Íslendingur - 18.01.1921, Síða 2

ÍSLENÐINOUR
3. tbl.
>íslendingur< kemur út á hverjum
föstudegi og aukablöð þegar ástæða er til.
Árgangurinn kostar sex krónur. Ojalddagi
fyrir 1. júlí ár hvert. Uppsögn skrifleg,
bundin við áramót, sé komin til afgreiðslu-
manns fyrir 1. október.
vélar eru því miður óvíða komnar.
Búskapurinn verður ekki rekinn nema
það afl fáist, sem hann þarfnast, en
þetta afl er mannsaflið. Fæstir
bændur eru svo liðaðir, að þeirra eig-
in heimili leggi til nægilegan liðskost.
þennan liðskost verða þeir því að
kaupa að. Hans er frekast að leita í
kauptúnum og sjávarþorpum landsins
og hefir þó ekki fengist til starfans
nema með illu. Eftirspurnin ætíð
meiri en útboðíð. Bændur séð sér
fært að gjalda það, sem upp var sett,
af því byrlega blés. Hafði hækkun
kaupgjaldsins þó numið á 6 árum
400 — 500°/o, eða kaup með öðrum
orðum fjór- og fimmfaldast. Petta
mætti í fljótu bragði virðast fjarstæða
og landbúnaðinum ókleyft að standast
útgjöld þessi. En svo varð þó ekki
í raun og veru, því markaðsverð af-
urðanna sté að sama skapi hlutfalls-
lega. Kjöt og gærur hækkaði á þessu
tímabili. En þessar vörur eru fluttar
út og háðar erlendu markaðsverði.
Markaðsverðið var í sjálfu sér óeðli-
lega hátt, því gengi og óvanalegur
matarskortur í Noregi öllu verði þessu.
Aðrar afurðir bænda, ull og tólg,
hækkuðu og nokkuð í verði, einkum
tólgin, 400—500°/«- Tólgin er að
mestu innlend markaðsvara, ásamt
sméri og mjólk. Þessar vöiur hafa
allar hækkað stórkostlega í verði, mest-
megnis af kauphækkun verkafólksins.
Bændur hlýtt góða gamla siðnum að
selja í hlutföllum við það, sem nauð-
syn og sanngirni kröfðu. »Verka-
maðurinn« hallar því réttn máli, þar
sem hann segir, að kauphækkun verka-
fólks hafi hvergi hækkað verð á neyzlu-
Símfréttir frá úilöndum.
’Rvik l dag.
Ameriska hermálciráðuneytið
leggur til, að herafli Banda-
ríkjanna sé færður niður i 4
herdeildir (úr 10), 160000
manna.
Bretar hafa boðið að lána
Austurrik.i gegn veði í ýmsum
þjóðeignum (listaverkum) 200
miljónir sterlingspunda í gulli
til þess að verja rikið gjald-
þroti.
Frakkar hafa krafist, að
Spa-samn'ingarnir vceru endur-
nýjaðir, en Pjóðverjar neitað.
Italir ha/a viðurkent Kon-
stantin Grikkjakonung og hafa
boðist til að skila Pjóðverjum
einkaeignum innan 50000 lira.
Öll höft úr gildi numin á
kolautflutningi Englands við
áramót. Samiimis hefir Dan-
mörk upphafið allar dýrtíðar-
ráðstafanir í sambandi við
rekstur járnbrauta, hitun og
lýsingu bœja og stórhýsa.
Kosningar i öldungadeild
franska þingsins nýfarnar fram.
Ajturhaldsmenn mistu 4 sœti
og róttækir jafnaðarmenn 9.
Vinstri lýðveldismenn unnu 8
og hœgfara jafnaðarmenn 5.
Deschanel, jyrrum forseti, var
kosinn. Franska stjórnin hefir
sagt af sér vegna deilunnar
við þýzku stjórnina út af Spa-
samningnum.
»Berlingske Tid«, danska
stjórnarblaðið, hejir stofnsett
Ágúst fósefsson bæjarfulltrúi.
C-listi:
Magnús fónsson dócent.
fón Ólafsson skipstjöri.
Pórður Bjarnason stórkauprn.
D-lisii:
Pórður Sveinsson geðveikralœknir.
Pórður Thoroddsen lœknir.
Pórður Svelnsson stórkaupmaður.
A-listinn og B-listinn taldir vissir
að koma efstu mönnum sinum að.
Annars óvíst um úrslit.
Prestssetrið á Stað i Grunnavík
brunnið til kaldra kola. Mannbjörg
varð með naumindum. Skaðinn met-
inn 20,000 krónur.
*Ingólfur«, mótorskip, sem Loftur
Loftsson á Akranesi á, rak á land i
Sandgerði og skemdist að nokkru.
Landsstjórnin leggur fram frumvarp
i þinginu um einkasölu á kornmat.
Beri landið allan kostnað og leggist
hann á vöruna ásamt 5°/o álagningu.
Sömuleiðis leggur landsstjórnin
fram frumvarp um einkasölu á tó-
baki. Hafa kaupmenn i Reykjavík
hafið eindregin mótmœli.
co
S i g I i n g a r.
, w
Gullfoss kom hingað siðdegis á
laúgardaginn fullur af fólki. Meðal far-
þega var Magnus Kristjánsson alþm.
og Sigurður Skagfeld.
Héðan fara á skipinu Ragar Ólafsson,
Rögnvaldur Snorrason og frú, Anton
Jónsson, Rórhallur Bjarnarson prentari,
Einar Haraldsson frá Einarsstöðum í
Reykjadal og Einar Jónsson prentari
(tveir þeir síðast töldu áleiðis til Ame-
rfku) og ef til vill fleiri.
33
AKUREYRI
Skemdir.
Sunnanhlákan, sem kom á laugardaginn,
hefir gert hér allmiklar skemdir. ísinn, sem
var á pollinum, leysti og rak ofviðrið hann
upp á Oddeyrartangann með svo miklu
afli, að syðstu skipin, »Hektor< og >Róbert«,
duttu á hliðina og skemdust að nokkru.
Þriðja skipið, Hvítingur, færðist á stykkj-
unum um rúma kjalarbreidd. Ofveður
þetta hefir ennfremur gert miklar skemdir
á Suðurlandi.
Eins og, sjá má af grein í blaðinu í
dag, hafði Framtíðin boð inni síðastliðið
fimtudagskvöld. Var margt til mannfagn-
aðar. Salurinn ágætlega skreyttur, enda
húsaskipun góð innra. Er bænum mikill
sómi að starfsemi Framtíðarinnar og mörg-
um fátækum myndi finnast skarð fyrir
skildi nyti hennar eigi við.
Bœjarstjórnarkosningarnar fóru fram,
eins og lögskipað hafði verið, á fimtudag.
Voru þær illa sóttar, því einungis 50°/o
atkvæðisbærra kjösenda greiddu atkvæði.
Kosningar þessar féllu þannig, að
A-listinn fékk 190 atkv.
B-listnn — 161 —
C-listinn — 179 —
20 seðlar voru ógildir
Atkvzði féllu þannig á fulltrúaefnin:
A-listi:
Hallgrimur Jónsson 1608/< atkv.
Jngimar Eydal 131’/>
Gisli Magnússon 116'/» —
Guðbjörn Björnsson 51'/4 —
B-listi:
Halldóra Bjarnadóttir 145'/< atkv.
Kristín Eggertsdóttir 129 —
C-listi:
O. C. Thorarensen 168‘/< atkv.
Stefán Jónasson 135 —
Anton Jónsson 90'/s —
Guðm. Pétursson 47’/* —
Kosningu hlutu því í bæjaistjórn:
O. C. Thorarensen 168'/* atkv.
Hallgrímur Jónsson 160»/4 —
Halldóra Bjarnad. 145'/« —
Ingimar Eydal 131'/* —
Jakob Karlsson sjálfkjörinn.
í bókasafnsnefndina var kosið munnlega
og hlutu kosningu Vald. Steffensen læknir
og Stefán Stefánsson verzlunarmaður.
Valdimar með 356 atkv. og Stefán með
174 atkvæði.
Endurskoðendur bæjarreikninganna voru
sjálfkjörnir:
Kristján Arnason kaupm. og Tómas
Björnsson verzlunarm.
»15/d« — húsið við Strandgötu, hefir eig-
andi þess, Anton Jónsson útgerðarmaður,
selt Jóni Laxdal stórkaupmanni í Reykjavík.
Er sagt að Laxdal ætli að setja þar á stofn
smérlíkisverksmiðju með vorinu. Það er
þarft fyrirtæki, eykur iðnað í bænum og
svo er mjög mikill munur á því, að geta
stöðugt fengið nýtt srr.érlíki daglega, eða
verða að éta það gamalt.
03
Bruninn á Stað í Grunnavík.
íslendingi hafa borist nákvæmar
fréttir um brunann á heimili séra Jón-
mundar. Séra Jónmundur var að heim-
an, þegar bruninn varð. Hafði hann
verið búinn að vera burtu í 22 daga
og var fólk orðið hrætt um hann.
Heima voru einungfs kona hans og
drengur, vinnumaður og aðkomukona
nieð 2 börn. Um nóttina vakriaði
drengurinn og kvartaði um reykjar-
svælu. Vaknaði þá alt fólkið og var
þá eldur kominn í húsið. Leituðu kon-
ur og börn sér hælis í fjósi, sem var
við húsið en vinnumaður hljóp til
næstu bæja til að ná í aðstoð. Varð
því lítið um björgun fjárhluta og það
því fremur, sem fólkinu heima gerð-
ist ólíft í fjósinu vegna svælu. Dreng-
urinn, sonur Jónmundar, fylgdi því
móður sinni út í fjárhús sem nærri
var og kom aftur að sækja aðkomu-
stúlkuna. Neitaði hún fyrst að fara og
kvaðst mundi fyrirberast í fjósinu, en
lét þó loks undan. Lina lifandi veran,
sem inni brann, var hvolpur, sem fólk-
inu hafði láðst að taka með sér, þegar
það yfirgaf húsið.
Bruni þessi er mjög tilfinnanlegur
skaði fyrir séra Jóumund. Húsið var
nýlega reist og er metið ásamt öðru
tjóni af eldinum 20 þúsund krónur.
30
Landstjórnin
hefir tilkynt verðlækkun á kolum
svo um munar. Kostar smálestin nú
200 krónur en áður 300. Hefði mátt
fyrri vera, munu margir segja.
Sykur hefir og sömuleiðis Iækkað
í verði. Hveiti að nokkru og stein-
olía um 4 krónur tunnan. Er gert
ráð fýrir nýrri verðlækkun svo um
munar með vorinu.
OO
vörum. Til sönnunar þessu býður
íslendingur »staðfestar yfirlýsingar
bænda um, að kauphækkunin ein sé
það, sem valdi þvi, að svona sé kom-
ið með verðið á sveitaafurðum í
kaupstöðunum. — Falli kaupgjaldið
mun hitt og óðar falla í beinum hlut-
föllum þar við.«
Pá kemur annar liður þessa máls,
en hann er um kaup manna hér nyrðra
og syðra. Telur »Verkamaðurinn«,
þótt merkilegt sé, kaup sjómanna hærra
þar en hér. í fyrsta lagi er kaup
sjómanna syðra sannanlega minna en
hér — 1000 kr. fyrir 4 J/2 mánuð
móti 12 — 1400 fyrir hlutfallslegan
vinnutíma hér (vélamenn ýmsir 1800
— 2200). í öðru lagi er kaup þeírra
hlutfallslega minna, þegar þess er
gætt, að þeir vinna á hættulegasta og
versta árstíma og mættu þar af leið-
andi hafa nokkuð fyrir snúð sinn. {
þriðja lagi er vinnufrekja og sjósókn
miWtr'meiri þar en hér, svo sjómenn-
irnir mættu hafa nokkru hærra kaup
þar.
Kaup við önnur störf munu svip-
uð hér og þar. f*ó rista margir verka-
manna breiðan þveng af hrygglengju
útgerðarmanna á Siglufirði á sumrin.
Er framkoma sumra þeirra þá nærri
heiðarleg, en ekki meir.
Önnur andmæli við grein þessari
koma afðar.
fréttastofu i Berlín með aðstoð
norskra, sœnskra og finskra
blaða.
Persneskir auðmenn semja
við Bolchevikka.
Borgaralið ýmsra hafnar-
bœja í Pýzkalandi, Bremenog
Cuxhaven, hejir neitað að
leggja niður vopn.
Innlendar símfréttir.
Rvík i dag.
Hæstiréttur hefir dœmt i Leó-mál-
inu: Elias Holm dœmdur i 2l/2 árs
betrunarhússvist, Geir Pálsson í 2 ár
og Hallgrimur Finnsson l 3 ár. Við
Elías hefir verið bœtt '/2 ári, en sami
timi dreginn af Geir. Dómi undir-
réttar þannig nokkuð breytt.
Pingmannaefni Reykjavíkur eru:
A-listi:
fón Porláksson verkfræðingur.
Einar H. Kvaran rithöfundur.
Ólafur Thors framkvœmdarsijóri.
B-listi:
Jón Baldvinsson framkvœmdarstj.
Ingimar fónsson cemd. theat.