Eyjablaðið - 26.02.1927, Blaðsíða 2
EYJABLAÐIÐ
£>að er lýðum ljóst, að það er
verk sfátuifielaganna að islenskt
kjöt getur nú. staðist samkepniua
á erlendum maikaði, fyrir utan
það hve mikill hægðarauki það er
íytir bændur að geta rekib fje sitt
á einn ákveðiun stað, í stað þess
að þeir áður uiðu að elta ólarnar
við kaupmenhina og þvælast með
fje sitt fram og til baka, og að
síðustu láta það fyrir lítið sem
ekkert verð.
Annar fjelagsskapur á samvinnu-
grundvelli hefir einnig starfað hjer
með ágætum 'árangri, þótt hann
hafl á stríðsáratím abilinu lamast
því nær til fulls, þessi fjelög voru
jjómabúin oða smjörbúin. Aðal-
ástæðan fyrir því hve fljótt þeim
hnignaði, mun hafa stafað frá dýr-
tið þéirri er af ófriðnum leiddi, þ.
e. a. s. bændur hættu við fráfær-
ur víðast hvar, því kaup það er
þeir urðu að gjalda stúlkum þeim
er þeir urðu að taka til þess að
mjólka var tiltölulega meira en verð
það er þeir fengu fyrir afurðirnar,
þav við bættist að kjötverð hækk-
aði til rauna, svo bændum þótti
betur borga sig að hætta við frá-
færur og fá því meira fyrir dilka-
kjötið.
Islenskt srajör er einnig í svo
háu verði, að alþýðu manna er
ókleyft að kaupa það til daglegr-
ar notkunar. Aftur á móti heflr
notkun smjörlikis farið vaxandi,
einkum eftir að íslendingar hófu
sjálfir framleiðsiu á því.
Hagfræðislega sjeð, hafa smjör-
búin gjört stórmikið gagn. Pau
hafa leitt til þess að íslenskt smjör
er hæft til útflutnings, og getur
staðist samkepni á erlendum mark-
aði ef til þess kæmi.
Altaf þegar um einhverjar nýj-
ungar er að ræoa, nýbieytni ei
sýmhga muni eiga framtíð fyrir
höndum, þá geliur hátt í klukkum
íhalds og afturhalds, ekki síst sje
það verkamenn og alþýða sem
frumkvæði eiga til slíkrarnýbreytni.
Þan.iig hefir reynst með kaupfje-
lagsst.efnuna, þegar í byrjun hóíu
kaupmenn látlausa orrahiið, deilur
og ójöfnuð á hendur samtakanna.
J>eir ætluðu að kæfa hugsjónina í
fæðingunni, því þeim var það ijóst
að gildi kaupfjelaganna var geysi
mikið, enda myndu þeii fljótthætta
við allar þær ádeilur og illyrmis-
legar aðfarir ef þetta væri samtök
sem ekkert gildi hefði fyrir almenn-
ing. Kaupfjeiögin keppa við kaup
mennina, en mark það er hvoru-
tveggi keppa að, er harla ólíkt.
Kaupmenn berjast fyrir sínurn eig-
in hag, leggja á vöruna það mikið
að Þeir íái reksturskoatnað og gróða
%unuux*Muuxux****uux*u**n
Fyrirlcsiur um f|
Kíaa I
U
m
m
m
!
a
&
1
*************************
flytur liaukui* Björnsson í samkomuhúsinu Borg, sunnud.
27. þ. m. kl. 4. |í
Aðgangur 50 aura.
sem auðvitað rermur i þeina vasa.
Kaupfjelög affur a móti selja vöru
sina með d igsverði kaupmanna, en
allur sá ábati er af versluninni leið-
ir rennur að helmingi í sjóði fje-
laganna (stofn og varasjóði o. fl.),
en hitt skiftist milli fjelaganna í
hlutfalli við gerð kaup. Samanbm ð
ur kanpmanna- og kaupfjelagsversl-
unar verður því ekki til þess að
rýra gildi kaupfjelaganna, heldur
til þess að auka það, og um leið
að opna augu alþýðunnar fyrir því
að samvinnu og kaupfjelagsstefnan
er stórt vopn í baráttu verkalýðs-
ins fyrir bættum kjörum, og nýju
þjóðskipulagi jafnaðarstefnunnar.
Samvinnumaður.
Byltingin i Kína.
(Niðurl.).
IIL
Franisókn Kantonhcrslns,
Hin byltingasinnaða Kantonstjórn
— stjórn Sun-Yat-Sens er nú fram-
herji frelsishreyflngarinnar. A liðnu
ári heflr hún staðið í látlausri bar
áttu við herdeildir ýmsra hershöfð-
ingja sem gerðir hafa verið út af
auðmannasijettum stórveldanna.
Eftir að hafa sigrað heri hers-
höfðingjans Wu-Pei-Fu og Sun-
Tschuan-Fangs nær veldi hennar
yflr mestalla Suður- og Mið'Kína.
Með degi hreijum eykst Kanton-
hernum lið. Samkvæmt síðustu
skeyuun heflr byltingarherinn tek-
ið Hankow. Hefir Kantonstjórnin
flutt aðsetur sitt frá Kanton til
Wuchang til þess að vera nær
baráttustöð v un um.
Þessa dagana mun baráttan
standa um Schanghai. Schanghai
er aðaliðnaðarbær Kínaveldis. Tala
verksmiðjumanna í borg þeirri er
hálf milljón, sem allir eru meðlim
ir í hinu nlþjóðlega rauða fagsam-
bandi verkamanna í Moskva.
Til Schanghai hafa Bretar nú
sent liðsaíla sinn. Ennþá er hann
ekki mjög mikill. Kantonherinn er
á hraðri ferð til Schanghai og snýst
nú alt um Það hvort haun verður
á undan hinum aukna liðsafla Breta.
Má fyllilega búast við að slá inuni
í harðbakka þar. Ef slikt kæmi til
mundu hinir flmm hundruð þúsund
verkamenn i Schanghai gangaóskift-
ir með byltingaiher Kantonstjórn-
arinnar.
Aflar samningatilraunir Kant.on
stjórnarinnar og Breta hafa orðið
árangurslausar. Pegar að slitnaði
upp úr siðustu samkomulagstil-
raunum þeiira 0. Malley (fyrir hönd
Breta) og Eugen Tschen (fyrir hónd
Kantonstjórnarinnar), gaf Kanton-
stjórnin út svo hljóðandi tilkynn-
ingu:
„Kantonstjórnin getur ekki kom-
ist hjá því að álíta hersendingu
Breta til Schanghai hótunum ofbeldi
gegn sjálfstæðishieyfingu Kínverja.
IJndir slíkum kringumstæðum gæfu
allir samningar það í skyn, að þeir
væru knúðir tram með valdi. —
Kantonstjórnin setur því burtför
heiliðs Breta sem skilyrði fyrir
gamningargrundvelli".
L þessu strönduðu allar sam-
komulagstilraunir, vegna þess, að
Bietar urðu ekki við þessaii kröfu
Bjálfstæðisstjórnarinnar, heldur eíldu
herafla sinn. Eru þeir uú búnir
að senda fjölda af flugvjelum, her-
skipum og herliði, bæði frá Ind-
landi og Englandi.
Nú stendur því Kantonherinn
fyiir framan Schanghai í baráttu
við Fang sem ræður þar nú lögum
og lofum. Samkvæmt allra síðustu
skeytum heflr verkalýðurinn í Schan-
hai gert verkfall en það hefir verið
bælt niður með harðri hendi af
Fang. 100 verkamannaforingjar
hafa verið hálshöggnii og höfuð
þeirra heDgd upp á götuhornum í
borginni. Grimdin er svo mikil að
maður á bágt með að t.rúa að slíkt
geti átt sjer stað á vorum dögum.
H\ð aukna herlið Breta mun nú
komið til Schanghai, en það eru ekki
aðeins þeii sem sent hafa þangað
hei skip. Hvort að hin ýmsu ifki muni
ganga saman til þess að kæfa sjálf-
stæðisbaráttu kínversku þjóðarinnar
er enn ekki hægt að segja um. .
Hingað til hafa þau gefið í skyn ,
að þau muni vera hlutlaus gagn-
vart viðskiftum Breta við Kina,
enda ganga hagsmunir þeirra ekki
í alveg sömu átt, T. d. skrifar blað-
ið Hotschi í Tokío: Japan má ekki
láta hafa sig til þess að verða verk- j
færi Breta í hagsmunabaráttu þeirra.
prátt fyrir það þótt Kautonstjórn
Munið
að nota einungis hinar ágætu
norsku kartöflur sem ávalc fást.
Sendar heim þegar um það er beð-
ið, ef þjer hringið í síma 116.
Versl. Boston
in nái völdunum algjörlega í sínar
hendur, er ekki víst að það muni
svo mjög skerða hagsmuni vora
(Japana)“. Fyrirhönd Bandarlkjanna
heflr Coolidge lýst yfir því, að þau
muni ekki ganga í lið með Bretum
enda hafa þeir nú sem stendur fult
í fangi með að bæla niður sjálf
stæðisbaráttuna í Mexiko og Nicara
gua.
. Hvaða endir þessi deila kemur
til að taka munu næstu dagar
sýna. En víst er um það að á bak
við frelsisstrið verkalýðsins í Kína
stendur Sovjet-Rússland og verka-
lýður allra landa sem einn maður,
og þótt að auðvaldsríkjunum takist
í þetta skifti að sporna við sigri
Kantonhersins, er það eitt víst að
hreyfingin mun samt sem áður
halda áfram látlausri baráttu uns
sigur er unninn.
Yiðburðiruir í Kína hafa þegar
haft ýmsar afleiðingar. Má þar fyrst
og fremst nefna alheimsþing ný
iendi^ijóðanna og verkalýðs auð
valdsríkjanna er háð var í Brussel
(Beigiu) 10. febr. síðastl., þar sem
mættir voru fulltrúar flestallra
janda til þess að bindast samtök
um í haráttunni gegn yfirdrotnun
arstefnu auðvaldsríkjanna og íyrir
ríki frelsis og rjettlætis, ríkijafnað
arstefnunnar.
Fví miður leyflr rúm þessa blaðs
mjer ekki að skrifa meira um mál
Þetta að sinni. En þeir sem hefðu
áhuga fyrir Kmamálunum vil jeg
bendaá fyrirlestur þann um Kina
er jeg mun flytja á morgu n.
Haukur Bj'örnsbon,