Víðir - 01.01.1953, Qupperneq 3

VÍÐIR
3
Alþjóöctbankinn.
Síðan alþjóðabankinn var
stofnaður fyrir fimcn árum, eft-
ir Bretton Woods ráðstefnuna,
hefur hann lánað $ 1300 000 000
Bankinn hefur alls yfir að ráða
$ 8000000000 til styrktarlána.
Frakkland, Holland, Danmörk
og Luxenborg voru fyrstu lönd-
in, sem fengu lán í bankanum.
Mestum hluta lánanna hefur
verið varið til endurbóta í land-
búnaði, kaupa á vélum, endur-
byggingar á járnbrautum og
vatnsvirkjana til framleiðslu á
rafmagni. Síðan hafa Belgíska
Kongo, Etiópía, Suður-Afríku-
sambandið og Suður-Rodesía
fengið lán. Pakistan fékk rúml.
$ 27 000000. Islandi, Italíu og
Jugóslavíu var hjálpað. En
miljónir dala fóru til að styrkja
landbúnaðinn í Suður-Ítalíu.
Sjö miljónir dala voru lánaðar
konunglega hollenzka flugfé-
inu til að endurbyggja flug-
flota sinn. Þá voru veitt lán
til Brasilíu, Chile, Colombíu,
Mexico, Nigaragua, Paragnuay
og Peru. , Kanada hefur lagt
fram meira fé til bankans en
nokkurt annað land. Fimmtíu
og fjórar þjóðir eru hluthafar í
bankanum.
Ný kolalækkun?
Svíar eru að hefja samninga
við Pólverja nm viðskipti á
árinu 1953, og m. a. um kaup
á kolum. Fara Svíar fram á
frekari verðlækkun á kolum.
Flutningsgjöld á
olíu lækka áfram.
Vísitalan, sem sýnir flutn-
ingsgjöld með „tankskipum“,
hefur hríðfallið undanfarið. í
nóvember var hún 149 stig,
desember 114 stig og janúar
101 stig.
Svíar og Rússar
eru nú að semja um vöru-
skipti fyrir árið í ár.
mn skilmálum. Aðferð Faruks
og hinna óstöðugu forsætis-
ráðherra hans var að hefja
beinlínis lýðæsandi' áróður
varðandi Súes-málið, án þess
að taka nokkurt tillit til þeirr-
ar hættu, sem Egyptaland
bakaði hagsmunum Stóra-
Bretlands í Miðausturlönd-
um. Naguib er miklu raun-
særri, og hann slær óspart á
þá strengi Breta, að mæta
þeim á miðri leið. Sem gamall
og reyndur hermaður veit
hann, að það getur orðið á-
hættusamt og erfitt fyrir
Egyptaland að stjórna skurð-
inum af eigin rammleik, og
rækja hinar liernaðarlegu
skyldur sínar í því sambandi.
Nú sem stendur er því hald-
ið fram í Kairo, að Egypta-
land muni yfirleitt ekki gera
samning, nema á grundvelli
fullrar yfirstjórnar og ábyrgð-
ar á skurðsvæðinu. Er litið á
það sem tromp Egypta í bar-
áttunni um völdin í Miðaust-
urlöndunum, og Naguib ósk-
ar að auka alþjóðlegt álit og
völd Egyptalands á kostnað
Mikill floti.
í árslok 1952 áttu Norð-
menn 34.127 fiskiskip. Meðal-
aldur tréskipanna var 23 ár.
Islendingar áttu á sama tíma
623 fislciskip.
Erfitt fyrir sænsk skip
að keppa viö Þjóð-
verja og Hollendinga.
t siglingum Svía Iiafa ýms-
ir erfiðleikar gert vart við sig
í samkeppninni við Þjóðverja
og Hollendinga. Hollendingar
og Þjóðverjar hafa eftir stríð-
ið byggt upp mikinn flota
nýrra og fullkominna vélskipa
af smærri gerð, og það dugir
ekki í samkeppninni að nota
gömul kolakynt skip, smíðuð
einhvern tímann í lok fyrri
aldar. Ef sænskir útgerðar-
menn eiga að geta haldið uppi
samkeppninni við Þjóðverja
og Hollendinga, verður fyrst
að eiga sér stað stórfelld end-
urnýjun á Iiinum smærri skip-
um flotans, segja Svíar.
Hæringur Vestur-Afríku,
„African Queen“, sem upp-
haflega kostaði 13% milj. að
smíða og ætlaður var fyrir
fiskiðnað Vestur-Afríku, hef-
ur nýlega verið seldur Spán-
verjum fyrir rúmar 3 milj.
króna.
Nælonveiðarfæri
hafa verið mikið reynd af
Svíum. I sjó hafa þau skilað
helmingi betri árangri en bóm-
ullarveiðarfæri og sjö sinnum
hinna Arabalandanna.
Stóra-Bretland segist vera
reiðubúið til að rýma talsvert
til, ef það verður öruggt um,
að skurðsvæðið fái þá vernd,
sem hernaðarlega verður að
teljast nauðsynleg, og ef Vest-
urveldin geta skoðað Egypta
sér vinveitta í öllu tilliti. I
þessum skilningi verður mál-
efni Egypta meira en Breta,
en það virðist svo sem Banda-
ríkin gefi liér Stóra-Bretlandi
í aðalatriðum algjörlega frjáls-
ar hendur.
í þessu sambandi er at-
hyglisvert, að brezki yfirher-
ráðsforinginn hefur heimsótt
Egyptaland fyrir noklcrum
dögum.
Annars er hægt að setja
egypzlcu atburðina í náið sam-
band við það, sem upp á síð-
kastið hefur átt sér stað í ná-
grannaríki Egypta, ísrael.
Rof stjórnmálasambands
hinna þriggja koimnúnistisku
ríkja við ísrael hefur án efa
mikla pólitíska þýðingu. Það
er að sjálfsögðu engin tilvilj-
un, að það á sér stað einmitt
Tollur á fisk í Svíþjóð?
Svíar ráðgera nú að setja
toll á innfluttan fisk. Fisk-
kaupmenn hafa sett sig upp
á móti þessum ráðagerðum.
Hækkandi lýsisverð.
í ársbyrjun 1952 féll verð
á lýsi mikið og varð lægst um
helmingurinn af verðinu 1951.
Síðan liefur lýsi verið að smá-
hækka, þó að verðlagið hafi
enn ekki náð því sem það var
1951.
Fiskmarkaðurinn
í Bandaríkjunum.
í Bandaríkjunum er sem
stendur mjög mikil kaupgeta.
Hefur hún örfandi áhrif á öll
viðskipti, og m. a. á fisksöl-
una. Hefur sala á fiski verið
allmikil, það sem af er árinu
og útlit fyrir, að svo verði
næstu tvo mánuðina a. m. k.
Verðið hefur liins vegar verið
lágt á mörgum fislctegundum,'
einkum þó þorski. Er þar um
verulegt tap að ræða miðað
við íslenzkan framleiðsju-
kostnað. Verð á kjöti í Banda-
ríkjunum hefur farið lækk-
andi, og hefur það haft sín
áhrif á fiskverðið í lækkunar-
átt samhliða óvenjumildum
fiskinnflutningi og birgða-
söfnun. Þessar birgðir hafa
lítið farið minnkandi. Útlit
með fisksölu í Bandaríkjun-
um er því ekki sem bezt sem
stendur.
★
Tundurdwflaleit úr lofti. Ameríkanar
liafa nú tekið að nota hinar hagkvæmu
helikoptervélar til að svipast um eftir
tundurduflum við Kóreustrendur.
nú. Inn á við mun sambands-
rofið' geta orðið til þess að
réttlæta nauðsynina á hreins-
uninni og málaferlunum á
hendur Gyðingum. Það sýn-
ir, að zionisminn er ádeiluefni,
það er að segja pro-ísrael
starfsemi. Þá vaknar sú spurn-
ing, hvort ákærurnar hafi
verið bornar fram sem upp-
haf sambandsslitsins við ísra-
el, og að það hafi aftur mjög
pólitiskan tilgang. Það er erf-
iðast að gera grein fyrir hlut-
fallinu milli orsaka og afleið-
inga, en það virðist svo sent
leggja rnegi meira upp úr
hinni zionistisku hlið málsins
en gert hefur verið. I Was-
hington er bent á, að Banda-
ríkin hafi verið nánasti vinur
liins nýja Gyðingaríkis, og
hin gamla sök, að Moskva
leggi hart að sér til að koma
ár sinni vel fyrir borð meðal
Arabalandanna, hefur fengið
byr í seglin. Þar sem við vit-
um, að fimmta herdeild
kommúnista í löndum eins og
Irak, Sýrlandi og jafnvel
Jórdaníu hefur lagt í rnikið á
KORN.
Fljótandi hótel. Fyrir krýningarhá-
tíðina í London í sumar munu sex stór
skemmtiferðaskip koma þangað, sem
fljótandi hótel. Skipin eru „Stella Pol-
aris“, ,,Batory“, Panama-skipin „Nass-
au“ og „Silver Star“, ásamt „Ocean
Monareh' og hið hollenzka „Rijndam".
Þessi stóru skip munu sameiginlega
taka 3400 ferðamenn.
*
Stjómarráð í slcipi. I byrjun siðasta
stríðs, þegar verst leit út t’>'rir banda-
mönnum, varð belgiska stjórnin að
flýja úr landi. Þrátt fyrir landflóttann
hélt stjórnarráðið áfram störfum sínum.
Til þess að meira tillit væri tekið til
ákvarðana stjórnarinnar, hélt hún áfram
að starfa á belgisku „landi“, þar sem
lnin kom saman um borð á hinu belg-
iska skemmtiferðaskipi „Baudouinville",
meðan það var í Bordeaux".
★
Þann, sem er svo langt leiddur, að
hann lítur ekki á ást og ástleitni sem
ævintýri, og það hið fegursta, vil ég
ekki nefna ástleitinn heldur eigingjarn-
an.
k
Hinn frægi yogi Horidas var lifandi
grafinn í 120 daga. Hann lá í dái, og
hafði ekki vaxið skegg, meðan hann
var í gröfinni.
★
Skilgrciving. Hvað er stýrisvél? —
Það er ldutur, sem æthiður er lil að
halda þér vakandi á frívaktinni.
★
Itiddaraleg erjðavenja: I enska flot-
anum hefur það verið venja öldum
saman að láta hernumin skip óvinanna
halda sínu uppliaflega uafni, ef hinir
sigruðu börðust af hreysti.
Ný norsk haus-
skurðarvél.
Norðmaður nokkur í Ala-
sundi hefur fundið upp nýja
gerð af vél til að hausskera
síld. Er gert ráð fyrir að nota
megi hana um borð í síldveiði-
skipum við' ísland. Kostar
hún 7—9 þús. krónur og af-
kastar 180 síldum á mínútu.
Er lagt í vélina með höndun-
um.
Sænskar vélar eru til til
þessara hluta og sjálfsagt
mun fullkomnari, enda kosta
þær tæpar 60 þús. krónur.
síð'asta ári, einkum þó eftir
atburðina í Persíu, virðast
rússneskar stj órnmálalegar
aðgerðir á hendur ísrael eðli-
legar. Það má ekki gleymast,
að í deilunni um olíu Mið-
austurlanda, þessu grundvall-
aratriði fyrir varnaraðgerðum
Vestur-Evrópu, geta tiltölu-
lega fáir, auðsveipir skemmd-
arvargar og æsingamenn í
hinum arabisku löndum gert
óbætanlegan skaða. Olíu-
leið'slur eru vissulega við-
kvæmir hlutir.
Hið nýja viðhorf og ekki
sízt hvað snertir liina nýtil-
komnu sókn Rússa í Mið-
austurlöndunum er að nokkru
leyti ástæðan fyrir því, að
Bretar veita nú Naguib her-
foringja svo óskipta athygli
og gera allt, sem í þeirra valdi
stendur, til að tryggja sér
hann sem áreiðanlegan vopna-
bróður.
En í Miðausturlöngum er
áreiðanleiki tæplega sú dyggð-
in, sem er í mestum hávegum
höfð.
Mannœtur. Eflir stríðið keypti danski
flotinn nokkra hraðbáta frá Banda-
ríkjamönnum. Nokkrir af þessum bát-
um eru notaðir til að flytja með nauð-
synjar til annarra skipa í danska flot-
anum. A sjómannamáli eru þessir bátar
kallaðir mannætur.
★
Tilgangurinn með háum sköttum er
ekki fyrst og frernst sá að fullnægja
greiðsluþörf ríkisins, heldur sá að leggja
hömlur á einkaframtakið.
★
Sjómannasaga. Drengur nokkur hafði
nýlega fengið kaup silt og stóð and-
spænis skipstjóranum, sem liorfði
stríðnislega á hann: „Það er víst gamla
sagan um svarta sauð fjölskyldunnar,
sem sendur er til sjós?“ — Drengur-
inn, sem var kjaftfor í mcira lagi, lét
ekki standa á svarinu: „Nei, lierra skip-
stjóri", sagði liann, „því er öðruvísi
farið nú, en þegar þér voruð ungir“.
*
Bonifacius helgi varð fyrstur manna
til þess að koma á þeirri venju að
skreyta grenitré á jólunum. Það var
árið 722. Bonifacuis var Englendingur,
en samt tóku Englendingar ekki upp
þennan sið fyrr en árið 1840. Hafði
þetta tíðkazt í Þýzkalandi öldum sam-
an.
★
1952 var slæmt ár fyrir brezka tog-
araútgerð. Afli sá, er brezkir togarar
fluttu á land 1952, var að verðmæti
rúmum hundrað milljónum króna
minni en úrið áður, og var þó aflamagn-
ið sem sagt hið sama. Hefur þetta
komið harðast niður á þeim skipum,
sem hafa sótt á fjarlægust niið.
•k
Veðurathugunarslcip. Útgerð norsku
veðurathugunarskipanna, á 60. gráðu
norðl. br. og 2. gráðu austl. 1., kostar
árlega fjórar og hálfa iniljón króna.
Taka önnur ríki þátt í ])essum útgjöld-
um með Norðmönnum. Skipin heita
„Polarfront 1“ og „Polarfront II“, og
bæði eru þau endurbyggðar enskar
korvettur. Skipin hafa heimahöfn í
Bergen og eru á staðnum til skiptis.
Veðurtilkynningar eru sendar á þriggja
tíma fresti.
•k
Elzta timburhús í heiminum er í
Japan. Það var byggt árið 756 úr bjálk-
um. Enginn nagli var notaður í það.
★
Nýtt lyf hefur fundizt við holds-
veiki (sulphones), og er talið, að það
lækni allar tegundir veikinnar. Arthur
Rucoe Dovison, læknir við holds-
veikraspítalann í Westfort í Pretoria
í Suður-Afríku, fullyrðir, að útrýma
megi veikinni með því að bæta lífs-
kjörin og nota lyf. En samt kveðst
hann ekki ennþá vera ánægður með
árangurinn, og leitin að betri lyfjum
haldi áfram.
★
Kanadamenn hafa við slðustu rann-
sóknir talið sig komna að þeirri niður-
stöðu, að þar sé óþrjótandi olía í jörðu.
★
Við Mexieoflóa veiðist geysimikið af
risastórri rækju. Meðalstærðin er um
19 þumlungar. Veiði var s.l. vertið 20
miljónir enskra punda. Verð hefur ver-
ið injög gott. Við Atchafalaya-ÍIjót, sem
rennur út í Mexicoflóann, hafa verið
byggðar nýjar bryggjur á stóru svæði
og ný íshús. Rækjan hefur beint gull-
straumi til þessara héraða. Bayan-rækj-
an er miklu minni, um 3 þumlungar,
og er talin ljúffengari.
★
Kona ein í Kanada, frú Stevens að
nafni, á nú á lífi 357 afkomendur, og
mun það vera met í þeirri grein. Hún
varð 100 ára í sumar, og er enn við
góða lieilsu, minnug vel og getur gert
fulla grein fyrir öllum afkomendum sín-
um, sem nú eru sex kynslóðir. Börn
liennar, sem lifðu, voru tfu, en alls eign-
aðist liún 20 börn.
★
Gus Ryder sundkennari liefur kennt
100.000 manns að synda. Sá yngsti var
14 mánaða. Meðal þeirra, sem liann lief-
ur kennt. er fjöldi lömunarsjúklinga og
fatlaðra manna.
betri árano'ri í vatni.
BANKARNIR:
Árslok 1951 Árslok 1952:
Seðlar I umferð milj. kr.
Heildarútlán — •—
Heildarinnlán — —
GjaldeyrisafstaSa gagnv. útlöndum — —
198
1251
902*
76
221
1311
945**
39
* MótvirSissjóSur milj. kr. 170. ** MótviSrissjóSur milj. kr. 196.