Ægir - 01.09.1984, Page 30

Ásgeir Jakobsson:
Koma Forsetans og
fyrsti túrinn
Sú hefur löngum verið venjan
að geyma í Ægi ýmislegt sögulegt
efni varðandi fiskveiðar okkar og
sjávarútveg. í þetta rit leita menn,
ef þeir vilja fiska upp sögulegan
fróðleik um þennan atvinnuveg.
Sagan af kaupunum á Jóni for-
seta er löng og mikil og var ekki
átakalaus. Hún er rakin ítarlega í
Thors sögu Jensens, en þann
sögulega atburð í lífi þjóðarinnar
þegar Forsetinn kom er hvergi að
finna á bókum.
Hér verður nú sögð sú saga og
eru heimildarmenn mínir þrír
látnir valinkunnir menn, þeir
Bergur Pálsson, Jón Tómasson og
Þórður Sigurðsson — og er við
hæfi að segja fyrst lítið eitt frá
þeim sjálfum; þeir voru allir
merkir sjómenn, og áttu sér allir
um og yfir 50 ára togarasögu.
Bergur var fæddur 30. mars
1874 á Viðborða á Mýrum í
Suðursveit og ólst upp á Stöðvar-
firði og Fáskrúðsfirði. Hann réðst
á enskan línuveiðara 1899 og var
á honum til 1901 að hann fór á
enskan togara og var á enskum
togurum þar til hann var ráðinn á
Forsetann, þarsem hann lá búinn
til ferðar heim íGlasgow um jóla-
leytið 1906. Bergur var báts-
maður á Jóni forseta til 1912 að
hann fór í Stýrimannaskólann og
lauk þaðan farmannaprófi 1914.
Hann var stýrimaður á Skúla fó-
geta þegar hann fórst á tundur-
dufli viðTínárósa 1914, skipstjóri
á togaranum Austra í þrjú ár, en
lengst var hann stýrimaður hjá
Aðalsteini Pálssyni á Belgaum.
Bergur Pálsson var einstakur
kjarnakarl, vel greindur og sjór af
vísum og Ijóðum, enda stálminn-
ugur, en mikið hörkutól sem sjó-
maður og eru af honum margar
sögur góðar, einkum urðu sum
tilsvör hans fleyg. Bergur lést
1967.
Jón Tómasson var fæddur
1889, 12. apríl, í Reykjavík og
Reykvíkingur að annarri ætt en
austan undan Eyjafjöllum að
hinni. Jón byrjaði barnungur til
sjós á Kútter Georg með Kolbeini
Þorsteinssyni og var þar næst á
Kútter Hafsteini með Jóni Ólafs-
syni, en 1907, þá 17 ára, réðst
hann hjálparkokkur á Forsetann.
Hann tók farmannapróf 1912 og
fór fljótlega til Englands og þar á
enskan togara og tók enskt fljóta-
próf, því að hann ætlaði að setjast
að úti. Það varð þó ekki. Hann
fluttist heim þegar honum bauðst
skipstjórastaða á nýjum togara.
Kaupin brugðust útgerðarmann-
inum, en Jón ílentist hérlendis, og
var lengst af stýrimaður eða skip-
stjóri en síðast útgerðarstjóri. Óf
langt er að rekja að gagni sögu
Jóns Tómassonar, til þess var hún
of fjölbreytt. Kunnast í hans ferli,
að hann teiknaði togara, 1937-
38, miklu fullkomnari en þá
gerðust, en íslenzk stjórnvöld
synjuðu honum um leyfi til að
, /
láta smíða hann, og hafði P°
aflað sér fjárhagsmöguleika utaf'
lands til jíess. Jón Tómasson var
mikið hraustmenni, enda hafð'
hann iðkað aflraunir ungur; gl,nlt
grísk-rómverska glímu við Sig"
urjón á Álafossi og keppt vl°
hann og Erling Pálsson í sv°'
nefndu Nýjárssundi, en þá synW
kapparnir í sjónum frá DurÞ;
bryggju og að markalínu frammj
á höfninni og svömluðu síðan n
baka. Eitt nýjárssundið háðu þe,r
í blindbyl. Jón lést 18. desember
1970.
Þórður Sigurðsson var fædour
að Meiðastaðakoti í Garði 23-
október 1885, en var eins
bræður hans, sem einnig urðu
togaramenn, kenndur vl,
Blómsturvelli í Garði. Þórðurfúr
til sjós fermingarárið á 12 tonn3
mótorbát, svo á kútter Signp'
með Ellert Schram, þá á ísabelH
með Jóni bróður sínum og á f°r'
setann í fyrsta túr 1907. Þar var
hann bátsmaður þegar Bergnr
Pálsson hætti 1910, en þátókjón
bróðir Þórðar við skipstjórn á F°r'
setanum, en Jón var einn af stofn'
endum Alliance. Þórður var
síðan á ýmsum togurum
bátum þar til 1922 að hann réðs
til Guðmundar Markússonar 11
Tryggva gamla og með Gu
mundi var hann í 20 ár, eða þar 1
Jón Ólafsson sökk 1942. Þórðrjjj
var áfram á togurum til 1952 a
hann fór í land og réðst til neta
486—ÆGIR