Alþýðumaðurinn - 23.10.1956, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUMAÐURINN
Þriðjudagur 23. október 1956
ALÞÝÐUMAÐURINN
Útgefandi:
Alþýðujlokkslélag Akureyrar
Ritstjóri:
BRAGI SIGLRJÓNSSON
Bjarkarstíg 7. Sími 1604.
Verð kr. 40.00 á ári.
Lausasala kr. 1,00 blaðið.
Prentsrn. Björns Jónssonar h.j.
Óígan í grann-
löndum Rússa
Það er nú lýðum ljóst af frétt-
um, að mikil sjálfstæðishneigð
er nú uppi meðal kommúnista-
flokkanna í Austur-Evrópuríkjum
þeim, sem eftir heimsstyrjöldina
síðari tóku upp stjórnarfar komm-
únismans undir hersetu Rússa í
þtim löndum. Er ekki annað
sýnna en svonefndur Títóismi fari
sem logi yfir akur þar nú, og hef-
ir Ungverjaland komið þar einna
n.est við sögu undanfarið. En nú
hefir tjaldið allt í einu lyfzt hæst
yfir Póllandi og atburðirnir þar
skyndilega vakið heimsathygli.
Erfitt er að átta sig vel á at-
burðarásinni austur þar, sökum
ónógra upplýsinga. En þó er ekki
annað sýnilegt, en að Rússar hafi
brennt sig í þessum ríkjum á ná-
ktæmlega því sama og allar yfir-
ráðaþjóðir hafa brennt sig á
fram til þessa dags: Þeir hafa
ai ðrænt og undirokað á einn eða
annan hátt þessar grannþjóðir
sínar og jábræður um stjórnar-
háttu. Þeir hafa troðið á sjálf-
stæðiskennd þeirra, unz þær hafa
ekki þolað mátið, en gripið til
gagnráðstafana, og hættuminnsta
að þeirra dómi og um leið áhrifa-
rikasta ráðið hefir verið Títóism-
inn, sjálfstæður, þjóðernissinnað-
ur kommúnismi.
Andóf valdhafanna í Moskvu
gegn Stalinismanum hefir glætt
þessa stefnu í grannlöndum
Rússa, að manni virðist, og um
leið gert rússnesku valdhöfunum
óhægt um vik að bæla hana nið-
ur. Þetta virðist nærtakasta og
eðlilegasta skýringin á því, að
andstalinistinn Krústjoff skuli
hafa misst stjórn á skapi sínu í
Varsjá á dögunum gagnvart Go-
mulka, nafntogaðasta Titóista
Póllands nú og eindregnum and-
slalinista. Það eru heiftvekjandi
örlög að verða að berjast fyrir
pólitískri tilveru sinni gegn skoð-
analegum jábræðrum sínum.
Fréttir frá Póllandi eru annars
í stuttu máli þær, að Gomulka,
áður. einn aðalmaður kommún-
ista í Póllandi en síðar um 7 ár í
ónáð flokksins, er þar á ný kom-
inn í sátt við flokk sinn og orðinn
hinn sterki maður. Hann krefst
nteira sjálfstæðis til handa landi
sínu gagnvart Rússurn og heimt-
ar, að erindrekar þeirra í stjórn
landsins — fyrst og fremst rúss-
neski hershöfðing Rokossovsky,
hermálaráðherra Póllands —
verði kvaddir heim.
Urag:i 8igfiirjón§son:
Frá Kína
II. Aouar lieimur
Fyrstu áhrifin.
Flugvélin okkar hnitar hringa
yfir Peking, höfuðborg Kínaveld-
is, og lækkar flugið. Úr vélinni
sér allvel yfir borgina, sem raun-
ar er ekki borg á vestræna vísu,
heldur geysivíðáttumikil þyrping
iágra kofa og húsa, þar sem ein-
stöku stórhýsi tróna þó yfir og
breið og löng stræti ráka í reiti.
Fuglinn Fönix að endurfæðast,
verður mér á að hugsa: fornöld,
miðöld og nútíminn á einu og
sama borði. Síðar fannst mér, að
þessi sviphugsun hefði farið
í'urðu nærri sannleikanum.
Svo er flugvélin lent, móttökur
afstaðnar, vegabréfin okkar týnd
ofan í skjalatösku einhvers Kín-
verja og við komnir áleiðis af
fiugvellinum — í rússneskum Po-
bedabílum. Við ökum framhjá
stritandi akuryrkjufólki, bograndi
yfir gömlum handverkfærum eins
og sigð og lújárni. Margir eru
naktir að ofan og það stirnir á
kolbrún bökin í steikjandi nón-
sólinni. Asnatetur ganga í hring
inn á ökrunum og dæla vatni úr
brunnum upp í skurði, sem kvísl-
ast milli akurreinanna. Þegar inn
í útjaðar borgarinnar kemur, ök-
um við framhjá löngum lestum af
tvíhjóla vögnum, sem hesti og
asna eða múl og asna er beitt fyr-
ir. Vagnarnir eru mjög hlaðnir,
en vegurinn er líka rennisléttur.
Dýrin eru fremur holdgrönn, en
ökumennirnir eru heldur ekkert
að knýja þau hraðar en þau sjálf
vilja fara. Keyrið er snærisspotti
á bambuspriki og því virðist ein-
göngu dinglað til málamynda.
Allt í einu erum við komnir í
stræti, þar sem mikil gatnagerð
fer. fram: Heilt húsahverfi milli
tveggja gatna af meðalbreidd á
En allir keppast við, þótt svitinn
renni í stríðum straumum af
þeim. Þarna eru svo á einu götu-
horninu 3 blómarósir við halla-
mælingar, ef ég sé rétt, og með
örstuttu millibili ökum við fram-J
hjá lögregluþjónum, sem stjórna
umferðinni af miklum virðuleik.
Og ekki veitir af umferðastjórn.
Við erum löngu komnir inn í að- j
alborgina, og umferðin beljar eft-
ir götunum eins og þungstreymt
fljót: Hestvagnar og asnakerrur
silast jafnt og þétt um allar götur,
hjólreiðarmenn, ýmist á venju-
legum reiðhjólum eða hjólum
með viðfestum vagni fara í bylgj-
um framhjá. Og svo gangandi
fólk, endalaus straumur gangandi
fólks: gamalt fólk, miðaldra fólk,
ungt fólk, börn. Þvílíkur óhemju-
fjöldi af fólki. Flestir eru í mjög
fábrotnum fötum, gjarnast dökk-
um bómullarbuxum, jafnt karlar
sem konur, og í samlitri treyju
eða stakk eða aðeins ljósri skyrtu
með uppbrettar ermar. Konur eru
flestar með fléttinga, ungu stúlk- ^
uinar gjarnan með rauða garn-
spotta um fléttingsendana og
kannske rauðan klút um hálsinn
til skrauts. Sums staðar eru kon- j
ur með kornabörn í fangi og hafa
kastað klút yfir höfuð þeirra til
hlífðar fyrir sól. Annars staðar
bera lítil börn ennþá minni börn
á baki. Yfirleitt sýnast mér börn-
in hraustleg og vel nærð og unga
fólkið spengilegt og fagurlega
vaxið. Eldra fólkið er hins vegar
sumt mjög tötralegt og ekki
of hreinlegt.
Grænmetisverzlanir og matstað-
ir virðast þétt með öllum götum
og víða sér fólk, sem situr á
hækjum sínum og stífir epli eða
bánana úr hnefa eða tekur ein-
hvern réttinn til sín af diski mat-
sala.
Bílstjórarnir okkar þeyta horn-
ið í sífellu, enda er oft eins og
ekið sé á fólksvegg, sem aðeins
rofnar á síðustu stundu áður en
ákeyrsla og banaslys verður, eða
svo finnst mér. Glaðan fólks-
vegg, brosandi fólksvegg, lífs-
glaðan, háværan og áhyggjulaus-
an fólksvegg. Mér verður star-
sýnt á þetta endalausa mannhaf.
Ekki sýnist það bælt af ofstjórn,
hvað sem öðru líður. Ekki verður
betur séð en það uni glatt við
sitt. Og seinna verður þetta sam-
róma niðurstaða okkar félaganna
allra: Kínverjar eru alveg sérstak-
lega kurteist og elskulegt fólk í
viðkynningu. Það má mikið vera,
ef tillitssemin við náungann,
stendur ekki dýpra með þeim en
mörgum svo kölluðum kristnum
þjóðum.
Eg er orðinn stífur og stirður í
hægra fæti af að hemla í sífellu
niður í bílgólfið. Mér finnst bíl-
stjórinn okkar herða á sér fyrir
hvert horn og frekar glæða ferð-
ina en hitt, þegar hvað þéttast er
framundan af fólki. Og allt í einu
beygir hann inn í örmjótt stræti
að mér sýnist, þar sem svo er
svart af gangandi og hjólandi
fólki, að hvergi virðist smuga fyr-
ir bifreið. Seinna geng ég úr
skugga um, að gatan er á breidd
við venjulega götu hér í bæjum,
en umskiptin frá fánabreiðu
stræti og svo fólksmergðin höfðu
villt mér sýn.
Bílstjórinn þeytir hornið í sí-
fellu og þótt furðulegt sé smýgur
bifreiðin slysalaust um mannhaf-
ið, Og allt í einu er beygt inn um
port og inn í stóran hlaðgarð.
Fyrir stafni er myndarleg 8 hæða
bygging, hótelið, sem við eigum
að gista, meðan dvalið er í Pek-
ing, Friðarhótelið. Af þaki þess
sér vítt um Pekingborg, og
seinna, þegar dimmt er orðið,
sjáum við, að á þakbrúnunum
flögra rafknúnar og raflýstar
íriðardúfur. Mér rennur til rifja
að sjá þennan flata, leiðinlega og
klunnakennda áróður tróna yfir |
landi þjóðar, sem virðist bera
fínleik friðar og alúðar í hverj-
um andlitsdrætti. Þetta er eins og
kollhetta við fagran þjóðbúning.
En hvað um það. Á Friðar-
hótelinu fór vel um okkur. Koll-
hettan gleymdist, en þjóðbúning-
urinn, alúðin, varð það, sem eftir
var tekið og eftir er munað.
Kjör almennings
í Kína.
Það gefur auga leið, að stutt
viðstaða í jafnvíðlendu ríki og
Kína gefur framandi gesti engan
viðhlítandi kost á því að öðlast
fullan skilning á kjörum almenn-
ir.gs í landinu. Það sem hér verð-
ur sagt um þau, er eingöngu
byggt á því, sem okkar var sagt
um kjör verkamanna, því sem
maður sá af hraðri ferð úm götur
og þjóðvegi og loks því, sem okk-
ur var sýnt. Allar ályktanir, sem
hér verða dregnar, eru því fyrst
og fremst byggðar á íilfinninga-
skyni, og eru lesendur beðnir að
hafa slíkt í huga.
Það er þá fyrst, að lífskjörin
eru mjög ólík því, sem við þekkj-
um. Almenningur lifir við ógur-
leg þrengsli, hvað húsakost snert-
ir og víðast, má ég segja, ólíkt lé-
legri, bæði í sveit og bæ. Hér
verður þó að hafa í hugsa, að
Kína er víðast svo hlýtt að veður-
fari, að ekki þarf þar jafngóð
húsakynni og í norðlægari lönd-
um, hvað skjólsemi snertir, þó
getur orðið allkalt á vetrum að
sögn, og hljóta þá margar vistar-
vcrur þar í landi að vera næsta
lakur skúti. Það munu þykja stór
orð, en álit mitt er þó það, af því
sem ég sá af húsakosti af jörðu
og úr lofti, að Kína sé að veru-
legu leyti óbyggt land, hvað
byggingar snertir á nútíma vísu.
Óhrjálegir leirkofar eða jafnvel
strákofar virtust aðalbyggingarn-
ar í sveitaþorpunum, en i borgum
miög mikið af lágum þrengsla-
húsum, þar sem fjöldi manns býr
við mjög frumstæð skilyrði. Hitt
leyndi sér ekki, að byggingaalda
fcr yfir, og alveg sérstaklega virt-
Framh. á 4. siðu.
íslenzka vísu er í niðurrifi, allt á
að verða að einu breiðu stræti.
göturnar tvær og bilið á piilli.
Gatnagerðarkarlarnir eru svo
margir, að firnum sætir. Hér þarf
ekki að spara mannaflið. Nógar
eru hendurnar í Kína. Þarna eru
múrsteinar rifnir niður með ber-
um höndum eða í bezta falli hök-
um, mold og mylsna borin til eða
burt á öxlum í tágakörfum, en
allra kynlegast er þó að sjá gufu-
knúinn götuvalta troða malbik-
ið á einum stað, en steinvalta,
dreginn af sex mönnum, á öðrum.
Er nú um fátt eða ekkert meira
rætt en árekstra þessa milli
kommúnistaflokka þessara tveggja
landa. Er ógerlegt að spá fyrir
um það, hvað úr því skýi kann
að koma áður en lýkur. Hitt er
hægt að fullyrða, að það eru
fleiri þjóðir en Bandaríkjamenn,
Bretar og Frakkar, sem eru klauf-
ar að umgangast sér máttarminni
þjóðir, svo að virðingu og vin-
áttu veki.
/ leik með kínverskum börnum fyrir utan œskulýðsheimili í Shanghai.