Víðir


Víðir - 08.11.1952, Qupperneq 2

Víðir - 08.11.1952, Qupperneq 2
o VÍÐIR ty)ezztun ocj Uáwnát. ári snúið að frjálsu gjaldeyris- fyrirkomulagi, og liefði það IWWWVWWVWtfVW^WV I »eðlf J II keoiur út á laugardögum ]i ] i Fylgirit: ]' GAMALT OG NÝTT !] Ritstjóri: ■[ i; EINAR SIGURÐSSON >! Sími 6661 ]| Víkingsprent |i WVWWWVWWWWVtfWV Kaupgjaldsmálin. Kaupgjaldsmálin vekja nú vaxandi athygli allra hugs- andi manna. Nýjar kaup- hækkanir munu auka á erfið- leika útflutningsframleiðsl- unnar, því að það er ekki erfitt að gera sér ijóst, að ekki verður deiit meiru en aflast. Þegar svo er komið, er að- eins um tvennt að ræða og hvort tveggja ógeðfellt. Það er, að útflutningsframleiðslan dragist saman eða hreinlega stöðvist í bili, á meðan aftur er að komast á jafnvægi, eð'a krónan láti undan, eins og reyrislan hefur verið undan- farið. Það eru sjálfsagt margar stoðir, sem renna undir þá á- kvörðun Alþýðusambands- stjórnarinnar að rjúfa þann vinnufrið, sem staðið hefur á annað ár, og hvetja verka- lýðsfélögin til þess að segja upp ka u pgj aldssa mni ngu m. Hlutur verkalýðsins hefur þótt fara rýrnandi við vaxandi dýrtíð, og er það sjálfsagt rétt. Þá hefur nýleg ha'kkun Jandbúnaðarafurða um 12% haft sitt að segja. Þá er enn eitt, gð mikil atvinna er í ■landinu og hefur verið í sum- ar, og gerir það alltaf auð- veldara fyrir að ná kaup- hækkunum. Annars hafa enn ekki verið settar fram neinar kröfur um hækkað kaup og frekar talað um, að' æskilegt væri að hafa lausa samninga, en ekki bundna við 6 mánaða uppsagnarfrest. I hæsta lagi er talað um að miða kaup- gjald við vísitöluna reiknaða út mánaðarlega. Nokkuð hef- ur verið bent á mismun á kaupgjaldsvísitölu og vísitölu framfærslukostnaðar. En hvað sem þessu líður, þá vill það, verða svo að þegar til samninga kemur, eru kröfur komnar langt upp úr því, sem kannske upphaflega hefur verið hugsað. Annars hlýtur ráðamönnum Alþýðusam- bandsins að vera það Ijóst, að þetta er ekki sem heppileg- astur tími til kaupdeilna, og má því vera, að verulegum átökum verði frestað' í bili eða dregin á langinn. I sambandi við þessi mál hefur verið minnzt á gerðar- dóm. Það er ill reynsla allra af gerðardómi í kaupgjalds- málum. Það er þá svo bezt, Svíctr verða brátt aS snúa sér aS frjálsu g j aldey risf y rirkomulagi. Jafnvel Svíar verða nú að búa sig undir að slaka á gjald- eyriseftirlitinu, áður en mjög langt um líður, og snúa til frjálsara gjaldeyrisfyrirkomu- lags, segir Anders Orne, aðal- forstjóri HAO í Stokkhólmi. Orne lagði áherzlu á og var- aði við áframhaklandi brölti með gildi sænska gjaldeyris- ins eríéndis, ýmist upp á við eða niður á við, eins og átt hefur sér stað eítir stríðið — og hefur haft í för með sér verðbólgu og geysimiklar launahækkanir og mjög auk- inn framleiðslukostnað, sem farinn var að lama sanrkeppn- isgetu sænska iðnaðarins. Orne benti á, að Kanada- menn hefðu þegar fyrir einu að ekki sé mikil eftirspurn eft- ir vinnuaflinu, ef gerðardóm- ur á að koma að nokkru gagni til að halda í skefjum kaup- gjaldi. Skæruhernaður og launmakk á bak við hina op- inberu samninga er eitthvert það versta, sem getur í at- vinnumálunum. Frjálsir samningar milli aðila eru heillavænlegri. En óvissa í þessum málum er skaðleg atvinnulífinu. Hún dregur úr framkvæmdum, menn eru kvíðnari en ella, t. d. í sambandi við útgerð og fiskiðnað, þegar allt er í ó- vissu. Það er heldur ekki loku fyrir það skotið, að hægt sé að fá friðsamlega lausn þess- ara mála. Frakkland. Með ánægju, sem Hklega verður erfitt að levna, hljóta drottnendurnir í Kreml að íylgjast með því, sem gerist í Frakklandi, í sambandi við hin vestrænu löndin. Missætt- ið milli Frakka og Ameríku- manna er ekki um að villast. Auriol forseti hefur orðið að grípa til stóryrðanna, og fyrir um hálfum mánuði lék hann á hina viðkvæmustu strengi þjóðræknistilfinningarinnar i ræðu, sem baiði var árás og skírskotun til Bandaríkjanna, og ekki sízt almenningsálits- ins. Iíann sagði blátt áfram, að Frakkar væru sárir vegna þess skilningsleysis, sem sýnt væri málefnum Frakka í Norður-Afríku. Auriol minnt- ist einnig á, að það væru voldug öfl að verki í París, sem gerðu áframhaldandi framlög til styrjaldarinnar í Indo-Kína háð því, að Frakk- ar staðfestu ákvörðunina um verið til mikilla bóta fyrir fjárhag Kanada. Jafnvel Vestur-Þýzkaland og Stóra- Bretland hafa í hyggju að hefja nauðsynlegan undirbún- ing þess að fara að dæmi Kanada. Ef til vill er það svo, að írjáls verzlun með gjaldeyri kynni að breyta sænsku krón- unni í harðan gjaldeyri og þar með styrkja fjárhagsstöðu Svía gagnvart öðrum þjóðurn heims, segir Orne. Norðmenn hóta stöðvun siglinga. Norðmenn geta ekki haldið stöðu sinni á hafinu vegna skatta-, tolla- og haftastefn- unnar í Noregi, segir tals- maður félags útgerðarmanna, Ole Bergesen konsúll. Skattar og tollar hækkuðu upp í sem svarar 1000 milj. ísl. kr., þ. e. a. s. 11 sinnum meira en greitt var út til hlutabréfaeigendanna. Ríkið dró til sín fjárhæð, sem var meira en 2.5 sinnum hærri en sú fjárhæð, sem útgerðarfé- lögin fengu að' halda eftir til nýsmíði og endurbóta, segir Bergesen enn fremur. Viðskipti Svía og Breta. Hinar venjulegu umræður um árssamning um vöruskipti milli Svía og Breta munu væntanlega hefjast í London síðustu vikuna í nóvember. Samningurinn fyrir árið 1952 var undirritaður 21. desem- ber í fyrra í London. Evrópuherinn. Vitneskjan um þetta er ekki sérlega vel til þess fallin að draga úr hinni snöggu andúð Frakka gegn Ameríkumönnum. Þess hefur verið getið, að Pinay forsæt- isráðherra vilji fara til Was- hington til þess að greiða úr þeirri flækju ágreiningsatriða, sem upp hafa komið. Ef úr því yrði, mundi heirnsókn hans verða einmitt á þeim líma, er Englendingar ganga einnig til sóknar gegn al- menningsálitinu og meðferð Bandaríkjastjórnar á málefn- um Evrópu. Allt getur þetta verið sem vatn á myllu Rússa, sem í skjóli allra þessara .sumpart mjög hvössu andstæðna la leik á borði í stefnu sinni um málefni Kóreu. Nú virðast að nokkru leyti vera að' ræt- ast einmitt þær vonir, sem Rússar gerðu sér, er þeir tóku sér fyrir hendur hin margum- ræddu skipti á sendiherrum Það upplýstist fyrir skönnnu, að pólsk kol eru nú 10 shillingum ódýrari lestin en ensk kol, og sömuleiðis að t. d. Danir fá ensku kolin fyr- ir lægra verð en Svíar. Þessi írétt ber með sér, að Svíar og Bretar semja um viðskipti sín fyrir árið í einu, og þá sjálfsagt sem mest á jafnvirðisgrundvelli. Er þetta einkum athyglisvert fyrir Is- lendinga, sem kaupa miklu meira af Bretum en Bretar kaupa af þeim. Islendingar gætu þegið að selja t. d. meiri fisk til Bretlands. GreiSslujöfnuður Stóra-Bretlands aítur hagstæður. Greiðslujöfnuður Stóra- Bretlands var óhagstæður um 394 milj. sterlingspunda á síð- ari árshelmingi 1951, en varð svo aftur hagstæður um 24 milj. sterlingspúnda á fyrri helmingi þessa árs. Sykurinn ódýrari. Aukin framleiðsla á sykri í heiminum hefur haft það í för með sér, að verð' á sykri á heimsmarkaðinum heíur heldur verið að falla. Til þess að koma í veg fyrir allt of mikla verðlækkun hefur syk- urútflutningurinri verið tak- markaður í Kúba. „Þríkant" verzlun Svía og Japana. Svíar munu kaupa sykur og hrísgrjón o. fl. handa Jap- önum. Frá Thailandi munu þeir kaupa hrísgrjón fvrir sem fyrir nokkrum mánuðuin, og er þeir sendu volduga fulltrúa á fund Sameinuðu þjóðanna. Indo-Kína. í viðbót \*ið alla fyrri erf- iðleika og vonbirgði hafa Frakkar nú einnig orðið fyrir mótstöðu í Indo-Kína. Það lítur heldur ekki út fyrir, að þeir geti fundið neina leið út úr þeim ógöngum, sem ekki hlyti að hafa í för með sér mikinn álit.shnekki. Frakkar eru hinir einu af gömlu ný- lenduveldunum, sem hafa ekki verið fúsir til að viður- kenna, að heimurinn er allur annar eftir 1945, og þeir hafa fylgt allt annarri stefnu en Englendingar. Fram að þessu hefur það blessazt einhvern veginn, eftir næstum sömu grundvallarreglum og Hol- lendingar reyndu að beita í Indonesíu, en varð frá að hverfa, fyrst og fremst vegna þess að Banriaríkjamenn lögðu ekki blessun sína á þær. Frakkar mynduðu sambands- ríki úr veldi sínu í Austur- Asíu, en tókst ekki að verjast konnnúnismanum. Og nú kemur það í ljós, að jafnvel svarar rúmum 15 nrilj. ísl. kr. og kalí frá Austur-Þýzkalandi fyrir sem svarar rúmum 22 milj. ísl. kr. Svíar munu svo greiða Japönum með þessum vörum áður fengnar vörur. Samkeppnin harðnar. Sænskir og norskir fram- leiðendur eru farnir að selja pappírsmauk fvrir miklu lægra verð en það er hjá amerískum framleiðendum, og er það næstum 20% lægra. Jafnvel frá Finnlandi hefur pappírsmauk verið á boðstól- um fyrir lágt verð. Það er eftirtektarvert, hvernig revnt er að þrengja fleiri og fleiri vörum inn á bandaríska markaðinn með því að fella verðið. Þetta á sér t. d. stað með freðfiskinn í Bandaríkjunum. Lán án lánstrausts? Lánveitingar bankanna byggjast ekki aðeins á trygg- ingum, án þess að lánstraust sé fyrir hendi. Og lánstraust- ið er sálræns eðlis, og það er ekki hægt að meta það í ná- kvæmum tölum eða reikna það út eftir stærðfræðiformúl- um. Það þarf ekki að tortrvggja lánastarfsemi bankanna fvrir neitt annað en óhlutdræg sjónarmið, en hverjum hefur enn tekizt að vera algerlega óhlutdrægur, þegar um það ér að ræða að dæma um láns- traust og hverjar horfur séu á, að eitthvert fyrirtæki hafi heppnina með sér í framtíð- inni. Orðið kredit (lán, skuldir), er komið úr latneska orðinu credere, sem þýðir að „trúa, treysta“. Án lánstrausts eng- þeir, sem bundið hafa vonir sínar við Frakka, eru fullir óánægju, — það er krafizt miklu meiri sjálfstjórnar. Frakkar eru gagnrýndir á öll- unr sviðum, en því er vert að veita athygli, að þessar kvart- anir koma nú, þegar sjá má, að Frakkar ráða ekki við neitt. Það er eins og hnífs- stunga i bakið, og nrenn skilja hin áköfu og nöpru viðbrögð Frakka, ekki sízt vegna þess að unr leið hefur sýnt sig, að ógerningur er að fá Ameríku- nrenn til þess að slaka til. Því er haldið franr af hálfu Frakka, að Ameríkumenn leggi til vopn og fjárhags- stuðning á yfirborðinu, en lof- orðin séu ekki haldin að sanra skapi. Hvernig þessu er hátt- að, er ekki ljóst sem stendur. En allir vita, að rétt fyrir for- setakosningar er oft erfitt að fá framgengt þeinr málunr í Washington, senr undir venju- legunr kringunrstæðunr í inn- anríkismálum teljast heldur hversdagsleg málefni. Það er skoðun Vietnam, að styrjöldin í Indo-Kína nruni halda áfram um óákveðinn tíma, nerna stórveldin, sem m Jan. FARMAND: Y/am/ / /aYm/aam

x

Víðir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Víðir
https://timarit.is/publication/600

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.