Afmælisblað Verkakvennafjelagsins Framsókn - 25.10.1934, Page 7

1914 1934
AFMÆLISBLAÐ VERKAKVENNAFJELAGSINS FRAMSÓKN
7
Sigríður Ólafsdóttir ......... 8 —
Karólína Siemsen ............. 7 —
María Pjetursdóttir .......... 7 •—
Elinbórg Bjarnadóttir ........ 6 —
Herdis Símonardóttir ......... fi —
Margrét Magnúsdóttir ......... 4
Sigrún Tómasdóttir ........... 4 —
Svafa Jónsdóttir ............. 4 —-
Þóra Pjetursdóttir ........... 4 —
Tvær fjelagskonur hafa átl sæti i
stjórn Alþýðusambandsins, þær
Jónína Jónatansdóttir og Jólnmna
Egilsdóttir.
Framsókn befir tekið mjög öfl-
ugan verklegan þátt í undirbúningi
Alþingiskosninga bjer í bænum og
auk þess lagt talsvert fje til þeirrar
starfsemi úr sjóði sínum.
Blöð flokksins i Reykjavik (Dags-
brún og AI])ýðublaðið) hefir fjelag-
ið stutl með útbreiðslustarfsemi og
fjárframlögum.
Þegar unnið var að stofnun Al-
þýðuprentsmiðjunnar lagði Fram-
sókn til ríflegan skerf i peningum
og allmikla vinnu til fjársöfnunar.
Þátttaka fjelagsins i starfsemi
Alþýðuflokksins verður þó ekki
mæld á peningakvarða. Hitt vegur
meira, sem ekki verður sannað með
töluin og tilvitnunum, alt það siarf
sem fjelagskonur Framsóknar liafa
int af hendi, beint og óbeint, til efl-
ingar Alþýðuflokknum og stefnu
hans.
Fræðslustarf semi.
Á liverju ári liefur stjórn fjelags-
ins fengið menn til að flytja erindi
og fyrirlestra á f jelagsfundum. Hafa
til þess verið fengnir menn úr Al-
þýðuflokknum og einnig utanflokks-
menn. Flestir hafa fyrirlestrarnir
verið um fjelagsmál alment, en auk
þess um ýmsar aðrar fræðigreinar.
Samstarf við önnur fjelög.
Það er enginn vafi á því, að Fram-
sókn, sem er elsta verkakvennafje-
lag landsins, hefir liaft óbein álirif
á stofnun og starfsemi annara
verkakvennafjelaga, auk þess sem
vitað er um bein álirif sumstaðar.
En það hefir einnig liaft samstarf
við verkakvennafjeíög, mikið og
margvislegt.
FuIItrúar Framsóknar í fulltrúa-
ráði verklýðsfjelaganna í Reykjavik
hafa tekið mjög drjúgan þátt i starf-
semi verklýðsfjelaganna í bænum.
Konur úr Framsókn lögðu lið sitt
til stofnunar Alþýðubrauðgerðar-
innar. Framsókn gaf af sjóði sín-
um 1000 kr. til kaupa á Alþýðuhús-
inu Iðnó. Þær hafa lika ákveðið að
leggja drjúgan skcrf til hins nýja,
fyrirhugaða Alþýðuhúss hjer í bæn-
um.
Við bæjarstjórnarkosningar allar
liafa Framsóknarkonur unnið mik-
ið og merkilegt starf. Tvær konur
úr Framsókn liafa verið fulltrúar
Alþýðuflokksins i bæjarstjórn
Reykjavikur, þær .Tónína Jónatans-
dóttir og Jóhanna Egilsdóttir. Tvis-
var sinnum liefir Framsókn lagt
fram fje úr fjelagssjóði til styrktar
verkakvennafjelögum úli á landi í
verkföllum. Og þess kennir jafnvel,
þótt í smáum stíl sje, að áhrif þess
hafi náð út fyrir landsteinana, því
l!)2fi sendi fjelagið 200 kr. til enskra
kolanámumanna í verkfallinu
mikla þar.
Kveöja
frá Hafnfirðingum
I dag skal minnst, i dag skal spáð
og djarft skal vona og leggja á ráð.
I>ið fœrðuð gömul grettistök
úr götu þess, er braust i vök.
l>að reynir cnn á þróttinn þinn,
og ]ní átt eftir stivrsta sigurinn.
S. E.
I dag lieldur verkakvennafjelag-
ið Framsókn hátíðlegt 20 ára af-
mæli sitt. Á slíkum tímamótum er
margs að minnast.
Þótt ekki sje langt síðan að verka-
lýðsfjelögin á landi hjer hófu starf-
semi sína, þá hefur þó svo mikið á
unnist, til liagsbóta á kjörum hins
vinnandi lýðs, að ungu fólki innan
samtakanna veitir tíðum erfitt að
átta sig á því, hvað mikla örð-
ugleika brautryðjendurnir áttu við
að stríða á fyrstu árunum, og Iivað
þau kjör voru ótrúlega aum, sem
verkalýðurinn átti við að búa, á
meðan atvinnurekendurnir einir
rjeðu kaupgjaldi lians og aðbúnaði
öllum. Mun þó mega fullyrða, a'ð
kjör verkakvenna hafi verið enn
ömurlegri en karla. Segir Þorvald-
ur Thoroddsen svo i íslandslýsingu
sinni, að öllum útlendum og inn-
lendum, sem hafi komið lil Reykja-
víkur á seinni hluta 19. aldar, liafi
blöskrað hvað verkakonum þar
hafi verið misboðið með illa borg-
aðri stritvinnu. Og i blaðinu Þjóð-
ólfi frá 1880 er kjörum verkakvenna
i Reykjavík lýst, sem lijer segir:
„Kvenfólkið, sem þið sjáið
þarna á eyrilmi, með kolin, salt-
fiskinn og sykurkassana, það er
kvenfólk bænda og tómtliúsmanna,
áburðarkvenfólk höfuðstaðarins —
allra þarfasta þjóð, sem aldrei gerir
„skrúfur" og ekki upplýkur sínum
munni, þótt það vinni eins og karl-
ar og taki aðeins liálf laun við þá
... og vatnskerlingarnar hjerna,
það eru (með respekt að segja)
leifarnar af stúlkunum á eyrinni,
það er að segja þær af þeim, sem
orðnar eru fjelausar ekkjur og hafa
elst og orðið útslitnar án þess að
eignast nokkra fjármuni eða nokk-
urt athvarf í ellinni, nema bæinn og
vatnspóstana. Hið sanna er, að
versta æfi í þessum liöfuðstað vor-
um eiga gamlir þægir útigangshest-
ar og þar næst gamalt lieilsulaust
kvenfólk, sem fjelaust og munað-
arlaust er að reyna að hafa ofan af
fyrir sjer“.
Hjer er brugðið upp mynd af svo
ógeðslegri jkvennaþrælkun, að
furðu gegnir, að slíkt skuli hafa átt
sjer stað i höfuðstað lands vors, fyr-
ir tiltölulega skömmum tíma, og
þessu líkt var ástandið i öðrum
kaupstöðum landsins. Það var um
þetta kúgaða og auðmjúka fólk,
sem aldrei gerði „skrúfur", sem
Þorsteinn kvað:
En ljótt var að sjá niðri i sorpunum hjer
hjá svinbeygðum verklýð og snauðum.
Mig furðaði liann þeytti ekki ]>vi sem liannber
af ]>rælmensku. forsmán og nauðum.
I'eir reyndu ekki að kvika eða ranka við sjer
]>ó reitt væri af ]>eim eins og sauðum,
l>eir þakka að það klaklaust í kistuna fer,
sem kann að vera ætt á þeim dauðum.
Mátti kalla að þetta ömurlega á-
stand hjeldist þar til verkalýðurinn
hóf fjelagshundna baráttu, og
verkakvennafjelagið Framsókn er
því sprottið upp úr þessum jarðvegi.
Má öllum ljóst vera, að við mikla
örðugleika var að etja í fyrstu.
Annarsvegar afturhaldssama at-
vinnurekendur, sem öllu vildu
halda í gamla borfinu og bins vegar
þrautpíndan lýð, sem var orðinn svo
sljór af langvarandi þrælkun, að
liann skildi ekki mátt samtakanna.
Þá er liitl ekki síður Ijóst, við sam-
anburð á kjörum verkakvenna fyr
og nú, að Framsókn hefur orðið
mikið ágengt í baráttu sinni. Oghætt
er við, að seint hefði verið ráðin full
hót á því hörmulega ófremdar-
ástandi, sem að ofan er lýst, ef
verkakonur befðu ekki bundist sam-
tökum til að bæta kjör sín. Verka-
kvennafjelagið Framsókn liefur þvi
þegar unnið stórmerkilegt menn-
ingar- og mannúðarstarf og þó er
það sem búið er ekki nema byrjun.
Ótal mörg og stór verkefni biða úr-
lausnar, sameiginlegra átaka og sig-
ursællar baráttu. Enn er gerður mik-
ill munur á kaupgjaldi kvenna og
karla við söniu vinnu, enn verða
margar fátækar verkakonur að
draga fram lifið i þröngum og loft-
illum íbúðum og stórspilla þannig
heilsu sinni og barna sinna, og enn
skortir mikið á, að verkakonum sje