Íslendingur - 20.11.1936, Blaðsíða 1

Ritstjóri: Konráð Vilhjálmsson. — Sími 308. Afgreiðslum.: Lárus Thorarensen, Strandg. 39.
XXII. árgangur. | Akureyri, 20. nóvember 1936. | 46. tölubl.
v
IT0K JARÐA.
Á fyiri tímum, meðan íslenzkar
jarðir voru bæ'ndaeignir aimennar
en nú er orðið, og þá oftast skuld-
lausar eignir, átti það sér lörigum
stað, að einhverjir megandi aðilar
t- d- kiikjan, áttu ítök í jarðir manna-
ílökum var þannig varið, að ein
hver gögn eða gæði jarðarinnar
voru undanþegin eignarrétti og
frjálsri meðferð jarðeiganda, er
höfðu fallið í skaut einhverjum tík-
ari aðila en jirðareiganda sjílf-
um- Slík ítök voru aldrei vel þokk-
uð- Bóndanum sárnaði að veia
ekki eigandi og yfirráðandi jafnt
yfir öllum gæðum jarðar sinnar.
Lagðist oftast þaö orð á, að ílökin
hefðu upphaflega verið ranglega
eða með fjárdrætti unóan jörðinni
höfð og voru þv/í jafnan illa séð af
eiganda þeirrar jarðar, er ítakið
lá í.
Á síðari árum hefir ítökum þess-
um fækkað mjög, og eiunálega að
hverfa úr sögunni með breytti i og
oættri löggjöf. Hafa bændur kunn
að því vel og fagn ið þvi, að öðlast
aftur og endurheimta forn og full
gögn og gæði jarða sinna.
En þótt furðulegt megi teljast,
er nú á uppsiglingu með þjóð vorri
ný löggjöf, sem endurvekur í fyllra
stíl en nokkru sinni áður ítakafyrir-
komulagið. Eins og kunnugt er, er
sú skipun á orðin með jarðiæktar-
lögum þeim, er afgreidd voru illu
heilli af síðasta Alþmgi, að styrkt-
arfé það, er bændur fá úr ríkissjóði
til jarðabóta eífir ákvæðum í 17.
gr, nefndia laga verður ekki þeirra
eign, heldur skoðast, þegar það
hefir verið lagt í umbót jarðarinnar,
sem fylgijé, sem ekki getur geng-
ið kaupuin og sölum og þá lík-
lega ekki heldur reiknrzt jarðar-
eiganda til skatts eða þegnskyldu.
En við því atriði hetði ég ekki séð
eða heyrt hreyft enn í ræðum eða
ritum um löggjöf þessa, og hefir
þó ekki varitaö, að um hana hafi
verið rætt og ritað.
Nú hafa farið fram útvaips um-
ræður um Jarðræktarlögin, og þelta
atriði borið mjög á góma. Stjórnar
Siðar hafa varið það af kappi niiklu
en andóísmenn núverandi lands-
stjóinarar gert að því haiða hríð
enn á ný ásamt öðrum fleirum
ágöllum og villustigum nefndr i
laga, sem f'es'.ir fara í þá átt að
hnekkja lýðræði á sviði búnaðai-
málanna, en auka þar urn í ílutun
og yfirráð ríkisstjó natinnar.
Pað má mikiö veia, ef úivaipsum
ræður þessar hafa ekki opnað augu
manna fyrir skriði því, er lög þes.-i
gera út á þá braut að fæia tignir-
táð bæridaeigna í landinu undir
ríkið, en veikja sjálfseignar-iét inn,
sem hefir þó hingað tii verið við
uikenndur dýrmætur og eítirsóknar-
verður, og hvatt menn mjög á
seinni árum ti! aukinna umbóta á
jörðum sínum Og það má furðu
sæla, ef ræður þeirra Jóns í Síóra-
dal, Porvaldar í Arnarbæli og Péturs
Ottesen hafa ekki opnað augu e;n-
hverra. hlustenda meðal íslenzkra
sjálfseignaibænda, sem áður lýunna
að hafa verið á báðum áttum, fyiir
þessu kænlega herbragði jifnaðar-
manna til að fikra sig upp á skaft-
ið um eignarhald og umráð óðals
jarða laridsins. Mun fleirum en
þeim, er þetta ritar, hafa sýnzt má!-
staður og málfærsla nefndra ræðu
marma ólíkt meiia að skapi íslenzk-
urn bænda-hugsunannætti, eftir því
sem hann hefir hingað til verið —
ef hanr. er ekki aldauða með þjóð
inni, heldur en hinir þreyíandi mál-
fæislu vafningar svokallaðra jafnað-
armanna til að flækja málið.
Eftir þessar umræður og greinar
Ólafs Jónss mar framkvæmdarsijóra,
sem hefir manna bezt um inálið
I skdfað og jafnan haft rök að mæla,
má vænta þe s, að hin nýju jörð
ræktaWög, í þeirri mynd sem þau
nú eru, verði ckki langlíf í landinu.
Opið bréf
til Valdimars Jóhannsson-
ar trá Dalvík (nú á Kenn-
araskólanu vii Reykjavík).
Framhald.
Eg hefi að þessu litið svo á að
úlgerðarmenn væru hluti af alþýð-
unni á Dalvík, og ég hygg, að
margir verkamenn muni viðurkenna
að útgerðarmennirnir hafi ekki verið
tápminnsti hluti verkalýðsins á Dal
vík. Pví enn má siá þí menn, sem
höfðu hér útgerð fyrir ‘25 - 30 ár
um, vinna nætur og daga, sýknt og
heilagt, þegar þú og þínir likar
ganga stífir og stroknir um göt-
urnar.
Og hver er svo árangurinn aí 30
ára erfiði og ðhyggjum? Hversu
margir eru þeir útgeíðarmenn sem
hafa borið meir úr býtum, en sem
svarar því, er þið jafnaðarmenn
kallið: »frumstæðustu lífsnauðsynjar«,
og ekki það, og veit ég þð eigi tii,
að þeir hafi yiirleitt liíað í neinum
vellystingum
Mérer þvíspurn, hvarerþá >kaup-
kúgunin1, arðránið og »hermdar
verkin«, sem fratnin h.fi verið á
alþýðunni í sambandi við útgerð
manna ?
Ég ætla mér ekki að fara fiekar
út í hin einstöku sakaratriði, þ ir eð
ég vænti þess, að þú eigir eftir að
rökstyðja mál þitt — því hefiiðu
nefnilega alvég gleymt —• og geri
ég þá ráð fyrir, að þú gerir grein
| fyrir því, hvort þú i ádeilu þinni
átt við útgerðarmenn almennt, eða
aðeins einstöku menn, og þá hverja.
Pví þðtt grein þín beri það með
sér, að hugrekki þitt sé ekki á
marga fiska, þá er ósennilegt, að
þig bresti kjaik til þess að nefna
nöfri —- þegar þú hefir Alþýðu-
sambandið að bakhjalli.
Ég finn þó ástæðu til að taka
það fram, að öðru sóknaratriðinu
þarftu ekki að svara nema að hálfu
leyti, því það liggur í augutn uppi,
að þeir einir geta miðlað, sem get-
una hafa, en að því er »andlegar
nauðsynjar< snertir, þá hafið þið
jafnaðarmenu aldrei verið og verðið
aldrei aflögufærir, og þeir ykkar,
sem komizt hafa yfir fé á misjafn-
lega heiðarlegan hátt, myndu aldrei
tíma að miðla af því soltnum með-
bræðrum sínum.
Áður en ég lýk þessu máli mínu,
vildi ég leggja fyrir þig nokkrar
spurningar: Ef nú ástandið í at-
vinnulífi Dalvíkur væri eius og þú
lýsir því, hvernig skýrir þú þrð
fyrirbrigði, að fólkinu fjölgar hér
með ári hverju? Og því fluttir þú
úr sveitinni til Dalvíkur, en ekki
t. d. tit Hafnarfjarðar eða ísafj.,
þar sem »drottinvald íhaldsi ís er
alveg brostið<, og þar sem þú gazt
verið óhultur fyrir »hinunt lævísleg-
ustu hermdarverkum baktjaldamann-
anna<. Eða því fórstu (blátt áfram)
ekki alla leið til Rússlands, þar
sem kommúnistum þykir jafn gott
að vera, eins og Grautar-Halla á
Gulaþingi? Par heíði ekki verið
»véíengdur réttur þinn til að setja
verð á yinnu þína<. En mér er
spurn, hvenær og hverjir hafa vé-
fimgt þenna rétt ykkar verkamanna?
Pað heli ég aldrei gert, en ég heíi
mótmælt og mótmæli enn því handa-
.hóísvaldi, scm með hótunum um
útilokun ftá vinnu, vill neyða ó
félagsbundr.a verkamenn inn í félags-
skap, sem þeim er að ýmsu leyti
ógeðfelldur. Og mér er ennfremu.r
spurn: Hvernig stendur á því, að
því viðar sem »drottinvald íhalds-
ins brestu; , þess háværari verða
raddirnar um sult og öt birgð verka-
lýðsins, og þess ákveðnari kröfurn
ar um atvinnubótayinnu og hjálp
ríkis- og bæjarsjóðs' til handa verka-
lýðnum?
Frá mínu sjónarmiði er sulturinn
og örbirgðin eðlileg afl úðing af
»umbótastai fsemi< og kenningum
ykkar Maixista. Er þ tð ekki sorg-
legur vottur um hámark stjórnmála-
spillingar og hræsni ykkar alþýðu
leiðtoganna, að því fleiri stoðum,
sem kippt er undan aðalbjargræðis
vegi þjóðarinnar, og því meir, sem
sverfur að verkaíýðnum í atvinnu
málum, þess kampakátari verðið
þið, og bi ópið — hoppandi eins og
hanar á skíihaug — út yfir lands
byggðina:
>S/a, drottinvald ihaldsins er hvar-
vetna að bresta, og dögun er í
Málverkasýning
Freymóðs Jóhannssonar
í Kaupmaimahöfn.
Um hana barst íslendingi nýlega
svohljóðandi bréf frá ritara sýningar-
innar:
K.höfn 30. okt. 1936.
Blaðið »íslendingur<, Akureyri.
Pessa dagana blaktir hinn íslenzki
fáni í skini haustsólarinnar á Nýja-
Kóngstorgi framan við .veglegustu
sýningarhöll Kaupmannahafnar
»Charlottenborg«. En þar hefir nú
hinn kunni islenzki málari, Frey-
móður Jóhannsson stóra sýningu
íslenskra mynda og málverka.
Fyrsta daginn var þar saman kom-
inn fjöldi af stórmennum borgarinn-
ar með Stauning forsætisráðherra
og Btilow kammerheria í broddi
íylkingar. Aðsóknin hefir hingað til
verið ágæt og sala málverka geng-
ið mjög viðunandi, — Meðal annars
hafa þessi málverk verið seld:
»Studiehoved«, — kaupandi O.
Strandberg prentari. »Öræfajökull«,
— kaupandi Óli Vilhjálmsson full-
trúi S, í. S.
»Utsýn frá llrafnagjá* og sömul.
slærsta mynd sýningarinnar: »Frá
íslenzkum firði, — l^upandi West-
ergaard herragarðs-ráðsmaður á
Espe við Skelskön
»Frá ÍVngvöllum^, kaupandi Jón
Helgason kaupmaður. ,
Sýningunni lýkur mánud, 2, nóv.
Eg mur.di vera þaitklátur, ef þér
gætuð þessa í heiðruðu blaði yðar.
Með mikilli virðingu
C. A. Tusholt,
ritaii sýningar FVeymóðs jóhanns-
sonar á »Charlottenborg«.
nánd<- Á Seyðisí., Hafnarf. og ísaf.
er >drottinvald íhaldsins« alveg
brostið, og þar hafa Marxistar feng-
ið tækifæri til að reyna kosti og
yfirburði hins nýja skipulags, um
nokkurra ára skeið, og niðurstaðan
helir orðið eins og vænta mátti:
Vuxandi örbirgð og skuldir einstak-
linga og bæjarfélags, og verkalýð-
urinn llúið; beíir heldur kosið helj-
argreipar íhaldsins, en blíðuatlot
socialista. Finnst þér nú ekki, Valdi-
mar, að þessar staðreyndir séu
hálfgerðar örlagaglettur við ykkur
jafnaðarmenn?
Heldurðu ekki, að svo talar.di
staðreyndir muni smám saman
sannfæra alþýðu manna* um það,
að menn, sem láta stjórnast af er-
lendum öfgakenningum, lítt samrým-
anlegum íslenzkum staðháttum og
atvinnulífi, hljóti fyrr eða síðar, að
valda atvarlegu böli og truflun
eðlilegs atvinnulífs?
Ég hika ekki við að fullyrða, að
sá maður, sem skrifar eins og þú
gerir, sem fordæmir og fellir þung-
an dóm yfir sinni fortið og ríkjand.