Víðir - 01.01.1953, Qupperneq 2

2
VÍÐIR

0Ve'i&tun ocj UávmaL
^wwwwwwwvws^v^^ww^v
|| ITiðir
!• kemur út einu sinni í mánuði.
ij Ritstjóri:
!; EINAR SIGURÐSSON |
•[ Sími 6661 i
Ji Víkingsprent 1
iWwvwvw/wwwwvww
Landhelgisdeilan
við Brefa.
Öll önnur mál hverfa í
skuggann fyrir landhelgisdeil-
unni við Breta. Það er þó ekki
fjárhagslega hliðin, sem þar
ræður mestu, því að hún skipt-
ir Islendinga áreiðanlega ekki
miklu. Það er úrelt fyrirkomu-
lag að sigla með ísfisk og sæta
verði á erlendum markaði, eft-
ir því sem kaupin gerast á eyr-
inni. Slíkur markaður mun
ekki færa togaraútgerðina í
skyrtuna í framtíðinni. Það
má mikið breytast til þess, frá
því sem nú er. Hitt getur ver-
ið hagkvæmt fyrir skipin að
geta farið 2—3 söluferðir í
skammdeginu og janúar, á
meðan verðið er hæst, rétt til
þess að geta fengið ódýr veið-
arfæri og aðrar nauðsynjar.
Það munu t. d. ekki margir
togarar leggja sig eftir þýzka
markaðinum í haust, ef þeir
eiga kost á að selja fiskinn inn-
anlands, jafn herfilega útreið
og mörg þeirra fengu á slíkum
tilraunum s.l. ár.
Nei, landhelgisdeilan er
hagsmunamál landsmanna á
öðru sviði. Hún stendur um
verndun fiskimiðanna. Og svo
er hún metnaðarmál lítillar
þjóðar að lúta ekki í lægra
haldi fyrir ofureflinu, sjálfu
brezka ljóninu. Þessi átök Is-
lendinga hljóta að vekja nokkra
athygli út um heim, þó að smá-
ir séu. Og skiptir þá nokkru
máli að njóta samúðar góðra
manna. Hlutur Islendingsins
ætti ekki að vera hér verri en
Bretans.
Það er ekkert, sem bendir til
þess, að ríkisstjórnin íslenzka
haldi ekki með fullri festu á
þessu máli fyrir hönd lands-
manna, þrátt fyrir það að við
og við heyrast aðdróttanir um
annað. Landsmenn eru allir
einhuga í þessu máli, og það
er alveg ástæðulaust að vera
með getsakir í garð þeirra
manna, er standa öðrum frem-
ur í eldinum í þessum átökum.
Núna eftir áramótin hefur
komið nýtt fram í þessu máli.
Að vísu var farið að brydda á
slíku áður í sambandi við kaup
á brezkum vörum. Og það er
neitun á fyrirgreiðslu brezkum
togurum til handa. Það er ó-
sköp mannlegt, þó að hraustur
strákur, sem tekinn hefur verið
í bóndabeygju, reyni að sparka,
hitt er annað mál, hve 'hag-
kvæmt það er. Það er hætt við,
að það verði aðeins til þess, að
hert verði á takinu. Og það er
í atvinnulífinu er ríkjandi
nokkur svartsýni sem stend-
ur. Ymis hinna stærri landa,
eins og Bretland og Frakk-
land, hafa ekki afnumið hjá
sér i n n f 1 ut ningstakma rkan-
irnar, eins og gert var ráð fyr-
ir, og torveldar þetta nokkuð
utanríkisviðskipti, jafnframt
því sem verzlunin verður háð-
ari vöruskiptalöndunum. Þá
bera menn kvíðboga fyrir
hinni harðnandi samkeppni,
sem alls staðar verður nú vart,
og bitnar á útflutningsvörum
Islendinga eins og annarra
þjóða, og ekki hvað sízt freð-
fiski og saltfiski.
Ríkisstjórnin hefur skilið
nauðsvn þess að greiða fyrir
útflutningsverzluninni með
því að ábyrgjast 50 milj.
króna í sambandi við vöru-
skiptin. En þar með er ekki
nema hálfsögð sagan. Þau við-
skipti hljóta að reka í strand
með geigvænlegum afleiðing-
um fyrir útflutningsfram-
mest um vert að komast sem
fyrst úr kreppunni og með sem
minnstum skakkaföllum. Övild
í garð Breta og fjandsamlegar
ráðstafanir er hér engin stoð.
Bretar hafa alltaf verið vina-
þjóð íslendinga og landsmenn
átt við þá góð og mikil við-
skipti, sem báðum hafa verið
til góðs. Það væri því illa farið,
að sambúð þessara þjóða þyrfti
að spillast meira en nauðsyn
krefði og væri bein afleiðing af
deilunni sjálfri.
Aðalatriðið fyrir íslendinga
er að viðurkenna ekki Breta á
nokkurn hátt sem samningsað-
ila um íslenzka landhelgi. Það
er númer eitt, og það er ekkert
númer tvö til í þessu máli.
England Egyptaland og
varnir Miðausturlanda.
Hinn ensk-egypzki Sudan-
samningur var ekki margra
daga eða klukkustunda gam-
all, þegar fyrstu missættirnar
milli þessara aðila, gerðu vart
við sig. I stað hinnar skyndi-
legu gleði og ánægju var kom-
in heiftug reiði af hálfu
Egypta.
Nagib herforingja finnst
sem stendur hann vera örugg-
ur um völd sín. Hann revnir
nú að hamra, á meðan járnið
er heitt, og það mun stöðugt
þurfa mjög mikla samninga-
lipurð af hálfu Breta, til þess
að lcomast hjá frekari sund-
urþykkju út af samningi, sem
í fyrstu virtist svo ágætur og
ól á gamalli von um, að þró-
unin í Nílardalnum og við
leiðsluna, nema vel takist til
með sölu á vörunum. I haust
var t. d. fiskur seldur til Aust-
ur-Þýzkalands fyrir 18 milj.
króna, og nú er verið að selja
fyrir aðrar 18 milj. króna. Enn
hefur ekki verið keypt fyrir
nema helminginn af fyrri
upphæðinni. Bíður hér verzl-
unarstéttarinnar mikið og
erfitt hlutverk, sem ekki er
enn sýnt, hversu tekst að
leysa.
I þessu sambandi má segja
það, að ekki er álitamál að
reyna meira svokölluð „þrí-
kant“-viðskipti en gert hefur
verið Iiingað til.
Bandaríkin.
Stjórn Eisenhowers mun í
náinni framtíð draga úr hinu
mikla opinbera eftirliti og
skriffinnsku, sem Roosevelt—
Truman stjórnin hafði komið
á og haldið við. Þetta gerist
um leið og fjárhagur Banda-
ríkjanna virðist í aðalatriðum
vera í miklum uppgangi.
Aldrei í sögu þjóðarinnar hef-
ur framleiðslan verið jafn
mikil á friðartímum, og aldrei
eins lítið atvinnuleysi. At-
vinnuleysið hefur náð nýju
lágmarki eftir stríðið. Sam-
kvæmt New York Times og
aðalskýrslum bankanna er
allt með kyrrum kjörum í at-
vinnulífinu, að undanteknum
verkfallsaðgerðum hafnar-
verkamanna og strætisvagna-
bílstjóra. Af skýrslum yfir
framleiðslu- og vöruverð má
ráða, að heildsöluverðið hef-
ur lækkað úr 117 snennna á
árinu 1951 niður í 110 í árs-
byrjun 1953, og lækkunin hef-
ur verið stöðug síðustu mán-
uðina. Ilráefnavísitalan sýnir
Sues yrði með skilningi og
friðsamleg af beggja hálfu.
Sudansamningurinn, sem
gerður var fyrir nokkru, hef-
ur það að aðalmarkmiði, að
Sudan fái smám saman meira
sjálfstæði. Innan skamms á
að efna til almennra þing-
kosninga, og á þingið yfir-
leit að fá öll völd. Brezki
landsstjórinn mun samt áfram
hafa aðsetur í Khartoum og
halda vissum völdum með til-
liti til að vaka yfir öryggi
landsins. Það er ekki um
meira að ræða en hálfgildings
fullveldi. Þetta ástand minnir
mjög á það fyrirkomulag, sem
ríkir í brezku nýlendunum
handan hafsins, og Bretum er
ekki ókunnugt um það. Eftir
þrjú ár á að fara fram þjóðar-
atkvæðagreiðsla um framtíð-
arástandið: fullkomið sjálf-
lækkun frá 116 í jan. í fyrra
niður í rúmlega 90, og eru
það iðnaðarvörurnar, sem
ríða baggamuninn. Iðnaðar-
framleiðslan hefur verið í ör-
um vexti síðan í fyrrasumar,
þegar vísitalan var komin nið-
ur fyrir 200 í fyrsta skipti síð-
an haustið 1950. Nú er hún
milli 230 og 240. Síðustu töl-
urnar eru miðaðar við árin
1935—37 — 100. Hinar eru
miðaðar við 1947 — 100. Við
athugun á hervæðingar-á-
formunum kemur í Ijós, að á-
ætluninni var ekki náð eink-
um vegna skorts á hráefnum,
einnig vegna tafa. Aðeins
helmingnum af því, sem ráð-
gert var, varð náð, svo að þar
er töluvert upp á að hlaupa
fyrir iðnaðinn, ef afturför
yrði. Af skýrslunum yfirleitt
má ráða, að sambandið milli
verðs og framleiðslugetu er
„eðlilegra“ en það var á árun-
um eftir stríðið. Það eru öll
þessi atriði, sem hafa gert
Eisenhower kleift að hefja
Jiessa „de-control“ starf-
semi, sem nú á að fara að
koma á. Þannig munu með
öðrum orðum kosningalof-
orðin verða efnd mjög fljótt.
Fyrir 30. apríl á eftirlit með
verðlagi og kaupgjaldi að
vera afnumið. Eitt af fyrstu
verkum stjórnarinnar var að
segja upp 1700 starfsmönn-
um í „Wage Stabiliziation
Board’h Daginn eftir var
verðlagseftirlitið á mörgum
vörum afnumið, þannig að
stæði eða samband við brezka
heimsveldið eða Egyptaland.
Það kemur mönnum þannig
fyrir sjónir, að sjálf tillagan
— vegna þeirrar óvissu sem
ríkir um réttarstöðuna eftir
1956 — gefi ástæðu til mikilla
bollalegginga og valdi fyrst
og fremst óróa. Jafnt Bretar
sem Egyptar munu vissulega
stjórna sér í hag. Og þar sem
Egyptar hafa árum saman
haft á stefnuskrá sinni, að
Egyptaland og Sudan skuli
verða að sameinast, getur
þróunin varla orðið sérstak-
lega samstillt. Eyrstu merki
þessa hafa líka þegar komið
í Ijós. Naguib, með alræðis-
vald sitt upp á vasann, hefur
lýst því yfir, að hinn nýi
samningur verði ógildur, ef
hann hefur það í för með sér,
að Sudan-búar fylgi Bretum
að máli, og þannig er deilan
hafin að nýju. Eden hefur af
sinni hálfu einungis lagt á-
herzlu á ákvæði samningsins
um, að Sudan-búar sjálfir
verði að hafa frjálst val, þeg-
ar þar að kemur. Á bak við
aðeins eru eftir vörur, sem
nema 21% af þeim vörum,
sem eru á vöruskrá nauð-
synjavarnings.
Fleiri vörutegundir munu
verða undanþegnar í náinni
framtíð. Að Eisenhower hik-
ar ekki við að feta ótroðnar
slóðir á þessu sviði, sést á því,
að hann vill ekki afnema
húsaleigueftirlitið á ýmsum
stöðum, þar sem húsnæðis-
skortur ríkir, eins og á mörg-
um hinum nýju stöðum, þar
sem unnið er að vígbúnaði.
Varðandi iðnaðarframleiðsl-
una hefur Eisenhower skýrt
frá því, að liann búist við að
geta afnmnið allar hömlur fyr-
ir 30. júní. Því er haldið fram
af forráðamönnum banka, að
ríkisstjórnin sé heldur djörf,
þar sem fjárhag þjóðarinnar
er ef til vill hætta búin af
verðbólgunni; en hættan á
meiri liækkun sé samt sem áð-
ur eklci mikil. Framleiðsluget-
an fer nefnilega jafnt vaxandi,
þó mjög hægfara.
Járn heldur áfram
að lækka í verði.
M. á. er nú svokallað smíða-
járn selt í Svíþjóð fyrir sem
svarar kr. 1.70 kg.
Vísitala fyrir hráefni
er byrjuð að falla aftur. I
febrúar fyrra árs var hún 108
stig. Hún féll svo smátt og
smátt, eftir því sem á árið
leið, en var stöðug í 94 stig-
um síðasta ársfjórðunginn. 1.
febrúar féll hún svo niður í
91 stig. Verði framhald á
þessu, mun það hafa mjög
mikilvægar afleiðingar í för
með sér í framtíðinni.
hina nýju sókn Naguibs
liggja vissulega aðrar fyrir-
ætlanir. Það getur haft sína
þýðingu, að hann er sjálfur að
einum fjórða sudanskrar ætt-
ar, og lætur sig þess vegna
meira skipta áhrif Egypta í
Sudan en margir Egyptar yf-
irleitt gera.
Sem raunverulegur stjóm-
málamaður getur hann vissu-
lega sagt, að Stóra-Bretland,
með stuðningi Sudans, muni
alltaf geta kreppt að Egypta-
landi. Þessi röksemdafærsla
er mjög eftirtektarverð, en
hún hefði átt að vera komin
í Ijós, áður en hann undir-
skrifaði samninginn.
Það hefur þó raunar meiri
jiýðingu, að ósamkomulagið
getur orðið Naguib að gagni
til að þvinga fram vilja sinn
í samningunum um framtíð
Súes-skurðarins, sem nú
standa fyrir dyrum. Hér er
niðurstaðan sú, að Stóra-
Bretland með yfirlýsingu
Bevins árið 1946 hefur lýst
sig reiðubúið til að flytja her-
inn úr landi með hagkvæm-
ÚTFLUTNINGURINN:
Heildarútflutningur í árslok 1952 milj. kr. G40
Heildanitflutningur í árslok 1951 — — 727
INNFLUTNINGURINN:
Heildarinnflutningur í árslok 1952 milj. kr: 911
Heildarinnflutningur í árslok 1951 — — 924
FARMAND:
W4