Alþýðumaðurinn - 13.09.1960, Blaðsíða 4

ÞEIRRA ORÐ
Mngvatla-
fundur
SíSastliðinn laugardag var efnt
til og haldinn fundur í Valhöll við
Þingvallavatn og stóSu aS fundi
þessum, sem kallaSur var í til-
kynningum og auglýsingum Þing-
vallafundur, ýmsir andstæSingar
aSildar íslands aS Atlantshafs-
handalaginu og dvöl varnarliSsins
hér á landi í framhaldi af því.
Kjarninn í samtökum þeim, er
aS baki fundarboðun þessari
stóð, var greinilega Sósíalista-
flokkurinn og hann mun hafa lagt
til fjármagn það, sem til undir-
búningsins fór, það er að segja
um hendur hans mun það hafa
komið.
En auk Sósíalistaflokksins stóð
önnur helft ÞjóSvarnarflokksins
að fundarhoðun þessari og drjúg-
stór hópur einstaklinga úr Fram-
sóknarflokknum.
Samkvæmt fréttum ÞjóSvilj-
ans sóttu um 260 fulltrúar fund
þennan víðs vegar að af landinu,
en þó langsamlega flestir úr Rvík.
Á fundi þessum var efnt til
skipulegra samtaka meðal her-
dvalarandstæðinga, að því er út-
varpsfréttir hafa hermt. Hins veg-
ar hefir ekki birzt, hverjir hafi
verið valdir forvígismenn þeirra
samtaka.
SíSastliðiS sunnudagskvöld
efndu samtökin svo til útifundar
í Reykjavík á Lækjartorgi.
Ekki hefir AlþýSum. fréttir af
því, hve fjölsóttur útifundurinn
var, en athyglisvert var, að allir
tilkynntir ræðumenn fundarins
voru kunnir áhangendur komm-
únismans nema einn, sem talinn
hefir verið fylgismaSur Fram-
sóknarflokksins.
Enginn yfirlýstur ÞjóSvarnar-
maður var auglýstur sem ræðu-
maður á fundinum.
Hér fer á eftir ávarp það, er
fundurinn í Valhöll samþykkti, og
kallast það Avarp til íslendinga
frá Þingvallafundi 1960.
Vér höfum komið hér saman
til að andmæla hersetu í landi
voru og vara þjóð vora við
hinni geigvænlegu tortímingar-
hættu sem oss stafar af her-
stöðvum.
í rúm tuttugu ár höfum vér
búið að landi voru í tvíbýli við
erlendan her, öllu þjóðlífi voru
til meins. Erlend herseta er
ekki samboðin frjálsu þjóðfé-
lagi. Áhrif hennar eru djúp-
tæk á mál, menningu og sið-
ferði þjóðarinnar, og má þeg-
ar sjá greinileg merk-i þess í
aukinni lausung, fj ármálaspill-
ingu og málskemmdum. Ann-
arlegar tekjur af dvöl hersins
og viðskiptum við hann hafa
komið gjörvöllu fjármálakerfi
landsins úr skorðum. Stórfelld
gj aldeyrissvik og smyglmál,
sem rekja má beint eða óbeint
til víghreiSursins í Keflavík,
eru orðnir svo hversdagslegir
viðburðir, að almenningur er
hættur að bregðast við þeim
sem skyldi. SiSgæSisvitund
þjóðarinnar er að verða hættu-
lega sljó, og æ fleiri ánetjast
spillingunni og gerast samá-
byrgir um hana.
íslenzk þjóð og erlendur her
geta ekki búið saman í landinu
\m
til frambúðar, annarhvor að-
ilinn hlýtur að víkja, nema
báðum verði útrýmt samtímis.
íslendingar liafa aldrei bor-
ið vopn á neina þjóð, né lotið
heraga. Þá sérstöðu vora með-
al þjóða heimsins er oss bæði
skylt og annt um að varðveita.
SjálfstæSi vort unnum vér án
vopna, og án vopna munum
vér bezt tryggja öryggi vort á
tímum sem þessum, þegar lang-
drægar eldflaugar og vetnis-
vopn hafa gert allar varnir úr-
eltar.
Erlend herseta býður heim
geigvænlegri tortímingarhættu,
ef til átaka kemur milli stór-
velda. Á einni svipstundu er
unnt að granda lítilli þjóð sem
oss Islendingum, eins og
vopnabúnaði er nú háttað. Og
sérfróðir menn fullyrða, að
styrj öld með vetnisvopnum
geti jafnvel hafizt fyrir ein-
skæra slysni eða misskilning.
Þingvallafundurinn 1960 —
skipaður kjörnum fulltrúum
herstöðvarandstæðinga úr öil-
um héruðum landsins, úr öll-
um stéttum og flokkum —
brýnir fyrir íslenzku þjóðinni
að gera sér ljóst, að sjálf til-
vera hennar og menning er í
veði, ef herstöðvarsamningn-
um við Bandaríkin verður ekki
sagt upp hið bráðasta. Vér
brýnum fyrir henni að gera sér
ljóst, að hún er ekki lengur ó-
hult í landinu, við friðsöm
störf sín til sjávar og sveita,
heldur er land hennar orðið
hernaðaraðili í átökum stór-
velda og skotspónn í fremstu
víglínu, ef til styrjaldar dreg-
ur. Vér bendum á, að þung á-
byrgð hvílir á þeim mönnum,
sem beita sér gegn því, að þess-
ari ógnþrungnu hættu sé bægt
frá þjóðinni.
Vér skorum á Alþingi og
ríkisstjórn íslands að segja
upp „herverndarsamningnum‘‘
svonefnda við Bandaríkin þeg-
ar í staS og leyfa ekki framar
herstöðvar á íslandi.
Vér skorum á alla íslend-
inga að sameinast um kröfuna
um brottför hersins og ævar-
andi hlutleysi íslands.
Vér, íslenzkir karlar og kon-
ur, úr öllum stéttum, úr öllum
flokkum, strengjum þess heit á
helgasta sögustað íslands,
Þingvelli, að beita til þess
kröftum vorum og áhrifum,
hvert í sínu byggðarlagi, að sú
krafa nái fram að ganga sem
allra fyrst.
UNNIÐ AÐ HAFNAR-
FRAMKVÆMDUM
Á DALVÍK
Þessa dagana er unnið að hafn-
arframkvæmdum á Dalvík undir
verksögn vitamálaskrifstofunnar.
Er verið að byggja hafnargarð
fram úr fjörunni aðeins norðan
við húsið' Hafnarbraut 21, og
horfir stefna hans í austur, en á
síðan að beygja til norðurs og
mynda kví með hafnargarði
þeim, sem fyrir er og aðalbryggj-
an er á.
Stórvirkar vélar eru þarna að
verki og er efnið í hafnargarðinn
nýja tekið í klettagili vestur af
þorpinu.
ÞriSjudagur 13. september 1960
7 prs. tap á árs-
útílntningnum
vegna verðíalls á liskimjöli og lýsi
,,Nokkru eftir 1918 fóru að heyr-
ast raddir um það, að ísland mundi
tæplega geta haldið hlutleysi sínu á
sama hótt og óður. Lenin mun hafa
verið fyrstur monna til að benda á
þessa staðreynd (1920) — —."
— Hendrik Ottóson, 1946.
„Raunverulega tóknar hlutleysis-
afstaðan hliðhylli við órósina, út-
þenslu styrjaldarinnar.-------I hlut-
leysisafstöðunni liggur viðleitni til að
fullnægja þeirri ósk, að órósaraðil-
arnir séu ekki hindraðir i myrkra-
Verðfall, sem orðið er á fiski-
mj öli og lýsi á heimsmarkaðinum,
veldur alvarlegu áfalli fyrir ís-
lenzka þjóðarbúskapinn. Sam-
kvæmt upplýsingum Jónasar Har-
alz, ráðuneytisstjóra efnahags-
málaráðuneytisins, nemur lækk-
un á verði seldra útflutningsaf-
urða um 175 milljónum, eða 7%
af útílutningsframleiðslunni allri,
miðað við árssölu og það verð-
fall, sem orðið hefir frá því 1
fyrrahaust. — Fiskimjöl hefir
lækkað um 45%, en lýsi um rúm
20%.
Hefði numið 2475
millj. kr.
AS óbreyttu verði og miSað við
skráð gengi hefði útflutningsfram-
leiðsla íslendinga numið tæpum
2475 millj. kr. á þessu ári.
Úr 66 pundum í 33.
VerS á fiskimjöli hefir farið
hríðlækkandi frá því í fyrrahaust.
Jafnaðarverð á hvers konar fisk-
mjöli og síldarmjöli var fyrir
þann tíma 60 ensk pund fyrir
tonnið. Nú selst tonnið á 33 ensk
pund og er verðfallið því 45%.
Vegna framleiðslu Perú
og Chile.
Eins og áður hefir veriS skýrt
frá stafar verðfall þetta af auk-
inni fiskmj ölsframleiðslu í Perú
og Chile. Eru horfur á að þessi
framleiðsla Perú og Chile haldist
og því ekki breytinga að vænta á
verðinu í bráð vegna minnkaðrar
framleiðslu þessara landa. Neyzla
fiskmjöls mun liins vegar aukast
er frá líður og framleiðsla einnig
dragast saman, þar sem hún er
dýrari, en hvort tveggja mun taka
nokkurn tíma.
Nýr ýrdifœrslD/illtrúi
riion
Á jafnframt að annast
heilbrigðiseftirlit.
Bæjarstjórn Akureyrar hefir
nýlega samþykkt að sameina störf
framfærslufulltrúa og heilbrigðis-
fulltrúa í eitt embætti. Var það
auglýst laust til umsóknar í sum-
ar og bárust 11 umsóknir, eins og
AlþýðumaSurinn hefir áður skýrt
frá.
Á fundi bæjarstjórnar síðast-
liðinn þriðjudag fór fram kjör
manns í starfið úr hópi hinna 11
umsækjenda og var Björn Guð-
mundsson, varðstjóri í lögregl-
unni, kjörinn lil starfsins með 6
atkvæðum. Rafn Hjaltalín hlaut
5 atkvæði.
Úr 64 í 50.
Verðfall á lýsi er rúmlega 20%
frá því í fyrrasumar, en verð þess
tók einnig að lækka í fyrrahaust
og hefir fallið mikið í vor og sum-
ar. Hefir lýsistonnið lækkaS úr
64 pundum í 50 pund á þessu
tímabili.
Talið valda kransæða-
stíflu.
Orsakir lækkunar á lýsinu eru
ekki eins Ijósar og orsakir lækk-
unar á fiskmjölinu. Einnig hafa
lýsistegundir lækkað misjafnlega
mikið og hefir hvallýsi t. d. lækk-
aS lítið. Líklegasta skýringin á
lækkun lýsisins er talin sú, að
smj örlíkisgerðir hafa minnkað
lýsiskaup verulega, vegna þess aS
cholesterol í lýsinu er talið valda
kransæðastíflu.
Kyrrdhafslðx veiðist í
Hinn 1. september síðastliðinn
veiddist ókennilegur fiskur í net
í Skjálfandafljóti undan Skriðu í
Skriðuhverfi. Þóttust menn kenna,
að um einhverja laxtegund væri
að ræða, og hefir athugun nú leitt
í ljós, að hér var um svonefndan
hnúðlax eða bleiklax að ræða, en
hann er Kyrrrahafsfiskur. Er hald
manna, aS hann sé kominn í NorS-
ur-Atlantshaf fyrir tilverknað
rússneskra klakstöðva. Hefir lax
þessa orðið vart á seinustu árum
við Norður-Noreg, og hér hefir
hann veiðzt á fjórum stöðum í
sumar: í Víðidalsá, Vatnsdalsá,
Héraðsvötnum og Skjálfanda.
Sunnanátt og
brennisteinsdaunn
SíðastliSna viku var ríkjandi
sunnanátt um allt land, þurrt
veður flesta daga norðanlands og
suma þurrkur, en úrfelli sunnan-
lands. Suma dagana hefir vindur
verið allhvass.
Síðustu daga vikunnar bar
mjög á brennisteinsfýlu eða daun
um margar byggðir hér nyrðra,
sérstaklega um Eyjafjarðarsýslu
og Suður-Þingeyjarsýslu.
Samkvæmt ágizkun jarðfræð-
inga og annarra náttúrufróðra
manna er hér um daun að ræða
sunnan frá Skaftá, en hún er nú
óvenjumikil og daunill, að því er
Síðu- og Skaftártungumenn
herma. Er haldið, að í Vatnajökli
vestanverðum sé jarðhitasvæði, er
bræði jökulinn og valdi hlaupi í
Skaftá, en slíkt fyrirbrigði kom
fyrir 1955 og olli þá brennisteins-
daun hér nyrðra í sunnanátt.
verkum sínum----------."
— Gunnar Benediktsson
í „Bóndinn í Kreml".
„Hlutleysi Islands byggist ó ol-
þjóðagrundvelli fagurra orða, en:
„Nú er þessi grundvöllur hruninn. A
fögrum orðum þjóðaréttar byggir
enginn heilvita maður raunhæfa
pólitík."
— Einar Olgeirsson, 1937.
„-------islenzka þjóðin verður og
að tryggja sér, ef nokkur kostur er ó,
að erlend riki, sem styrkur er að og
standa myndu við skuldbindingar
sínar, tækju einnig óbyrgð ó sjólf-
stæði Islands og vcrðu það, ef ó það
yrði róðizt."
Einar Olgeirsson, 1938.
,,------að stefna hlutleysisafstöð-
unnor hafi beðið clgert skipbrot, að
nauðsyn beri til að lcita leiða til að
koma ó bandalagi meðal þeirra
rikja, sem vilja frið------."
-— Gunnar Benediktsson
eftir Molotov.
„Það er kominn tími til fyrir okk-
ur að cthuga það nónar, hvort við
ættum ekki að tengjast traustcri
böndum við Sovétríkin til varnar
sjólfstæði voru, ef til ófriðar kem-
— Þjóðviljinn, 1937.
„Hið svonefnda hlutleysi er borg-
araleg svik og prettir---það þýð-
ir raunverulega aðgerðarleysi og
undirokun-------
— Lenin, 1917.
Islendingar mundu ekki telja það
eftir sér, þótt hér ó landi yrði skotið
ón cllrar miskunnar ef róðstafanir
Bandaríkjonna yrðu til þess, að veitt
yrði aðstoð í þeirri baróttu, sem hóð
er ó austurvígstöðvunum.
— Brynjólfur Bjarnason, 1941.
(Var einn á „Þingvallafundinum"
nú.)
Vílhjdímur vorð fimti
í þrátttti
Pólverjinn Josef Schmidt sigr-
aði í þrístökki á Olympíuleikun-
um. Stökk hann 16.81, sem er nýtt
Olympíumet. — Vilhjálmur Ein-
arsson varð fimmti með 16.37 m.
stökki í fyrstu umferö. Önnur
stökk hans misheppnuöust.
ÞaÖ er til dæmis um, hve keppn-
in var hörö í þrístökkinu, aö
fimm fyrstu mennirnir, þeirra á
meðal Vilhjálmur, stukku yfir
gamla Olympíumetinu, 16.34,
sem Brazilíumaöurinn da Silva
setti í Melbourne 1956. Da Silva
tók einnig þátt í keppninni nú, en
varÖ aðeins 14 í röðinni.