir vegna hafisa og
veðrátta lcöld og stormasöm yfir sild-
veiðitímann.
Ef dæma á sildveiðarnar ótrygga og
hættulega atvinnugrein fyrir það, þótt
harðindi gangi yfir landið eitt lil tvö ár
á tuttugu ára timabili, tel eg rangt, enda
mætti þá með töluverðum sanni segja
hið sama um aðrar atvinnugreinar, sem
veðráttufarið hefir áhrif á. En hverjum
dettur í hug t. d. að halda því fram að
landbúnaðurinn sé misbrestasamur og
þvi eigi að leggja á hann sérstaklega
skatta — þótt óvenjuleg vorharðindi
gangi og bændur séu neyddir til að
kaupa kjarnfóður til þess að halda líf-
inu i skepnunum og á þann hátt verða
fyrir stórtjóui, er stundum virðist ætla