Íslendingur - 15.05.1925, Qupperneq 1

9
XI. árgangur.
Akureyri, 15. maí 1925
21. tölubl.
Talsími 105.
Ritstjóri: Gunnl. Tr. Jónsson.
Strandgata 29.
Steinðlíueinhsalan dauðadæmd.
hngið skoraT á stjórnina, að leggja hana niður,
Einokunarfjötrarnir eru að bresta.
Frjáls verzlun biasir við að nýju*
Við næstu áramót hverfa bæði tó-
bakseinkasalan og steinolíueinkasal-
an úr sögunni.
Er þingið hafði afgreitt lög um
afnám tóbakseinkasölunnar, kom
röðin að systur hennar, steinolíu-
einkasölunni. Samningarnir við
enska olíuhringinn eru úti við næstu
áramót, svo sem kunnugt er, og
hefir stjórnin ekki endurnýjað þá.
En heimildina til að halda einkasöl-
unni áfram hafði stjórnin, og lék
tvímæli á, hvað hún myndi gera, ef
þingið léti ekki vilja sinn í ljósi í
málinu.
Petta hefir þingið nú gert.
Fimm þingmenn, þeir: Jón Auð-
unn, Sigurjón Jónsson, Björn Lín-
dal, Magnús Jónsson og Ág. Flyg-
enring, báru fram í Sameinuðu þingi
tillögu til þingsályktunar um að
skora á stjórnina, að gefa steinolíu-
verzlunina frjálsa frá næstu áramót-
um. Umræður um tillöguna stóðu
hátt á annan dag og voru all-harð-
ar, en þeim lauk svo, að tillagan
var samþykt með 22 atkv. gegn 18
Og tveir þingmenn, þeir Bernharð
Stefánsson og Jakob Möller, voru
fjarverandi. Og stjórnin lýsti því
yfir, að hún mundi gera að vilja
þingsins.
Einkasalan er því dauðadæmd, en
hins vegar líkindi til, að ríkið hald«
áfram steinolíuverzlun í frjálsri sam-
kepni við kaupmenn og kaupfélög
— að minsta kosti næsta ár.
Steinolíueinkasalan hefir ekki náð
þeim tilgangi, sem meðhaldsmenn
hennar gerðu sér vonir um í fyrstu
að hún myndi selja landsmönnum
ódýra olíu, að minsta kosti mun
ódýrari en verið hafði hjá Steinolíu-
félaginu dansk-íslenzka. En þetta
fjafa orðið hin mestu vonbrigði.
Verðlagið hefir sízt batnað og hagn-
aður ríkissjóðs af verzlunarrekstr-
inum hefir orðið mjög lítill. Samn-
ingarnir, sem gerðir voru við enska
olíufélagið, hafa reynst afleitir, og
eru fyrir því ómótmælanlegar sann-
anir, að af okkur hefir stórlega
verið samið í þeim viðskiftum.
Fyrir nokkrum vikum síðan var
birt á prenti í einu sunnanblaðanna
skýrsla frá einum hinna þektustu
kaupsýslumanna landsins, Pétri A.
Ólafssyni konsúl, er gerir glöggan
samanburð á verði ýmsra olíuteg-
unda hér og í Kaupmannahöfn. Við
Kaupmannahafnarverðið er svo bætt
öllum kostnaði á flutningi olíunnar
hingað, og við Landsverzlunarverðið
kostnaði á flutningi olíunnar út um
land, og er sá samanburður alt ann-
að en glæsilegur fyrir steinolíueinka-
söluna. Er skýrsla konsúlsins á
þessa leið:
AKUREYRAR BIO
esta Berlings saga.
Stórferiglegur sjónleikur í 9 þáttum eftir hinni frægu skáldsögu
SELMU LAGERL0F.
Undirbúin til leiks af -Af A U R. I T Z S TIL L E R. .
Tekin af SVENSK-FILMINDUSTRl - STOCHOLM.
Verður sýnd á föstudags-, laugardags-, þriðju-
dags- og miðvikud.kvöld kl. 8^/2 og sunnud. kl 5.
Gösta Berling
Majorskan
Marianne
Grev Hendrik
Grevinnan Elisabeth
Aðalhlutverkin leika:
Lars Hanson
Gerda Lundeqvist
Jenny Hasselqvist
Thorstein Hammarén
Greta Garbo
og ótal margir fleiri ágætir leikendur.
Gösta Berlings saga hefir verið sýnd vfðsvegar um lönd,
og alstaðar fengið sömu góðu viðtökurnar. Engin mynd hefir
gengið jafn lengi. á Norðurlöndum sem hún. í Palads í Khöfn
gekk hún lengur en dæmi eru til með nokkra mynd áður — sem
sagt í þrjá mánuði. Myndinni þarf ekki að lýsa; um hana hefir
verið svo mikið sagt í útlendum blöðum og þaðan löngu kunn-
ug hér; og það fræga skáldverk, sem myndin er gerð eftir,
þekkja víst flestir.
Gösta Berlings saga er ekki hægt að líkja við neina mynd,
sem hér hefir sézt áður — hún tekur jáeim svo langt fram.
Sunnudagskvöld kl. S'A:
Sivííi maðurinn
í aðalhlutverkinu:
WM. S . H A RT .
\
Samanburður
á verði á steinolíu hjá Landsverzlun og frá Kaupniannahöfn eins og
það var raunverulega 6. marz 1925.
Frá Kaupmannahöfn: Frá Landsverzlun:
Bezta tegund af rússneskri oliu til-
svarandi „Waterwhite" eða „Hvítasunnu":
1 fat 160 kg. á 0,25 . . kr. 40,00
tunnan — 12,00
flutningsgjald . — 8,00 1 fat 160 kg. á 0,40 . . . kr. 67,20
sjóvátrygging — 0,35 tunnan — 14,00
gengisrnunur — 1,55 flutn.gj. út um land — 3,00
vörutollur . . — 1,20 sjóvátrygging . . . — 0,30
Alls kr. 63, 10 Alls kr. 84,50
Gal. olía tilsvarandi „Standardwhite"
og „Mjölnir":
1 fat 160 kg. á 0,23 . . kr. 36,80
tunnan .... — 12,00
flutningsgjald — 8,00 1 fat 160 kg. á 0,40 . . . kr. 64,00
sjóvátrygging — 0, 35 tunnan — 14,00
gengismunur — 1,50 flutn.gj. út um land - 3,00
vörutollur . . — 1,20 sjóvátrygging . . . — 0,30
AIIs kr. 59, 85 Alls kr. 81,80
Gasolía:
1 fat 160 kilo á 0,14 . . . kr. 22,00
tunnan .... — 12,00
flutningsgjald — 8,00 1 fat 160 kg. á 0,30 . . . kr. 48,00
sjóvátrygging — 0, 25 tunnan — 14,00
gengismunur — 1, 10 flutn.gj. út um land — 3,00
vörutollur . . — 1,20 sjóvátrygging . . . — 0,25
Alls kr. 44,95 Alls kr. 65,25
Verður þannig verðmismunur fyrir þá, sem þurfa að fá steinolíu út um land,
hjá Landsyerzlun, á hverju fati: á „Sunnu" 21.40, á „Mjölnir" 21.45, á „Gasolíu"
20.30. Og efalaust yrði mismunurinn 4.00—5.00 ineiri pr. tunnu lægra verði og minna
flutniiigsgjald, ef um dálítið „Parti“ væri að ræða, svo liægt væri að fá olíuna flutta
öðru vísi en með föstum áætlunarskipum.
Skýrslan þarf engrar skýringar við.
Síðan hún kom út er liðinn rúm-
ur mánuður og hefir engin tilraun
verið gerð af hálfu Landsverzlunar
eða dáenda hennar til að hrekja
hana. Virðist joað ótvíræðilega benda
á, að fátt sé nú um varnir í þeim
herbúðum, sem frambærilegar geti
talist, og hefir þó verið reynt að
baslast við margt á undanfarinni
tíð, sem varnargögn hafa átt að kall-
ast. Nú er steinhljóð; jafnvel hinn
orustuglaði forstjóri Landsverzlunar
hreyfir hvorki hönd né fót til varn-
ar. Steinolíueinkasalan er negld og
getur ekki lengur umflúið dóminn.
Hún hefir verið verkfæri erlends
gróðafélags til þess að okra á lands-
mönnum.
Af reynslunni ber að læra. D. D.
P. A. — steinolíufélagið danska —
hafði okkur fyrir féþúfu; verð þess
á olíunni var okurverð. Til þess
að umflýja það er gripið til einka-
sölunnar, en það reynist að faia úr
öskunni í eldinn. Frá henni ev svo
snúið nú, eftir sáran bruna. En við
höfum af þessu lært það, að við
eigum hvorki að ofurseija steinolíu-
verzlunina erlendum olíuhring eða
innlendri einkasölu. Verzlunin á og
verður að vera frjáls samkepnis-
verzlun. Olíuna á hver og einn að
geta keypt þar, sem honum hentar
bezt. Pað er eina heilbrigða verzl-
unarleiðin.
co
Herpinótaveiðin
r
Skagafirði,
Alþingi fellir heimildarlögin
úr gildi.
Ákvörðun sýslunefndar Skagfirð-
inga um að loka firðinum fyrir síld-
veiði með herpinótum verður sem
betur fer að engu.
Pingið hefir tekið í taumana og
í snarhasti samþykt frumvarp, sem
nemur úr gildi heimildarlögin, er
gáfu sýslunefndunum þetta vald.
Flutningsmenn frumvarpsins voru
úr öllum flokkum þingsins og voru
8 talsins; þeir: Sigurjón Jónsson,
Björn Líndal, Bernharð Stefánsson,
Benedikt Sveinsson, Aug. Flygen-
ring, Ásg Ásgeirsson, Magnús
Jónsson og Jón Auðunn. Hafði
Sigurjón framsögu málsins í neðri
deild. Frumvarpið mætti allsnarpri
mótstöðu í deildinni frá þingmönn-