Víðir - 23.06.1931, Page 2

7H2tr
- Kemur út einu sinni í viku -
.Ritstjóri:
G. EGGERZ.
Afgreiðslumaður:
J ÓN M AQNÚSSON :
Sólvangi.
Simi 58. Pósthólf 4i
Verð:
Innanbæjar kr. 0.50 á mánuöi,
úti um land kr. 6.50 árgangurinm \
Auglýsingaverð: kr. 1J50 cm. ;
sem best. Jeg verð að segja að
reynsla min bendir í þveröi'uga
átt. Jeg er viss um að um vatns-
skoft getur aldrei orðið að ræða
hja þeim, setn hafa nœgilega stóra
brunna. þó skal jeg undanskilja
ef einhver hefur mjög margar
kýr eða aiveg sjerstatcar ástæður
eru fyrir hendi svo sem sjúkra-
hús eða sjúkraskýh. það getur
verið að í þessu tiiviki verði að
hafa sjerstök úrræði. £n þetta
kemur annars máiinu, sem hér
er um aö rœöa ekkert við, því
hér ræðir um aö bæta úr þörf
almennmgs yfirleitt.
Eltir byggmgarsamþyktinni ætti
ætti jeg að haia brunn sem tækl
ca. 125 hektolitra. En brunnur
minn getur tekið 400 — fjögur
hundruð — hektolitra(einn brunn-
ur hóltaður í tvent) Vegna þess
að úr honum rennur áður en hann
er fullur (sem jeg ætla að lata
bæta úr) geri jeg ráð fyrir að
aldrei hafi komið meira í hann
en 350 hektolitrar. En það hefur
oftar en einusinni runnið út úr
honum og er þakflötur húss
míns þó alls skki meiri en á
meðalhúsi. Jafn vel minni. Hjá
mér er vatnssalerni og baðher-
bergi og þvottar stórir á þessu
ári vegna þess að heimiiisfóik var
um tíma 13 að tölu. Einnlg látið
nokkuð vatn t>l annara. þrátt
íyrir þetta hefi jeg nóg vatn enn
ég býst við þegar þetta er skrif-
að (14. júni) að hafa nóg vatn
til tveggja mánaða enda þótt al-
drci rigni og það sé aldrei spar-
að. Jeg mæidi vatnið í dag og
eru um 125 hektolitrar í brunn-
inum eða með öðrum orðum
jafnmikið og einmitt tr gert ráð
fyrir í pyggingarsamþykiinni að jeg
hafi mest. Vita þó allir hve lítið
vatn hefur komið í brunnana síð-
ustu mánuðína.
Af þessu. sem jeg hef tekið
fram virðist mér Ijóst að þi Ö er
alrangt að ekki sé unnt að haia
nægilegt vatn hér í Eyjum af þök-
um og alrangt að láta nægjt jafn
iitla brunna og krafist er í hygg-
ingarsarnþykt'nni. Ennfremur er
þess að gæta, að vatnið er mun
betra t stórum brunnum. E nnig
er sjálfsagt að hafa brut nana
hólfaða sundur ogsíu miUi. ]>egar
þessa er gætt finst mér Svíða
betra vatn en einmitt í Vfest-
mannaeyjum.
Auk þess, s#m jeg hefi tekið
fram til stuðnings því að halda
sér við brunna — fyrirkomulagið
en að eins endurbæta það, skulu
þessar ástæður taldar.
það eru þegar fyrir brunnar
viö langflest hús, sem eru mik-
iis virði peningalega. þeim pen-
ingum væri að mestu leiti tleygt
burtu et vatn væri leitt um bæ-
inn. En viðbætur og endurbætur
brunnanna, sem fyrir eru get jeg
ekki hugsað mér að kosti neitt
stórfé heldur miklu minna en
vatnsleiðsla að ótöldum reksturs-
kostnaöinum.
Hjer í bæ munu vera um450
hús, sem brunnar þyrttu og ættu
að vera við. Tel jeg þá með ýms
hús önnuJ en ibúðarhús. Mér
sýnist athugavert hvort ehki sje
rétt að bæjarfélagið eigi slika
brunna, sem eigendur húsanna
hafa enga þörf íyrir og kæra sig
ekki um. Geta þeir verið nauð-
sinlegir tii ýmsra hluta, t. d.
þegar eldsvoða ber að höndum,
til sjúKrahúaa og svo framvegis.
Er þa vert aö minnast a að nú
mun vera tarið að hagnýta sér
nýja uppgötvun, þar sem bífreið-
ar eru notaðar sem brunadælur
eða réttara sagt vjelar þeirra.
Mundi sliKt mjög haganlegt hér.
Jeg skal ekkeit tuiiyrða um
kostnaöinn at þessu. þaö veröur
rannsókn að letöa i ljós. Og þá
rannsókn tel jeg að eigi að fram-
kvæma nú þegar. það á að safna
skýrslum um brunnstærð hvers
etnasta húss og hvar brunua vant-
ar við hús, sem komið getur til
mála að byggja við brunna. þessir
sömu menn eíga um leið að at-
huga hvernig brunnauka skuli
fyrir komið og áætla kostnaðinn.
Tel jeg að eigi þá allstaðar, sem
þvi verður við komið að byggja
viðbótarbrunn við hliðina á þeim
eldri svo að renni frá öðrum í
hinn, og sje sía á milli.
þegar sýnt er hver kostnaður-
inn verður er kominn tími til
þess að athuga hvernig tram-
kvæmd geti orðið. Hvort unnt
er að gera allt á skömmum tima
eða hvort skifta veröur þessu
niður á nokkur ár
E'ns og eg hef áður tekið fram
tel jeg sjáifsagt að bæjarfjelag'ð
hafi alla framkvæmd á þessu og
taki í því skyni lán til þess.
Kostnaðurinn af afborgunum og
vaxtagreiðslu láns þessa eða lána
greiðist auðvitað hlutfallslega af
eigendum húsanna eftir þvt hve
mikið brunnar þeirra kosta, og
með sömu kjörum og lánið fæst
fyrir. Enda eigi húseigendur brunn-
ana og tryggl greiðslu þeirra með
veði í húseignum.
það er nauðsynlegt og sjálfsagt
að fiesta ekk' framkvæmdum í
þessa átt heldur hraða þeim svo
að séð verði um kostnaðinn áður en
liðið er mjög á ncesta þing. Sé þar
leitað ábyrgðar ríkiasjóðs fyrir
væntanlegu láni í þessu skyni.
Ætti það að vera auðsótt þar eð
for dæmi eru fyrir slíku (t. d.
Reykjavíkurvatnsveitan).
Jeg skal i þessu sambandi geta
þess að eðlilegast virðist að miða
brunnstærðina við stærð húsanna
eða virðingaverð en ekki íbúa-
fjölda sem er breytilegur. Einnig
að tekið sé tillit til þess hvort
um sérstaklega mikla vatnsnot-
kun geti verið að ræða. T. d.
vegna vatnssaleina.' Við þénings-
hús eiga auðvitað lika að vera
brunnar.
Jeg læt þessa útlistun málsins
nægja að sinni. Treysti því að
bæjarstjórn taki uppástungu mína
til athugunar.
Hafa skal holl ráð, hvaðan. sem
þau koma.
K. L.
Salt
er sú útlend vara, sem mest er
notuð af öllum vörutegúndum
hér í Vestmannáeyjúrn og erþað
því afar áríðandi, að su vöru-
tegund sé vel valin, enda efast
ég ekki um, að þeir kaupmenn
hér og kaupféiög, sem flytja salt
inn, veija það svo vel sem þau !
geta, en þau hafa ekki góða að-
stöðu, því þau hafa vist oftast
enga fuiltrúa, sem fyrir þeirra
hönd sjái um, að varan sé af
bestu’ gerö, énda kaupa þau
sjaidnast saltið beint fra tramleið-
anda, heldur iangoftast gegnum
miliiíiði.
Reynslan sýnir, að mjög oft er
saltinu að ýmsu leyti ábótavant,
og það kemur tilfinnanlega í ijós
þegar farið er að nota þáð, að
það skemmir fiskinn á ýmsan
hátt. Oft verður hann óhreinh
úr saltinu, sem auðvitað kernur
til af óhreinindum i saitinu sem
það fær alloftmikið í sig við upp-
skipun héf, en líka hefur saltih
þau í sér þegar þaö liggur í lest-
arrúmum flutningaskipanna, þá
eru í því fleiri lög og rákir sem
eru grásvört að ht af óhreinind*
um. Auk þess að oft kemur
fyrir að saltió (aliur farmurinn)
er mjög blakkleitt, þó að ekki
séu í því stærðar iög af óhrein-
indum.
Svona salt gerir flskinn stund**
um algerlega óhæfan sem versí-
unarvöru, meðan hann er óverk-
aður, cða þá fynr fult og alt.
Er utgerðarmönnum stór vork-
un, fyrst að kaupa óhreint og að
öðru leyti gallað salt, við rnjög
háu verði, eða ég kalla það, er
þeir verða að borga fyrir tonn
um og yflr 60 krónur og fá svo
það i ofaná lag, að saltið hafi
gert fisk þann er með því var
saltaður, óhæfa verslunarvöru
vegna óhreininda, guiku og rauð-
átu eins og átt hefur sér stað á
undanförnum árum og einnig og
ekki síst í fyrra og núna.
þrjú áír eru það, sem vart hef-
ur orðið hér við rauðátu í fiskj
það var langmest í fyrra, árið
þar áður varð vart við lítinn vott
í 15 skippundum, en næsta ár
þar á undan aðeins í sárafáum
fiskum. Enginn veit af hverju
þessi rauðáta kemur, en fullar
líkur eru til þess að hún sé að
einhverj leyti saltinu að kenna.
þó fullyrði ég ekki neitt um það,
en þann .tíma sem þessi rauð-
átu hefur orðið vnrt hér í fiski
hefur svonefnt Pradaní-salt verið
notað að langmestu ieyti.
það icöffi hér allmikið skip í
mafmánuði í fyrravor og hét, að
mig minnir „Afrikana*. það var
fermt meö salti og farmurinn tek-
inn hér í land og geymdur á
ýihsum stöðúm ‘þar til í vetur
að saltið var notað i fiskinn.
þetta salt sa ég þegar verið var
aö taka það í laud. Það virtist
ekki mjög ljótt, en þó sáust i
þvi talsvert af rauðleitum korn-
um, korn þessi voru til og frá
innan um saitíð. Einnig sögðu
mér menn, er að afférmingunni
unnu, að allir bitar og stoöir úr
! jarni i skipinu, sam saltið la við
hafi verið gljáfagurt undan salt-
inu og þó slegið á gulleitan ht,
og eins hefðu rekurnar orðið er
notaðar voru, en þetta vissi ég
ekki fyr en í vor, þegar það
kom i ijós, að fiskunnn sem salt-
aður var úr þessu sdlti, var hjá
flestum stórskemdur fyrir það
hvað hann varð gulur.
Ekki veit ég frá hvaða stað
saltið var, en ég tel slíkt salt ó-
nothæft af þvi selm hér er sagt.
En þó erfitt sé að fá trygg-
ingu íyrir þvi, að alt það salt
sem hingað er flutt sé af bestu
tegund, þá er hitt hægt, að sjá
um að það rýrni ekki né óhreink-
st við affermingu hér, sem helst
á sér stað viö bryggjur og á þeim.
MikiÖ af pessu kemur til áf því
að sá sVúur er hér, að moka
saltinu úr bátunum upp a bryggj-
urnar, sein oft.eru tnjög óhreiu?
ar, &vo er saltinu attur moKaö
’af bryggjunni upp t biíieiðar, sem
eftir að hata eKiö um biautar og
áþrifalegar götur, tara méira og
minna yfir saltið á bryggjnnni.
Af öllu þessu öhreinkast saltíð ’
og ódrýgist að mikium mun, bæöi
viö mokstur á bryggju og svo
þaÖ sem niður fer af biíreiðun-
um á leiö til húsa.
Mér virðist því að bétra væri
að fiytja saltiö í pokum, moka í
þá í bátúnum við bryggju og
þannig losua við þau óhreinindi
sem saldð fær á bryggjunni og
viö þau ódrýgindi sem þaö verð-
ur fyrir við allan moksturinn og
einnig tii þrifnaðar. Myndi með
þessu tnóti fást meira og hreint
salt fyrir sama verð.
Við þessa aðferð væri að vísu
mikil þörf á að hafa lyftivél (krana)
til að taka saítið upp úr bátun-
um með, enda er mjög mikil
þörf fyrir slika lyftu hér við að
taka ýms.ir vörutegundir á land,
og vonaudi að hún komi bráð-
lega. En hvað sem því líður, þá
er bráðasta nauðsynin að bæta
alla meðfcrð á saltinu og vanda
val á þvi eftir bestu getu. Einn-
ig væri mjög nauðsynlegt að fá
á einhvern hátt tryggingu fyrir
því, að salt sem keypt er tií þess
að salta tneð fisk, hafi ekki í sér
skaðleg cfni fyrir útlit og gæði
fiskjarins, svo sem jarðslaga, rauð-
átu, gulu og annað þess háttar.
AÖ síðustu vil eg geta þess, að