Vesturland - 24.12.1952, Blaðsíða 7

VESTURLAND
7
Sjóferðasögur
Arngr. F'r. Bjarnason, kaupmaður, hefir um langt árabil unnið að
söfnun á vestfirzkum sögnum og ýmiskonar fróðleik héðan frá Vest-
fjörðum, og varðveitt þannig frá glötun margvíslegan fróðleik, sem
ella hefði fallið í gleymsku og glatazt með öllu. Hér birtast tvœr sjó-
ferðasögur, sem hann hefir skráð eftir tveim vestfirzkum sægörpum.
I. Sjóferð í Bolungarvik
í febrúar 1904.
Heimildarmaður: Sophus Karl
Löve, skipstjóri.
Mikinn hluta febrúarmánaðar
var óslitinn norðangarður, og all-
ar varir á Bolungarvíkurmölum
voru hrannaðar af stórgrýti eftir
hamagang stórsjóanna. Einn dag-
inn sýndist veður fara batnandi,
svo viðlit væri til sjóferðar. Allir
formenn kölluðu þá skipshafnir
sínar til vararruðnings. Kepptust
menn við ruðninginn fram í myrk-
ur og hugðu gott til sjóferðar að
morgni næsta dags. En sú von
brást. Þá var kominn sami veður-
ofsinn og áður. Hélzt hann nokkra
daga. Erfiðið við vararruðninginn
var því algerlega unnið fyrir gýg.
Var slíkt ekkert einsdæmi.
Loksins náðist sjóferð. Lygndi
þá svo að nokkur skip komust á
sjóinn klukkan 9—10 um morg-
uninn. Ég var einn þeirra for-
manna, sem fóru á sjó þennan
dag. Lagði ég lóðirnar á svonefnd-
um Kömbum, en þangað er um
2% klukkustunda róður frá Bol-
ungarvíkurmölum í góðu veðri. Á
þessu tímabili var venjulegur
lóðafjöldi sexæringa 25 lóðir í
legu. Aflaðist oft svo vel, að skip-
in tóku ekki upp afla af fleiri lóð-
um.
Á leiðinni fram til miða jókst
vindur út Djúpið, og varð vindlegt
útlit. Ég lagði aðeins nítján lóðir í
þetta skipti vegna veðurútlitsins.
Lega á lóðunum var rétt á meðan
stjórinn botnfestist og skipshöfn-
in skinnklæddist. Var þá strax
byrjað að draga lóðirnar af kappi.
Afli var mikill, og þar sem útlit
var fyrir líkan afla á allar lóðirn-
ar, en vindur fór vaxandi, lét ég
hrista af alla ýsu utan borðs og
hirti aðeins þorskinn. Þegar búið
var að draga um helming af lóð-
unum var aflinn orðinn svo mik-
ill, að skipið var naumast fært
með hann í slíku veðri, eða a.m.k.
of hlaðið til þess að verja sig áföll-
um. Lét ég því þá strax byrja að
seila aflann. Haldið var svo áfram
að draga og lóðin öll dregin. Þá
var skipið svo hlaðið, að sigla varð
með tvær seilar utanborðs upp und
ir Stigahlíð. Sigldum við beitivind
upp undir hlíðina, og náðum í svo-
nefnda Krossavík, sem er utan við
Hvassaleiti.
Á Krossavík innibyrtum við seil-
qrnar og tókum barning inn með
Stigahlíð áleiðis til Bolungarvík-
ur. Alla leið var þungur stormur og
nokkrar ágjafir, en heim náðum
við klukkan 10,30 um kvöldið.
Seilamar voru látnar útbyrðis
og settar við þær bólfæri áður en
lent var. Þegar búið var að lenda
og setja skipið, voru seilamar
dregnar að landi. Þar sem orðið
var svo áliðið dags og ekki útlit
fyrir sjóveður að morgni, ákvað
ég að láta aðgerð á aflanum bíðu
næsta morguns. Venjulegast var
gert að aflanum strax og lending
var afstaðin og skipshöfn hafði
fengið mat og kaffi, hversu seint
>sem komið var að landi. Þeir, sem
lentu í löngum sjóferðum, annað-
tveggja vegna langræðið eða ó-
happa, felldu því saman nótt og
dag þegar sjógæftir vora. Var
furðulegt hve margir entust lengi
til slíkrar erfiðis- og oft kapp-
vinnu, svefnlitlir og matarlitlir.
Kom það ósjaldan fyrir, að ekki
var matast nema einu sinni á sól-
arhring, og ekki varð síður að hafa
nesti með sér á sjóinn.
Ég óska eftir því, segir Sophus
Karl Löve, að saga þessi birtist á
prenti, því að hún er sönn og rétt
lýsing sjóferða í Bolungarvík á
vetrarvertíðum 1904—1907, þegar
allt gekk með venjulegum hætti.
II. Mannskaðaveðrið 7. jan. 1905.
Frásögn Ingólfs Jónssonar, skip-
stjóra.
Ég var einn þeirra, sem var á
sjó í mannskaðaveðrinu 7. janúar
1905, og var þá formaður á vél-
bátnum Ingólfi Arnarsyni. Mér
gekk seint að draga lóðirnar þenn-
an dag, því að bæði var harður
straumur, úfinn sjór og lóðin víða
slitin. Það varð mér líka til tafa,
að sumir Bolvíkingar höfðu farið
frá lóðum sínum, og flæktust þær
um grunnendann á mínum lóðum.
Okkur tókst þó að finna öll dufl-
in, nema endaduflið áður en syrti
að með kafaldi. Ég ákvað að halda
áfram leitinni að endaduflinu, því
að það var uppáhaldsgripur, tals-
vert stærra en hin og rauðmálað,
svo það sæist sem lengst að. Leit-
in að endaduflinu tók nokkum
tíma. Sumir skipverjanna létu í
ljósi óánægju út af töfinni, en öll-
um þótti gott þegar duflið loksins
fannst. Var þá rokið í að draga
það sem eftir var af lóðunum. Að
því búnu var strax haldið til lands
og komum við að landi nálægt
Grjótleiti (innsta leitinu á Stiga-
hlíð). Þar varð á leið okkar sex-
æringur úr Hnífsdal, Styrkár, eign
Karls Olgeirssonar, verzlunar-
stjóra, formaður Halldór Jónsson
frá Naustum. Mér þótti tvísýnt,
að báturinn myndi komast inn fyr-
ir Stigahlíðarhomið (Ófærana) og
kallaði til háseta minna, að við
skyldum reyna að taka bátinn í
drátt. Vont var að leggja að bátn-
um vegna veðurofsa og undiröldu,
þó tókst að koma í hann dráttar-
taug, og dró ég bátinn inn á Bol-
ungarvík, en varð þá að sleppa
honum vegna smávegis vélbilunn-
ar hjá okkur. Kallaði ég til báts-
ins, að þeir skyldu freista þess að
ná lendingu í Ósvör, og lenti hann
þar heilu og höldnu.
Það tók talsverðan tíma að laga
vélbilunina, og fengum við vélina
ekki til að vinna nema með hálf-
um krapti. Vora nú tveir kostir
fyrir hendi og hvoragur góður.
Annar var sá, að forðast landið og
halda til hafs, í þeirri von að bát-
urinn slarkaði af veðrið, en hinn
var sá, að freista þess, að ná til
ísafjarðar. Veðrið fór stöðugt
versnandi og fór saman mikið
hvassviðri, frost, fannkergi og
stórsjór. Ég valdi síðari kostinn:
Að reyna að ná til ísafjarðar.
Þegar ég hafði reynt bát minn
nokkuð þótti mér hann ekki nægi-
lega stöðugur í stóram veðrum, og
hafði ég okkru fyrir ofveður þetta
látið setja hliðarkili á bátinn. Fór
hann þá stórum betur í sjó en áð-
ur. Með þessa reynslu í huga
treysti ég því, að við myndum ná
til ísafjarðar.
Við höfðum þó skammt farið,
þegar ég tók eftir því, að kominn
var talsverður sjór í vélarrúmið,
svo að vélin jós á sig nokkram
sjó. Hásetinn, sem átti að gæta
vélarinnar hafði farið fram í há-
setaklefann til þess að fá sér kaffi-
sopa. Mér var full-ljóst, að eina
lífsvon okkar var sú, að vélin héld-
ist í gangi, og varð því skapbrátt
af háttalagi hásetans.Ég hljóp því
frá stýrinu fram að hásetaklefan-
um og kallaði til hásetans með
hörðum orðum, að koma strax að
starfi sínu, ef hann ætlaði ekki að
drepa okkur alla. Hásetinn reidd-
ist við harðyrði mín og kom strax
að vörmu spori og tók til við vél-
gæzluna, og vélin hélt áfram „að
mala“ svo að mér varð rórra í
skapi. En á lekanum stóð þannig,
að þegar hliðarkútamir vora sett-
ir á bátinn var borað aukagat á
byrðinginn, og tókst illa að fá það
þétt, þótt sponsað væri.
Við vorum nú komnir fram af
svonefndum Sporhamarsleiti á Ós-
hlíð og vorum illa staddir, ef vél-
in náði ekki fullum ganghraða eða
vindur breyttist okkur í hag. Ég
talaði við hásetann, sem vélarinn-
ar gætti, að við þyrftum endilega
að herða á vélinni. Hann skýrði
mér þá frá því, að vírspotti hefði
farið milli tannhjóla í Húnverkinu,
og því gæti vélin ekki skilað full-
um krapti, þótt halda mætti henni
gangandi. Þegar hinir hásetarnir
heyrðu þetta leizt þeim illa á horf-
urnar, enda var ekki fýsilegt að
leita til hafs undir nóttina, en um
annað var ekki að gera, ef ráð okk
ar vænkaðist ekki. En heppnin var
með okkur, því að rétt í þessu
hopaði vindátt svo, að hægt var
að koma við seglum. Skipaði ég
að heisa segl í snatri, og herða á
vélinni, sem hægt væri. Er það
skemmst frá að segja, að við kom-
umst til ísafjarðar seint um dag-
inn; mig minnir klukkan átta. Var
þá svo mikill sjógangur við Dokk-
una, að Sveinn Jensson (síðar í
Súðavík), sem þá var formaður í
Bolungarvík, en hafði orðið að
hleypa til Isafjarðar, treysti sér
ekki til þess að sækja okkur fram
í Sundin, þar sem við vorum í legu
færam. Sveinn gerði tvær tilraunir
til þess að komast fram, en skip
hans fyllti í bæði skiptin og varð
að snúa við upp í fjöru. I þriðja
sinni tókst Sveini vel framflotið, og
varð heldur en ekki fagnaðarfund-
ur, þegar þeir komu fram til okk-
ar. Lendingin tókst vel og giftu-
samlega, og urðum við næsta
fegnir að komast í land í hendur
vina og kunningja.
Var þá lokið þesari sjóferð, sem
var ein sú erfiðasta er ég lenti í
alla mína formannstíð. Mátti um
tíma ekki á milli sjá hvort við yrð-
um herfang hafsins og hlytum vota
gröf, eða við kæmumst lífs af.
Það eru þessar miklu alvöru-
stundir, sem beina augum sjó-
mannanna til æðri máttar.-------
Bolungavík.