Tíðindablaðið - 07.02.1975, Side 2

TÍÐINDABLAÐIÐ fríggjadagin 7. februar 1975 •
Tíðindablaðið
Útgevari og blaðstjóm:
Árni Absalonsen
HF- ú tb úgvingin
Adr.: Klokkaragøta 19, Tórshavn. Tlf. 1 48 49
Leysasøluprísur 2,00 kr. eintakið. Prent:
Tiðindablaðið og Dimmalætting.
Blaðið er óheft av øllum politiskum flokkum.
Meira fyri minni
Umboð fyri ídnaðarskipini hava vent sær
til landsstýrið um at roynt verður at finn-
a eina gongda leið burturúr ti álvarsligu
støðu, sum idnaðarskipini eru komin i við
ti lága prisinum á idnaðarfiski.
Vit hava nógv nýggj skip, sum skulu
gjalda nógvan pening i rentu og avdrátti,
og stórt mætari man tað ikki vera hjá
teimum gomlu skipunum, tí har fer nógv-
ur peningur til umvælingar og viðlika-
hald.
Hvat útspæl landsstýrisins verður,
vita vit onki um enn, møguliga kemur
eitt uppskot um at geva skipunum eitt
iskoyti i prisin. Spumingurin kann so
vera, hvussu leingi ein skal halda lív i eini
vinnu, sum ikki ber seg. Fáa skipini ong-
ar møguleikar at klára seg, verður ikki
stórt annað at gera enn at selja tey av
landinum. Skuldi tað so hent, at prisurin
um stutta tið fer uppaftur, og vit tá hava
latið ein stóran part av einum góðum og
kostbarum produktiónsapparati gliða
okkum av hendi, so kann tað vera, at á-
sannast má, at vit hava mist meira fyri
minni, ti skipini eru nógv dýrkað i sein-
astuni.
Ein annar møguleiki, sum eisini kann
Ugihugsast er, at iagt verður um til aðra
vyipu, men ta.8 ko^tar ei§ini pening, og
k^pn vera tungt, um skipini hava siglt
vfð halli, ti ikki er nógv hár at royta av
eihum skaflutum manni.
Nú hevur HF-skeið skjótt
verið í Føroyum í eitt ár,
og byrjað er at taka fólk
upp til næsta skúlaár.
Meta vit eftir umsóknar-
talinum, hevur verið stór-
ur áhugi fyri hesum skúla-
formi, men nógvar atfinn-
ingar hava eisini verið,
bæði frá naemingunum, frá
lærarunum, ið undirvísa á
HF, og kanska mest frá
fólki, ið arbeiðir við hinar
skúlamar í Føroyum. Hes-
ar atfinningar hava í
mongum fømm verið rætt-
ar, meðan tær í øðrum før-
um kanska meira hava
verið atfinningar av allari
tí føroysku skúlaskipanini
enn júst av HF.
Lat hetta bert vera
nakrar fáar viðmerkingar
til HF, gjørdar av einum,
sum hevur arbeitt við hes-
um, siðani tað byrjaði í
Føroyum í fjør.
HF hoyrir til tað, vit
kalla «hægri skúlar», og
stigið á próvnum kann
sammetast við students-
prógvið. HF-prógv gevur
sostatt atgongd til hægri
útbúgvingar sum t.d. uni-
versitetið, men lat hetta
vera sagt beinan vegin:
HF miðar ikki bert móti
universitetinum, men eis-
ini og kanska heldur móti
útbúgvingum á millum-
teknikara-stignum og tí-
líkum, og er her eitt meira
hóskandi prógv enn stu-
dentsprógvið við tað, at
undirvísingin ikki er so
teoretisk, men meira ætlað
til beinleiðis nýtslu aftan á
Iokna skúlagongd.
Nógv fólk spyrja seg
sjálvan, um tað er neyðugt
við hesi longu skúlaút-
búgvingini, um øll skulu
hava eina hægri útbúgving
og um samfelagið hevur
brúk fyri hesum.
HF er liðilig skúlaskipan,
men tað kemst ikki burtur
frá, at hon er donsk, og
hetta gevur vissar trup-
uleikar, skrivar Gunvør
Hoydal og spyr um tað
ikki hevði verðið betri at
gjørt eina føroyska HF-
skipan og fingið hana
viðurkenda í útlondunum.
Eitt gamalt kinesiskt
orðatak sigur nakað soleið-
is:
■ «
Um tú livir fyri 1 ár,
skalt tú planta rís.
Um tú livir fyri 10 ár,
skalt tú planta trø.
Um tú livir fyri 100 ár,
skalt tú útbúgva fólkið.
Hetta orðatakið er gam-
alt, men hevur tó gildi nú
meira enn nakrantíð. Okk-
ara samfelag broytist alla
tíðina og verður meira og
meira kompliserað. Hetta
krevur, at øll mugu ganga
í skúla longri enn fyrr og at
fleiri og fleiri fólk fáa út-
búgving. I flestu granna-
londum er undirvísingar-
skyldan longri enn her,
ofta 12 ár.
Her kemur so næsti
spurningur: Hvat er tað
fyri eitt samfelag, vit út-
búgva fólk til? Og hvørji
eru tað í samfelagnum,
sum fáa útbúgving?
Vit kunnu øll vera samd
um, at skúlaskipanin í
Føroyum er donsk, og av
orðaskiftinum, sum hevur
verið seinasta árið um
skúlan í Føroyum, er nógv
sum bendir á, at henda
skipanin kanska ikki hósk-
ar so væl til tað føroyska
samfelagið. Tjak um skúl-
an hevur ikki bert verið í
Føroyum men eisini aðra-
staðni, m.a. í Danmark.
Her hevur verið spurt um,
hvørji í tí danska samfel-
agnum skúlin er gjørdur
til, og svarið er, at í Dan-
mark, sum flest aðrastaðni
í Vesturlondunum er skúl-
in gjørdur eftir viðurskift-
um og tørvi hjá miðal-
stættini ella kanska hjá
yvirstættini. Tey, ið ikki
koma úr hesum kringum-
støðum, hava tí ringari
úmstøður at klára seg í
skúlanum, tí skúlin er
teimum fremmandur. Føra
vit hetta yvir á Føroyar,
verður úrslitið, at vit her
ikki bert hava ein skúla
fyri eina miðalstætt, men
fyri eina miðalstætt í
einum øðrum landi, sum
bæði søguliga, mentunar-
liga, yrkisliga og málsliga
víkir frá tí føroyska sam-
felagnum vegna tær geo-
grafisku og fysisku um-
støðurnar hjá Føroyum. Tí
verða trupulleikarnir so
stórir her, og tí er orða-
skiftið um skúlán so neyð-
ugt.
Tað, sum nú er hent, er,
at føroyingar hava fingið
ein danskan skúlaform aft-
urat, HF, og ein partur av
atfinningunum stendst av
hesum. í tí fløkjuni, sum
nú er, við eini skúlaskipan,
sum ikki er samskipað,
men meira ein rúgva av
leysum endum, var so
neyðugt at innflyta ein
leysan danskan enda aftur-
at?
Hetta kann tykjast løg-
ið, men kann tó til ein
vissan mun verjast út frá
ávísum sjónarmiðum.
Síðani HF varð sett á
stovn í Danmark í 1966,
hevur verið tosað um at
fáa HF í Føroyum, men
ikki fyrr enn januar 1974,
tað er nú eitt ár síðani,
kom boð frá landsstýrin-
um, at HF-skeið skuldi
byrja í Hoydølum og sam-
stundis í Klaksvík og Suð-
uroy aftan á summarfrí-
tíðina sama ár. Hetta var
stutt freist at fáa, men
lærarnir, sum kundu
væntast at skula undirvisa
á HF, fóru undir at arbeiða
við málinum. Nógvir fund-
ir og nógv orðaskifti vóru,
men úrslitið var, at vit
hildu, at HF var ein so lið-
iligur skúlaformur, at
hann betri kundi gerast
hóskandi til tað føroyska
samfelagið enn teir skúla-
formar, ið eru, samstundis
sum hann sosialt, og við
tað, at HF kom á bygd,
eisini regionalt, var ein
meira rættvísur skúla-
formur.
Áðrenn HF var sett á
stovn, kravdist eitt stud-
entsprógv fyri at koma inn
á universitetið og nógvar
aðrar hægri lærustovnar.
Fyri at koma inn á ein
studentaskúla krevst
statskannað roynd úr 2.
real. Á ungum aldri skal
Framhald á bls. 8
m
Nevndarval
Um ósemjuna á tingi um
val av marknaðarnevndini
skrivar Sosialurin:
Viðvíkjandi marknaðar-
nevndini var semja um í
seinasta valskeiði at víkja
frá tingskipanini og geva
øllum flokkum umboð í
hesi nevnd, t.v.s. eisini
teimum flokkum, sum
sambært reglumar um lut-
falsval ikki áttu umboð.
Orsøkin til hetta undantak
vóru tær serstøku umstøð-
urnar, sum gjørdu seg
galdandi við felagsmarkn-
aðarmálinum. Hetta mál
er nú endaliga avgreitt á
SJÓNARMIÐ
tingi og er tí natúrligt at
venda aftur til tingskipan-
ina og velja marknaðar-
nevndina sambært reglur-
nar um lutfalsval, soleiðis
sum ásett er í tingskipan-
ini. Men her hendi tað
løgna, at fyrst Hilmar
Kass, síðani Kjartan Mohr
og at enda eisini Pauli
Ellefsen mótmæltu, at val-
ið fór fram sambært ting-
skipanina.
I hesum føri má spurn-
ingurin vera: Skal eitt
undantak, sum er gjørt
einaferð, føra til, at vit á-
haldandi og í allari framtíð
skulu bróta ella ganga utt-
an um tingskipanina?
Sjálvandi nei! Hendingin á
tingi seinasta mikudag
kann tí einans takast sum
ein ávaring ímóti, at vit í
framtíðini gera slík undan-
tøk, tá avleiðingarnar
tykjast vera, at menn vilja
hava hesi undantøk at
galda fyri allar tíðir tvørt-
ur um galdandi skipan.
Krypils-loysn
Dimmalætting skrivar, at
tað var fyri ikki at koma
nýggju samgonguni í
vanda, at landsstýris-
flokkarnir settu eitt kryp-
ilsuppskot fram sjóvinnuni
viðvíkjandi:
Longu við at ugga út-
róðrarmenn og aðrar við,
at krypilsuppskotið bert
kemur at verða galdandi í
tveir mánaðar, tí at eitt
heildarloysnar-uppskot fer
at koma úr Tinganesi til
apríl, viðganga nýggju
samgongumenninir, at
meira enn fugls føði er ikki
í krypilsuppskotinum.
Men hvussu skal nú verða
mett um heildarloysnina,
sum aftaná kemur? Helst
kemur hon, so ójavnir
samgonguflokkarnir nú
eina ferð eru á máli, at
verða eins krypilskend
sum fyribils-loysnin.
Cltlendsk
fyrimynd
14. September skrivar, at
tað hevur allan týdning i
vinnulívsútbúgvingini, at
tey uppvaksandi ættarlið
frá barnsbeini verða knýtt
at vinnulívi landsins:
Fara vit nakað aftur í
tíðina síggja vit, at fyrr
tóku børnini frá barnsbeini
lut í allari vinnug- bæði
úti og inni. MerSSer kom
so við og við broj^mg í, og
nú í dag hava vit skúla-
skap, sum í mongum før-
um stendur uttan fyri tað
samfelag, ið vit skulu liva
í. Yrkisskúlarnir eru ikki
nakað undantak í so máta.
Teir eru smíðaðir eftir út-
lendskari fyrimynd, ikki
eftir tørvi føroyska vinnu-
lívsins — og harvið ei
heldur eftir tørvi tess fólks
sum her veksur upp, og
sum her skal liva.
Neyvan ber
vælvild
Eygað skrivar, at tað er
neyvan ber vælvild fyri
veljarunum, sum hevur
fingið landsstýrisflokkar-
nar at almannakunngera
samgonguskjalið:
Ein grund kann vera, at
samgonguflokkarnir sum
frálíður skulu brúka hetta
skjal sum argument fyri,
at teir ikki styðja mál, sum
annars samsvara væl við
stevnuskráir teirra, og ein
onnur grund kann vera, at
flokkarnir skulu brúka
hetta skjal til at sláa hvønn
annan í høvdið við, tá tað
gongur striltið at fáa framt
ætlað tiltøk.
Bert tað, at samarbeiðs-
grundarlagið er alment,
kann vera flokkunum til
hjálpar, tá teir vera
kroystir av andstøðuni,
samstundis sum tað skuldi
bundið flokkarnar nærri
hvørjumøðrum enn um
samarbeiðsgrundarlagið
var loyniligt. ♦