Víðir - 03.11.1951, Blaðsíða 1

XXIII.
Revkjavík, laugardaginn 3. nóvembér 1951.
31. tölublað.
Fiskþurrðin fyrir
Ausfurfandi.
Eitt sinn fyrir ekki ýkja
löngu voru blómlegar 1‘isk-
veiðar fyrir Austurlandi
stundað'ar þar á opnum bát-
um og síðar vélbátum að sum-
arlagi. Fiskur gekk þá allmik-
ið inn í firðina, þó að megin-
aflinn væri lengst af sóttur út
fyrir annnesin. Þá var svo
mikil fiskgengd fyrir austan,
að menn sóttu þangað í at-
vinnuleit úr mörgum ver-
stöðvum sunnanlands, þegar
fiskur var genginn þar af mið-
unum. Voru þá fiskveiðar
stundaðar af kappi fvrir öllu
Austurlandi allt sumarið og
langt, fram á haust.
Nú kemur það varla fyrir,
að fiskur gangi inn á firðina,
og aflabrögðin eru yfirleitt
orðin þar svo rýr, að aðkomu-
menn eru svo til hættir að
fara þangað til róðra, og hlut-
ur heimamanna hefur með
hverju árinu farið minnkandi
og aldrei verið jafnrýr og í
sumar. Helzt varð fisks vart
á norðurfjörðunum, en þó var
þar einnig sáralítill afli. Þessi
ritgerð' er því ekki orðin svip-
ur hjá sjón við það, sem áður
var.
Síld gekk einnig oft inn í
firðina, og mátti heita, að hún
væri þar allt sumarið. Var
hún þá oft í lásnm langt fram
á haust. Síld veiddist einnig
að vetrarlagi, upp úr áramót-
um, og þarf ekki að fara langt
aftur í tímann, um 15 ár eða
svo, þegar lnín veiddist þar
að nokkru marki síðast. En
nú virðist þetta alveg búið að
vera.
Fiskþurrð'in fyrir Austur-
landi er því athvglisverðari,
sem mönnum finnst, að á-
gengni togara hafi verið þar
minni en fyrir flestum öðrum
landshlutum. Og vart er um
það að ræða, að togarar raði
sér eins og veg'gur framan til
á miðunum, svo að fiskurinn
nái elcki til að komast uþp að
landinu, eins og á sér stað fyr-
ir Vestfjörðum og á miðum
Vestmanneyinga og Faxaflóa-
manna.
Það vaknar því sú sþurn-
ing, hvort búið hafi verið áð-
ur að eyðileggja þessi mið, því
að ekki er því að neita, að
þar var mikil ágengni af tog'-
urum á fyrsta skeiði botn-
vöriDuveiðanna hér við land.
Eða hafa lífsskilyrði fisksins
versnað' frá því, sem áður var,
eða hvort tveggja?
Nú hafa síðustu vísinda-
rannsóknir leitt í Ijós, að fisk-
iirinn er ótrúlega næmur fyrir
hinum minnstu breytingum á
umhverfi sínu, hafinu. Þann-
ig finnur hann mun á 0.03
gráðu hita og 0.02 prósent
saltmagni í sjónum. Aður er
það alkunna, hve ætið í sjón-
um er mikilvægt fyrir fisk-
göngurnar.
Hafa þá átt sér stað slíkar
breytingar á lífsskilyrðum
fisksins fyrir Austurlandi? Eru
þær hinar raunverulegu or-
sakir fyrir þverrandi fisk-
gengd á þessum slóðum? Þeg-
ar um það er að ræða, að fisk-
veiðar í heihnn landsfjórðungi
leggist niður, þar sém þær
voru áður blómlegur atvinnu-
vegur, er þar um svo mikil-
vægt mál að ræða, að það má
ekki horfa upp á það án þess
að hreyfa legg eða lið til þess
að leita orsakanna.
Austfirðingar eins og aðrir,
sem alast hér upp í sjávar-
þorpum, eru, ef svo má segja,
fæddir sjómenn. Útgerð hefur
einnig verið jöfnum höndum
aðalatvinnuvegur austfirzkra
landbænda, sem búið hafa ná-
lægt ströndinni. Og þó að
langvarandi aflaleysi hafi leik-
ið Austfirðina enn grárra en
nokkurn annan landshluta,
hafa þeir, sem þar búa, sýnt
mikinn dugnað i að bjarga sér
við erfið skilyrði. Þar eru nú
þó nokkuð mörg fiskiðjuver
og myndaflegur fisldskipa-
stóll, þótt minna hafi verið
lagt þar í slík atvinnutæki en
víða annars staðar, en þó
kannske miklu meira en hægt
\'ar að búast við eftir skilyrð-
unum.
Með minnkandi aflabrögð-
um nýtast þessar eignir
minna, einkum frystihúsin og
verksmiðjurnar. En er hér
nokkuð hægt að gera, þegar
fiskurinn er mikið til hættur
að gagna upp að landinu? Það
er tvennt, sem hér gæti kom-
ið til greina. Það er klak og
11 ý fiskimið. Um ný fiskimið
er ef til vill ekki að ræða, en
hefur það verið fullrannsak-
að? Hvað er langt síðan Eld-
eyjarbankinn fannst, Halinn
og nýju lúðumiðin? Geta ekki
veriðþarna auðugir fiskibank-
ar austar og' norðar? Eru ekki
skilyrði til þess að hefja víð-
tækt fiskklak í hinum miklu
fjörðum eystra? Ilvergi væri
betra að leiða í Ijós árangur-
inn af fiskklaki í sjó en þar,
ef skilyrðin eru fyrir hendi,
þar sem nú er þurr sjór. En
þetta kallar á rannsókn og þá
fyrst og fremst á skilyrðum
sjávarins til þess, að fiskur
vilji vera þar.
Hjálpaðu þér sjálfur, segir
gott máltæki. Það' geta Aust-
firðingar ekki i þessum efn-
um, þótt happadrýgst sé. Hér
verða vísindamennirnir að
koma til sögunnar. Og séu
skilyrði fyrir hendi, þarf til
þess mikið fé. Og ef hér ætti
að fara að hefja fiskiklak í sjó
í stórum stíl, væri ekki úr
vegi að byrjað væri á því að
kynna sér þetta hjá þeim
þjóðum, sem lengst eru komn-
ar í þessum efnum, eins og
Japönum. Hér er ekki aðeins
um hagsmunamál fyrir Aust-
firðinga að ræð'a, heldur alla.
Styrjuveiðar með
rafmagni.
Eftir margra ára tilraunir
hefur þremur þýzkum vís-
indamönnum í Hamborg tek-
izt að fullkonma rafmagns-
tæki, sem hægt er að veiða
styrjur með. Þetta var reynt
suðvestur af Helgolandseynni.
Styrjan var hænd að með
venjulegri beitu. Strax og hún
bítur á, fær hún straumhögg
■um öngulinn, sem lamar hana
um leið eins og við svæfingu.
Eftir það er ómögulegt fyrir
fiskinn að' slíta sig lausan af
önglinum, sem er, eins og
kunnugt er, algengt í 50—
70% tilfellum. "
Siemens-Schuckert ætlar nú
að smíða 30 slík veiðitæki fyr-
ir íiskibáta í Hamborg. Vegna
þess að leiðsluhæfni sjávarins
er 500 sinnum meiri en
vatns, þarf eklri mjög sterkan
straum.
Fisklöndun í Grænlandi!
Sjómenn og útgerðarmenn
við Grænland hafa nú snúið
sér til Hins konunglega græn-
lenzka verzlunarfélags og far-
ið fram á, að norskir og
sænskir fisldbátar, sem veiða
við Grænland, fái að léggja á
land afla sinn í námunda við
miðin.
FISKAFLINN:
Fiskur slægður með haus (síld meðlaliu)
Hagnýting þessa afla var sem Iiér
tiilur frá sama- tíma 1950):
Isvarinn fiskur
Til frystingar
Til sdltunar
Til her/lu
I fiskimjöIsTCrksmiðjur
Annað
Síld til frystingar
Sild til söltunar
Síld lil bræðslu
l.okt.1961: 1. okt. 1950:
329.078 lestir 257.723 lestir
(til samanburður eru settar í sviga
30.338 (26.802) lestir
83.120 (47.113) —
57.870 (96.526) — ,
6.440 (475) —
67.313 (38.658) —
2.590 (1.675) —
3.792 (4.949) —
19.450 (17.116) —
58.765 (24.409) —
segir
110.000 mál síldar,
að verðmæti sem svarar til
um 10 milj. ísl. króna, hafa
Danir veitt á Blöden-grunni
á tæpum tveimur mánuðum
(frá 23. júlí—18. sept.). Bát-
ar hafa veitt fyrir sem svarar
350.000 ísl. krónum, en það
eru líka margir, sem rétt hafa
haft fyrir kostnað'i.
Engin æfiniýri.
Danski skipstjórinn, Chr.
Venp, hefur enn einu sinni
bjargað hinum tveimur fiski-
bátum sínum undan hamrin-
um. Hann fær lán úr Fisk-
veiðabankanum og hjá ein-
staklingi, en verður að skuld-
binda sig til þess að vera ekki
með nýjar tilraunir og aðal-
lega að stunda síldveiðar á
Blöden-grunni.
Mikill danskur
logbálafloli
er nú bundinn við festar,
þar sem ákveðið hefur verið
að' hætta veiðum fyrst um
sinn, á meðan fiskkaupmenn,
sem kaupa. fisk til iðnaðar,
treysta sér ekki til þess að
greiða lágmarksverðið sem
svarar 12 ísl. krónur kassann,
því að jafnvel með 14 krónu
verði myndi útgerðin ekki
sitja undir sér. Utgerðin von-
ar nii, að skortur á fiski til
iðnað'ar geti leitt til verð-
hækkunar, þannig að hægt
verði að gera út með hagnaði.
„G.O.Sars" í Barenlshafi.
Hio kunna norska hafrann-
sóknaskip ,,G. O. Sars“ er far-
ið í nýjan leiðangur, og nú í
Barentshafið. Ætlunin er að
rannsaka fiskigöngurnar í
Barentshafi, fyrst og fremst
ufsans. Við tilraunimar verð-
ur notuð bæði botnvarpa og
Iína. Jafnframt verð'a gerðar
athuganir á ætinu og efna-
samsetningu hafsins. Að rann-
sóknum þessum loknum fer
I.inn kunni fiskifræðingur,
Devold, um borð í skipið og
heldur áfram síldarleit úti í
hafi eins og í fyrra.
Þjóðyerjar kaupa lýsi.
Nylega hafa nokkur vest-
ur-þýzk innflutningsfyrirtæki
sett sem svarar 6 og 5 milj.
ísl. króna tryggingu til handa
Norðmönnum og Dönum
vegna kaupa á hertu og
hreinsuðu hvallýsi frá Noregi
og þroskalýsi frá Danmörku.
Englendingar við
Grænland.
Enskir togarar hafa nú
fundið hin miklu fiskimið fyr-
ir sunnan og vestan Græn-
land. Nokkrir þeirra seldu í
ár fisk í Hull fyrir 8.000—
10.000 sterlingspund. Það er
sagt, að Bretar hafi farið að
leita að fiskimiðum þarna og
annars staðar, eítir að Noreg-
ur (og þá sjálfsagt Island
einnig) krafðist viðurkenning-
ar á fjögurra mílna landhelgi
á sínum heimamiðum.
ÍSFISKSÖLUR:
Dagar milli
Söludagur: Skipsnajn: sölu: Sölust.: Lestir: Med'alv. kg.:
25. okt. Jón Baldvinsson, Rvk Grimsbv 230 £ 9284 kr. 1.85
25. — Jón forseti, Rvk 23 Brcmcrh. 248 £10077 — 1.85
27. — Skuli Magnúss,, Rvk 25 Bremerh. 248 £ 9431 — 1.75
27. — Röð'ull, Hafnarfirði 24 Cuxhaven 180 £ 7732 — 1.95
29. Ivarlsefni. Reykjavík 28 Cuxhaven 26614 £10327 — 1.S0
30. — Júní, Hafnarfirði Grimsby 223 £ 12506 — 2.55
30. —■ llarðbakur, Akureyri Grimsby 219 £11389 — 2.35
31. — Egill Skallagr., Rvk 23 Cuxhaven 237 £ 9177 — 1.75
31. — Kaldbakur, Akureyri 22 Grimsby 240 £ 13882 — 2.65
31. — Elliðaey, Vestm.e. 22 Grimsby 236(4 £ ] 2283 — 2.40
1. nóv. Askur, Reykjavík 22 Bremerh. 214 £ 9796 — 2.05