Skutull - 10.01.1962, Síða 3

SKUTULL
3
ÚÉárveitanitekin í notknn
Islanil «y untheimurinn
Framhald af 1. síðu.
— Það er öryggi landsins fyrir
beztu.
Landhelgisdeilan leyst.
Síðastliðið ár tókst ríkisstjórn-
inni og meirihluta Alþingis giftu-
samlega að leysa landhelgisdeil-
una við Breta, en það er erfiðasta
mál, sem íslenzkur utanríkisráð-
herra hefur haft með höndum, eft-
ir að við tókum sjálfir að fullu
við stjórn og meðferð þeirra mála.
Er ekki ofmælt að Guðmundur 1.
Guðmundsson, utanríkisráðherra,
hafi átt manna mestan þátt í þeirri
lausn, sem fékkst. Hélt hann svo
vel á málinu fyrir landsins hönd,
að fátítt mun vera. Deilurnar um
málið hljóðnuðu líka um leið og
lausnin var fengin, og m.a.s.
kommúnistar, sem höfðu þá stefnu
eina, að halda deilunni áfram, til
þess að spilla vináttu okkar við
aðrar þjóðir í Atlantshafsbanda-
laginu, hafa hætt mesta hávaðan-
um.
Framsóknarflokkurinn bar ekki
gæfu til þess að nota það gullna
tækifæri, sem honum bauðst í
landhelgismálinu, til þess að að-
greina stefnu sína frá stefnu
kommúnista, og mun það verða
flokknum til verðugs áfalls, eins
og allt það dæmalausa kommadek-
ur, sem sá flokkur hefur ástund-
að upp á síðkastið.
Handritin á heimleið.
Síðastliðið ár skeði einnig sá
merkisatburður, að samningar tók-
ust milli menntamálaráðherra okk-
ar, Gylfa Þ. Gíslasonar, og
menntamálaráðherra Dana, Jörgen
Jörgensen, um afhendingu ís-
lenzkra handrita úr Árnasafni og
hinu Konunglega bókasafni Dana,
á þann veg, að við megum ágæt-
lega við una. Danska þjóðþingið
staðfesti síðan þennan samning,
en harðsnúnum andstæðingum af-
hendingarinnar í Danmörku tókst
að fá framkvæmd málsins frestað
um stundarsakir. Það breytir þó
engu um afhendinguna. Við eigum
hana vísa, þegar þar að kemur, og
hafa Danir aukið stórlega á vin-
sældir sínar hérlendis vegna þess-
arar lausnar. Er það fágætt, að
þjóðir, sem komizt hafa yfir foma
dýrgripi á borð við íslenzku hand-
ritin, skili þeim aftur, en við njót-
um þess að í Danmörku hafa lengi
farið með völd víðsýnir menn og
skilningsgóðir á okkar málstað
Forsætisráðherra Dana, Alþýðu-
flokksmaðurinn Viggó Kampmann,
og menntamálaráðherrann, Jörgen
Jörgensen, úr róttæka vinstri
flokknum, áttu af Dana hálfu
mestan hlut að endanlegri lausn
málsins.
Voru fáar fréttir á s.l. ári meira
gleðiefni fyrir sílenzku þjóðina en
þær, að nú væri aftur von á kjör-
gripum eins og Flateyjarbók og
Sæmundar-Eddu til landsins.
Viðburðaríkt ár.
Þessi mál hafa verið rifjuð upp
í tilefni af því, að við höfum nú
kvatt árið 1961. Það var óvenju-
lega viðburðaríkt ár fyrir okkur í
samskiptum við aðrar þjóðir, og
málalokin í landhelgisdeilunni og
handritamálinu slík, að mörg ár
kunna að líða þangað til við getum
fagnað jafn mikilsverðum sigrum.
Einangrun landsins er rofin fyr-
ir fullt og allt, og ekki er að vita,
hvaða vanda kann að bera að okk-
ar höndum í framtíðinni gagnvart
umheiminum. Ýmsar blikur eru á
lofti, eins og minnst var á í sam-
bandi við vamir landsins, og velt-
ur þar á miklu, að þjóðinni lærist
að standa betur saman en hingað
til.
Efnahagsbandalag Evrópu.
Evrópuríkin hafa síðustu árin
eflt stórum samvinnu sína á sviði
efnahags- og viðskiptamála, og
voru mynduð tvö bandalög, sem
oftast eru kölluð sexveldin og
sjöveldin. Samstarf þeirra fyrr-
nefndu var frá byrjun mjög náið,
en samstarf hinna síðarnefndu
lausara í reipum. Nú eru allar
horfur á, að þessi tvö bandalög
muni renna saman í eina heild,
Efnahagsbandal. Evrópu, og taka
upp mjög náið samstarf. Fella
aðildarríkin smám saman niður
innbyrðis tollmúra, og gefa við-
skipti frjáls. Vinnumarkaður verð-
ur sameiginlegur, og samstarfið
yfirleitt svo náið, að talað er um,
að í uppsiglingu séu einskonar
Bandaríki Evrópu með 300 millj.
íbúa, og muni það ríki hafa mögu-
leika til þess að verða eins vold-
ugt, eða voldugra, heldur en
Bandaríki Norður-Ameríku og
Sovétríkin.
Þessi þróun hefur geipilega víð-
tæk áhrif, einnig fyrir íslendinga.
Margar af beztu viðskiptaþjóðum
okkar verða í Markaðsbandalagi
Evrópu, og innan bandalagsins
verða geysilegir markaðir, sem að-
ildarríkin njóta fyrst og fremst.
Þau ríki, sem utan þess standa,
eiga hinsvegar á hættu að glata
mörkuðum, vegna sameiginlegra
tollmúra bandalagsins út á við.
Island getur hvorki opnað vinnu-
markað fyrir alla Evrópu, né
hleypt öðrum fiskveiðiþjóðum inn
í íslenzka landhelgi, en augljóst er,
að svo miklir hagsmunir eru í húfi
fyrir þjóðina í sambandi við Mark-
aðsbandalag Evrópu, að við hljót-
um að kynna okkur allar aðstæður
til hlítar og athuga, hvort um það
geti verið að ræða, að við fáum
aðild að Efnahagsbandalaginu með
skilyrðum, sem aðgengileg séu
fyrir okkur.
Á GAMLÁRSDAG boðaði bæjar-
stjórinn á Isafirði, Jón Guðjóns-
son, fréttamenn á fund sinn. Hann
og vatnsveitustjóri bæjarins, Dan-
íel Sigmundsson, skýrðu þar frá
því að lokið væri byggingu vatns-
veitunnar frá Úlfsá, en á því
mannvirki var byrjað s.l. sumar,
og að vatni hafi verið hleypt á
þessa aðalvatnslögn bæjarins kl.
20,30 daginn áður.
Síðan gáfu þeir, ásamt þeim
Oddi Péturssyni, bæjarverkstjóra,
er hafði á hendi verkstjóm við
ýmsa þætti verksins, og Daníel
Kristjánssyni, byggingameistara,
sem sá um byggingu stíflugarðs-
ins, sem myndar vatnsbólið í
úlfsárgljúfrunum, — greinar-
gott yfirlit um þetta mann-
virki, sem er lokaþátturinn í stór-
framkvæmdum í vatnsveitumálum
kaupstaðarins, sem að hefur verið
unnið síðustu árin.
Árið 1958 lauk byggingu vatns-
hreinsunarstöðvar í Stórurð, en
það er rétt ofan við bæinn. Þetta
er eina mannvirki sinnar tegundar
í landinu. Þar er allt neyzluvatn
bæjarins hreinsað á fullkomnasta
hátt.
Árið 1959 var lokið byggingu
900 smál. vatnsgeymis í Stórurð
til þess að nýta sem bezt nætur-
rennslið til bæjarins. Fyrir var
100 smál. geymir.
Lokaáfanganum í þessum fram-
kvæmdum, aðalvantsleiðslunni frá
Úlfsá, var náð nú um áramótin.
Fullyrða má, að þar með sé ör-
ugglega séð fyrir vatnsþörf bæjar-
félagsins um næstu framtíð, enda
mun ekkert bæjarfélag hafa sýnt
meiri stórhug í þeim efnum en
Isafjörður.
Úlfsárleiðslan er 5 km á lengd.
Pípurnar eru frá Vestur-Þýzka-
landi. Þær eru úr „eternit" og eru
8" víöar. Þær flytja 80 sek/1 af
vatni. Innkaupastofnun ríkisins
annaðist um útvegun verðtilboða
í pípur og tilheyrandi tengingar.
Byrjað var að grafa skurðinn
8. júní s.l. Grafið var með skurð-
gröfu bæjarins og vann það verk
einn maður, Sigtryggur Jörunds-
son. Jón H. Guðmundsson, skóla-
stjóri, sá um verkstjórn við skurð-
gröft og lagningu pípunnar til
hausts, en þá tók Oddur Pétursson
við því starfi. Lagningu pípunnar
var lokið um miðjan nóvember s.l.
Vinnan við vatnsbólið, sem er
mikil uppistaða neðan við Tungu-
Afstaðan til bandalagsins verður
tvímælalaust eitt vandamesta mál-
ið gagnvart umheiminum, sem við
' Islendingar þurfum að fja-lla um í
nánustu framtíð.
leitisfoss, hófst 1. ágúst s.l., en
þá var byrjað að fjarlægja jarðveg
og undirbúa uppslátt steypumóta.
Byrjað var að steypa í mótin
12. september s.l. Á tímabili leit
út fyrir, að ekki yrði hægt að
fullgera yfirfallsvegginn, þar sem
ekki væri hægt að steypa vegna
frosta, og var þá í ráði að byggja
bráðabirgðatimburþil í skarðið,
svo unnt væri að taka lögnina í
notkun í vetur. En í desemberbyrj-
un kom hlýviðriskafli og var þá
fulllokið að steypa yfirfallsvegg-
inn, og lauk því verki 10. f.m.
Lónið, sem þarna myndast,
tekur 2000 smál. vatns. Yfirborð
vatnsins í lóninu er 164,2 m yfir
sjávarmál. Fallhæðin frá vatns-
bólinu í vatnshreinsunarstöðina í
Stórurð er 139,5 m. Yfirfallsstífl-
an með þéttiveggjum og inntaks-
þró er 60 m á lengd. Jarðfylling
var gerð upp að þéttiveggjunum.
Mesta hæð yfirfallsstíflunnar er
3,9 m.
Aðflutningur á efni var þama
erfiður og öll vinnuskilyrði torveld.
Vatnsveitustjóri bæjarins, Dan-
íel Sigmundsson, sá um daglega
yfirstjórn verksins ásamt verk-
stjórunum.
Verkfræðifyrirtæki Sigurðar
Thoroddsen, Reykjavík, sá um
allan verkfræðilegan undirbúning,
og var það Jóhannes Guðmunds-
son, verkfræðingur, sem hafði það
aðallega með höndum. Sama fyrir-
tæki var til ráðuneytis um kaup á
pípum og tengistykkjum. Sigurður
Thoroddsen hefur einnig haft með
höndum verkfræðilegan undirbún-
ing hinna tveggja vatnsveitufram-
kvæmda bæjarins, vatnsgeymisins
og vatnssíuhússins.
Ýmsir álitu að auka mætti vatn-
ið til bæjarins með nýrri aðallögn
úr Tunguá, en sú, sem fyrir er,
Tunguárveitan, flytur 30 sek/1. En
á árunum 1959 og 1960 voru
gerðar allvíðtækar rennslismæl-
ingar í Tunguá og Úlfsá. Þær mæl-
ingar sýndu, að í langvarandi
frostum þvarr vatnsmagnið í
Tunguá svo mjög, að augljóst var,
að verulega skorti á, að þar væri
um öruggt vatnsból og nægilegt
að ræða.
Að þessu athuguðu var ákveðið
að byggja Úlfsárveituna.
Þessar tvær aðalvatnsæðar
flytja til bæjarins um 9 700 tonn
af vatni á sólarhring, en það sam-
svarar því, að hver bæjarbúi fái
um 3 600 lítra vatns á sólarhring
hverjum, og eftir því, sem verk-
fræðingar telja, þá mun slíkt
vatnsmagn á íbúa vera mjög fátítt.
Kostnaðurinn við Úlfsárvirkjun-
ina verður sem næst 3,5 milljónir
Framhald á 5. síðu.