Eyjablaðið - 14.11.1926, Blaðsíða 2

♦
EYJABLAÐIÐ
fræði og skyldum undirstöðuatrið-
um læknisfræðinnar leiða í ijós á
hverjum tíma.
Bá kemur að því sem er gat-
slitnasta og jafnframt broslegasta
fyrran, sem læknirinn ber á borð
fyrir almenning. Bað eru Rúss-
nesku frjettirnar. Ef til vill finnast
þeir hjervillingar meðal fólksins
sem enn þá hafa ekki sjeð í gegn-
um þann lygavef sem auðvalds-
blöðin hafa í samfleytt 9 ár ofið
utanum verkalýðs og bænda veldið
1 Rússlandi. Það er löngu upp-
víst að auðmenn í Yestur Evrópu
halda margar skrifstofur í náganna-
ríkjum Rússlands. Hafa þær það
eittfyrir stafni að ljúga uppóhróður-
sögum um stjónendur, stjórnarfar
og ástand þjóðarinnar. Dánarfregn
Lenins símuðu þeir 26 sinnurn út
um heiminn, áður en hann dó!
Væru allar fregnir þessara frjetta-
stofa sannar, væri ekki einn ein-
asti Rússi lifandi á þessari „ham-
ingjusömu jörð“.
Síðasta Rúslandsfrjettin, um
uppreistnarástand, fangelsun Trots-
kys og manndráp, var samin af
einni frjéttastofu í Prag. Var svo
berlega ílett ofan af söguberanum,
að auðvaldsblöð Evrópu sáu sjer
ekki annað fært en að kyngja sög-
unni aftur, enda var enginn fótur
fyrir henni.
Vegna þess að læknirinn minn-
ist á Friðþjóí Nansen í þessu sam-
bandi, þykii mjer hlýða að geta
þess, að Nansen gaf út bók um
veru sína í Rússlandi, hungurs-
neyðarveturinn 1921—22. Bókar
þessarar er getið í bókmenta kring-
sjá Berl. Tageblatt (borgaralegt
biað) frá 7. júní 1923. Segir þar
meðal annars: Höfundurinn rómar
mjög ötulleik ráðstjórnarinnar í
baráttunni við hungrið og kuldann.
Þegar maður leggur frá sjer bók'
ina og ber saman stjórnarfarið hjer
í Býskalandi, við það í Rússlandi,
verður manni á að andvarpa. Bara
að það væri ekki verra hjer en
þetta“.
Fáir munu þeir sem treysta sjer
til að mælá vandræðamanninum
Kerinsky og stjórn hans bót. Her-
inn rússneski var orðin vopnlaus,
herinn svalt og var klæðlaus, ríkur
uppreistnarendi var í hernum. Samt
hjelt Kerinsky stríðinu áfram og
rak bændur og verkamenn svo
þúsundum skifti móti fallbyssu-
kjöftum Bjóðverja. Það fyrsta sem
ráðatjórnin gerði var að binda enda
á ófriðinn við miðveldin.
__J Englandi bjuggust ýmsir við
byltingu síðastliðið vor.“ segirKolka.
Skömmu síðar segir hann að eng-
inn þurfi að vænta framar bylting-
ar í Norðurálfunni. Vill Kolka í
alvöru halda því fram, að úr þvi
að ekki vavð úr byltingu í Eng-
landi í vor, sje útilokað, að hún
komi þar fyrir fratnar, eða i nokkru
öðru landi í Norðurálfu? Bað er
út af fyrir sig ekki tii að furða sig
á, þó yfirstjettinni auð og embættis-
mönnum takist að smeygja þessari
skoðun inn hjá alþýðu manna, að
þá menn „sem boði mönnum bylt-
inguna," beri að skoða sem blóð
þyrsta æsingamenn, sem ekki viti
fótum sínum forráð. — Bað er í
sjálfu sjer ekki óeðlilegra fyrir-
brygði en önnur hliðstæð dæmi, fyrri
alda.
í kaþólskum sið voru menn
bannfærðir af kyrkjunni, fyrir þær
sakir, að þeir höfðu opinberlega
sagt bændum, að fæða fjölskyldu
sína á brauði því, sem kirkjan
annars krafði i tíund. — Og þó
ótrúlegt megi virðast hafði alþýð-
an jafnmikinn ýmigust á þeim
mönnum, eins og klerkarnir sjálfir.
Bað er hörmulegt að hugsandi
raenn nú á tímum, skuli vaða í
þeirri villu, að heimsfriðurinn muni
nokkurntíma tryggur, á meðan
vígbúnaður er eins og nú — og
frjáls samkepni ríkir í iðnaði og
verslun.
Þróun auðmagns þjóðskipulags-
ins í menningarlöndum Vestur-
Evrópu, er þegar komin á það stig
að bylting í náinni framtið er ofur
eðlileg afleiðing af því ástandi sem
ríkir nú. Byltingin er einn þáttur
þróunarinnar og húnverður vissu
lega ekki með þeim hætti sem
hægfara jafnaðarmenn hefðu hugs-
að sjer, heldur með skjótri upp-
reisn verkalýðsins, sem bíður fyrsta
tækifæris, að taka sjer völdin í
hendur. Við hverja nýja styrjöld,
sem yfirstjettirnar reka verkalýð-
inn út í magnast óánægja hans
og heypt til yfirstjettanna. ítrekað-
ar tilraunir stjórnmáiamanna þeirra
sem víðsýnastir eru, til þess að
mynda alþjóðasamtök um tolla
ákvæði, jafnvægi í framleiðslu og
aðrar alþjóðlegar samsteypur um
verslun og fjármál, hafa allar far-
ið út um þúfur. Hagsmunareyp-
dráttur ríkjanna, hervæðing þeirra
og yfirdrotnunarstefna, undirbýi
á ný helveg verkalýðins í öllum
löndum, heimstyrjöldina. Alstaðar
þar sem reynt er að benda Þjóð-
inni á hættuna, og alstaðar þar
sem þær eru varaðar við tálloforð-
um auðvaldsins, ausa yfirstjettirn-
ar út blekiðnaði blekkinga og refja,
í svipuðum anda og Kolka læknir.
Fangelsanir, misþyrmingar og af-
tökur manna þeirra sem unnið
hafa gegn hernaðarandanum, er
daglegt brauð út um Evrópu. Pað
kallar Kolka læknir útrýmingu
Kommunista og þykir vel gert.
Hve lengi verkamenn hjer á
landi, láta. blekkja sig, skal engu
um spáð. Hlutverk íslensks verka-
lýðs í heimsbyltingunni er hverf-
andi lítið og getur naumast orðið
annað en að fylgjast með verka-
lýð nágrannaþjóðanna. En það er
vísast, að jafnskjótt sem verkamenn
hætta að taka blekkingar íhaldsins
fyrir góða og gilda vöru, munu
þeir efla samtök sín. öflug verka-
lýðssamtök og öflug barátta gegu
kúgun og rangsleitni yfirstjettanna,
er leiðin til bættra kjara alþýðunn-
ar hjer á landi í nánustu framtíð.
ísleifur Högnasson.
Rafstöðin.
Gunnar Ólatsson konsúll hefir
undanfarið skrifað greinarí ,Skeggja
um rafstöðina, og eru þær orðnar
töluvert að vöntum til, líkt og
„Gulahættan" og önnur fræg rit.
Að jeg fór að skita mjer af þess-
um greinum Gunnars, vav af þeim
ástæðum að jeg varð til þess, ásamt
bæjaistóra, að athuga reikninga
rafstöðvarinnar, fyrir umliðin ár,
og gjöra upp reikninga hennar.
fessar reikingsgerðir sagði Gunn-
ar, þegar í upphafi greina sinna,
að væru rangar, án þess þó að
koma með nokkurt sannanlegt
dæmi um að tölur'í þessum reikn-
ingum væru rangar, eða rangt
tilfærðar, og því síður að þær væru
vísvitandi skakkar, eins og hann
hefir gefið í skyn.
Bað var því ekki að undra, þótt
jeg vildi ekkí láta þessi ummæli
hans ómótmælt. Mjer bar skylda
til að skýra málið, eftir því sem
jeg vissi sannast og rjettast, og
það því fremur sem jeg er rafnefndar
maður.
Ekki vegna þess, að hefði Gunn
ar verið svo lánsamur, úr því hann
fór að skrifa um reikningana í
þessum tón, aö finna eitthvað sem
var rangt tilfært í þessum reikn-
ingam, þá var eðlilega sálfsagt að
taka slíkt að öllu leyti til greina,
en sem betur fer hefir hann ekk-
ert furidið, sem heldur eru byggð-
ir á rekstursreikningum rafstöðvar
liðinua ára og bæjarsjóðsreikn.
ekki er við að búast, þar sem all-
ir liðir reikninganna, neina áætlað
verð rafstöðvar sjálfrar með öll-
um leiðslum og liðurinn yfir áhöld
og rafmagnsvörurv Bess utan eru
allir þessir reikningar, eins og áður
er búið að taka fram, endurskoð-
aðir af endurskoðunarmönnum
bæjarins, og mætti það því furðu
gegna eí hægt væri að detta um-
hugsunarlaust ofan á margar vit-
leysur í þessum reikningum. Um
áætlað verð rafstöðvar með leiðsl-
um, má ef til vill þrátta, og tel
jeg sjálfsagt, að ef matsmennirnír
yrðu líkir Gunnari, að mat þeirra
og lýsing stöðvarinnar yrði eins
mismunandi og matsrnennirnir
j væru margir. Lýsing og mat Gunn-
| ars bendir ótvírætt til þess. Hann
lýsir stoðinni og leiðslum á þann
veg, að leiðslurnar sjeu ónýtar og
stöðin í niðurnýddu ástandi og
„portið bak jvið stöðina alt löðr-
andi í for en forarvylpa utanvið".
En samt verður mat hans áhenni
kr. 80 þúsundir. Bað virðist harla
lítið samræmi i þessari matlýsingu
Gunnars, eins og öðru fleiru í
greinum hans, og 80 þúsund króna
matinu. Hvernig skyldi peningaláns-
stofnum lítast á þessa virðingar-
gjörð væri hún gerð til lántöku.
Gunnar segir að rafstöð skuldi
nú kr. 93740,36, þrátt fyrir að
þótt han vissi að skuld rafstöðv-
ar við Nýlendu kr. 7388,69, var
lokið eins og áður hefir verið skýrt
frá áður en hann byrjaði á þess-
um greinum sínum, og ennfremur
segir hann að stöðin eigi „ekki
einn einasta eyrir til að leggja i
aukningu stöðvarinnar nú“. Hann
veit þó mjög vel, og setur það
upp í reikningsgerð sinni, að raf-
stöð átti útistandandi um síðustu
áramót, frá síðasta ári, kr. 19279,
31, sem gera má ráð fyrir, þó
erfitt sje í ári, að greitt sjd að ein-
hverju leyti nú, og nota megi til
aukningarinnar.
Síðasta grein Gunnars í ,Skeggja‘
20. f. m. sýnir best og Ijóslegast
af hvað miklum aumingjaskap
hann skrifar þessa reikninga, þar
sem hann gotur látið sjer sæma
að skrifa langa skammargrein, mót
betri vitund, er vegna prentvillu
sem var i Eyjablaðinu 3. okt.. í
ágóða og hallareikningunum.
Að jeg segi að Gunnar hafi
skrifað grein þessa mót betri vit-
und, er vegna þess að jeg álít
ómögulegt og útilokað að ætla
Gunnar svo, að hann hafi ekki
vitað betur, enda kemur það ekki
til neinna mála. Bað er líka sýni-