Skutull - 12.05.1945, Blaðsíða 1

XXIII. ár. ísafirði, 12. maí 1945.
22.-23. tbl.
Þeir, sem ekki fá blaðið
með fullum skilum, eru
vinsamlega beðnir að gera
afgreiðslunni aðvart, svo
að hægt sé að kippa því í
lag.
Prentstofan Isrún h. f.
FRIÐUR í EVRÓPU
var tilkynntur samtímis í Lon-
don,Moskva og Washington kl.
1 eftir hád. þriðjudaginn 8. maí.
Laugardaginn 5. maí lýstu Þjóðverjar yfir uppgjöf
í Danmörku, Hollandi og Norður-Þýzkalandi. Þann 7.
maí var fyrirskipuð uppgjöf í Noregi og þá um nóttina
voru samningar urn algera uppgjöf Þjóðverja undirrit-
aðir af Jodl hershöfðingja og Friedeburg flotaforingja
f. h. Þjóðverja, en herráðsforingja Eisenhowers ásamt
rússneskum og frönskum foringja fyrir hönd banda-
manna.
kristna heiins til þakkargjörðar fyr-
Sendinefnd stolið.
Það var seint i inarz i vetur, að
fimmtán pólskir stjórnmálamenn
héldu af stað frá London til fund-
ar við rússnesku hernaðaryfirvöld-
in í Póllandi, að ákveðinni beiðni
hinna síðarnefndu.
Var hinum pólsku samninga-
mönnum, upp á rússneskt æruorð,
heitið fullum griðum í þessari för.
Ekki er Skutli kunnugt um nöfn
þeirra manna, er sendinefnd þessa
skipuðu, að öðru leyti en þvi, að
í henni voru varaforsætisráðherra
pólsku útlagastjórnarinnar í Lond-
on og yfirmaður pólska leynihers-
ins heima i Póllandi.
Um miðjan apríl tilkynnti pólska
stjórnin í London, að samninga-
nefndin væri horfin, og hefði ekk-
ert til hennar spurzt, frá því hún
lagði af stað á fund Rússa.
Mál þetta vakti geysilega at-
hygli um heim allan, og var mikið
rætt í seinasta mánuði bæði i blöð-
um og útvarpi. En svo liðu tímar
fram og ekkert spurðist til nefnd-
arinnar. Töldu kommúnistar bæði
hér og annarsstaðar þetta sovetníð
og álygar, og fullyrtu, að ekkert
liefði komið fyrir nefndarmennina.
Vildu kommúnistar telja mönnum
trú um, að nefndin sæti að samn-
ingum við Rússa austur í Moskva
í bezta gengi.
Fór nú sem fyr, að margur var
í vafa um, hverju trúa skyldi.
En þann 5. maí — daginn sem
Danmörk varð frjáls — barzt sú
fregn frá London, að í ræðu, sem
Molotov, utanríkisráðherra Rússa,
liefði lialdið um Póllands-málin á
ráðstefnunni í San-Francisco, hefði
hann viðurkennt, að pólsku samn-
ingamennirnir fimmtán liefðu allir
verið teknir fastir af Rússum,
linepptir í fangelsi og sakaðir uin
spellvirki gegn Rauða hernum.
Rretar og Bandaríkjamenn liöfð.u
haldið uppi stöðugum fyrirspurnum
um, livað orðið hefði af nefndinni,
en engin svör fengið, fyr en þetta.
En þessi játning Molotovs leiddi
líka til þess að bæði Anlony Eden
utanríkisráðherra Breta og Edward
Stettinius utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna lýstu því yfir við Mololov,v
að þeir sæju sér ekki fært að halda
áfram viðræðum við Rússa um Pól-
landsmálin, þar til fullnægjandi
skýrslur og skýringar á þessum
furðulega atburði lægju fyrir af
hendi Rússa.
Hefir unvræðunum uin Póllands-
málin verið frestað af þessum á-
stæðum, og seinustu fregnir herma,
að Molotov hafi flogið af skyndingu
til Moskva e. I. v. út af þessu vanda-
máli. Virðist hér óneitanlega vera
um nokkuð nýstárleg vinnubrögð að
ræða í utanríkismálum, þegar inenn
eru boðaðir á fund annars ríkis í
fullum griðum, og síðan bókslaf-
lega stolið með liúð og hári, ef þeir
hafa þá ekki hreint og beint verið
teknir af lífi.
En livað um það. Þessi atburð-
ur liefir nú frestað lausn Póllands-
málanna um óákveðinn tíma, en
það eru viðkvæm mál eins og menn
geta gert sér i hugarlund, þar sem
þau voru á sínum tíma ein aðalor-
sökin til þátttöku Breta í styrjöld-
inni.
Það er algerlega ofvaxið lillu
vikublaði eins og Skutli að komast
yfir það að nefna alla þá löngu röð
stóratburða, sem rekið liafa hver
annan, síðan 1. maí, að fregnin
barst um dauða llitlers.
Það var Montgomery marskálkur
sem varð fyrstur til að vinna loka-
sigurinn á herstjórnarsvæði sínu.
Seinnipart dagsins 4. maí, gerðist
það, að fulltrúar Þjóðverja undir-
rituðu yfirlýsingar um skilyrðis-
lausa uppgjöf allra þýzkra herja i
Danmörku, Norður-Þýzkalandi,
Hollantli, Helgolandi, Fríslandseyj-
um og öðrum þýzkum eyjum í
Norðursjó, og fóru undirskriftirnar
fram í tjaldi í bækistöðvum Monl-
gómerys á Liineborgarheiði. Skyldu
allir þýzkir herir á þessu svæði
gefast upp og leggja niður vopnin
kl. G morguninn eftir samkvæmt ís-
lenzkum tíma.
Var að öllu leyti við þetta staðið,
en hernaðaraðgerðum þó haldið á-
fram fram á seinustu stund, sem
sjá má á þvl, að 5 mínútum fyrir
kl. G að morgni 5. maí var skotin
niður Fokkewulf-flugvél yfir
dönsku landi. En á mínútunni kl.
G tóku hersveitir frelsisráðsins að
sér að halda uppi lögum og reglu
í Danmörku.
Við undirritun heildarsamninga
um skilyrðislausa uppgjöf Þjóð-
verja í bækistöðvuin Eisenhowers
aðfaranótt 7. maí mátti' heita að
lokið væri evrópustyrjöldinni, sem
staðið hafði hátt á sjötta ár.
Hinn 8. maí hlaut svo nafnið
sigurdagur Evrópu, og var hann
hátíðlegur haldinn í öllum löndum
bandamanna. Miðvikudagurinn 9.
maí var einnig almennur hátíðis-
dagur í Bretlandi og þá fóru fram
aðalhátíðahöldin í Moskva í tilefni
sigursins og friðarins í Evrópu.
Þegar Churchill hafði haldið út-
varpsræðu þá er útvarpað var um
öll lönd bandamanna, um stríðslok
í Evrópu, héll liann ræðu um
stríðslokin og sigurinn í neðri mál-
stofu brezka þingsins, en að því
loknu gekk liann ásamt meðráð-
herrum sínum og þingheimj. til
kirkju, og lilýddi guðsþjónustu.
Síðan hafa friðarguðsþjónustur far-
ið fram í flestum kirkjum hins
ir sigursæl endalok þessa ægileg-
asla hildarleiks veraldarinnar.
Hér á laiuli hefir friðnum líka
verið fagnað bæði með hátíðahöld-
um og guðsþjónuslum. Sérstaklega
var fögnuður manna áberandi,
sterkur og fölskvalaus, þegar fregn-
irnar bárust uin frelsun Danmerk-
ur og tveim dögum síðar um frels-
un Noregs.
¥
Skeytasamband er nú aftur kom-
ið á milli Islads og Norðurlanda, og
voru Dönuin, strax og það opnaðist
send innileg samfagnaðarskeyti.
Einnig sendi forsætis- og utan-
ríkisráðherra, Ólafur Thors, sendi-
herra Trygve Lie, utanríkisráð-
herra Noregs strax þetta skeyti
þann 8. maí:
„Hin gagnmerka norska sögu-
þjóð liefir nú bætt allra merkasta
kapítulanum við forna frægðarsögu
sína. Með aðdáanlegri þrautseigju
og hetjudáð, baráttu sem á ókomn-
um öldum mun varpa frægðarljóma
yfir nafn Noregs — hetjukonung-
inn og þjóð hans — liefir Noregtir
enn á'ný játað trú sína á að „hætta
ó allt fyrir fretsi og lieiður Noregs“
— og sigrað.
1 dag, þegar Norðmenn hafa end-
iirheimt frelsi sitt og fult umráð
síns sviptigna ættlands, er fögnuð-
ur Islendinga heill, virðing þeirra
og vinátta tit bræðraþjóðarinnar
einlæg og sterk“.
Ólafur Tliors,
forsætis- og utanríkisráðh. lslands.
¥
Sama dag sendi forseti Islands
Hákoni Noregskonungi þetta sam-
fagnaðarskeyti:
„Með dýpsta og innilegasta fögn-
uði og með hlýjústu aðdáun fyrir
hetjuliaráttu yðar Hátignar og
norsku þjóðarinnar öll þessi löngu
ár, bið ég yðar Hátign taka ó
móti alúðarfyllstu árnaðaróskum
íslenzku frændþjóðarinnar út af
endurheimtu frelsi Noregs“.
Sveinn Björnsson,
Forseti Islands.
*
Þéssi skeyti túlka á innilegan hátt
afstöðu Islendinga til bræðraþjóð-
Smátt og stórt
Guönmndur Kamban rithöfundur
var skotinn lil bana í Kaupmanna-
höfn þann 6. þessa mánaðar. Sendi-
ráði lslands í Kaupmannahöfn hef-
ir verið falið að rannsaka tildrög
þessa atburðar.
Jónas Jónsson frá Hriflu átti sex-
tugsafmæli þann 1. maí síðastlið-
inn. Var Jónasi haldið veglegt sam-
sæti að Laugavatni af ýmsum vin-
um hans.
Hafa nú flest blöð ritað um Jónas
á þessu merkisafmæli hans, og
kemst ekkert þeirra lijá að viður-
kenna, að enginn núlifandi stjórn-
málamanna liafi verið honum um-
svifameiri eða álirifaríkari í þjóð-
félaginu.
Nazistaleekniritin Wilhelm Schu-
beck, sem bandamenn náðu á sitt
vald fyrir skömmu, hefir játað, að
hann hafi banað 21 þúsund manns
í bangabúðum, er hann starfaði við
fyrir ÞjóiSverja.
Kristján konungur tíundi hefir
kvatt jafnaðarmanninn Wilhelm
Buhl lil þess vanda að vera forsæt-
isráðherra í hinni nýju ríkisstjórn
í Danmörku. Christmas Möller er
utanríkisráðherra í stjórninni
Hengibrú verður smíðuð í sumar
á ölyusá. Það er enská brúargerð-
arfirmað Dorman Long, sem tekur
verkið að sér. Gólf brúarinnar verð-
ur úr járnbentri steinsteypu. Ak-
brautin verður 6 metra á breidd,
en eins meters breið gangstétt
hvoru megin
Common-ioealth flokkurinn í
Englandi vann sigur í aukakosn-
ingu á dögunum. Frambjóðandi i-
haldsmanna féll með miklum at-
kvæðamun. Vekur þetta að vonum
mikla athygli, þar sem Commón-
wealth er aðeins þriggja ára gam-
all jafnaðarmannaflokkur og hefir
áður unnið fjögur þingsæti.
Olsoörin á Akureyri verða rúm-
lega liálfri miljón króna hærri en
í fyrra.
Aöalfundi Kaupfélags Eyfiröinga
lauk á Akúieyri 3. þ. m. Vörusala
félagsins nam rúmlega 14 miljón-
um króna, en umsetning annara
fyrirtækja K.E.A. tuttugu og tveim-
ur og hálfri miljón.
Séra IJalldór Kolbeins var kosinn
prestur í Vestmannaeyjum með 853
atkvæðum.
anna á Norðurtöndum. Og það má
heimurinn vitá, að hin friðelskandi
'íslenzka þjóð tekur af hjarta þátt i
að færa guði þakkir fyrir þá miklu
blessun, að loksins hefir tekizt að
slökkva ófriðarbálið og friður kom-
inn á í Evrópu.
i