Íslendingur - 23.02.1940, Blaðsíða 4

4
ÍSLENDÍNGUR
Meiri málvöndun. —
Pað er sannarlega lítið gleðiefni
öllum þeim, er unna móðurmálinu,
hinni fögru, íslenzku tungu, að
þurfa að sjá og heyra öll þau mál-
spjöll, er fyrir koma hin síðari ár
og faérast tvímælalaust í vöxt, þrátt
fyrir all* móðurmálskennsluna í
skólum vorum, jafnt þeím æöri se.n
lægri. Talmálið tekur árlega breyt-
ingum. Ny og ny málskrípi slæðast
inn í það og vinna sér hefð, og
samtímis taka menn að breyta
merkingu orða, föllum og kynjum.
Ríkisútvarpið þykir ekki með öllu
saklaust í þessu efni, en þó lætur
það sér annara um meðferð tung-
unnar en allur almenningur, enda
er það sú stofnun, sem jafnan verða
gerðar þyngstar kröfur til um mál-
vöndun, vegna þess, hve mikill
fjöldi af þjóðinni hlustar á það.
. Ritmálið hefir ailajafna verið mun
hreinna en talmálið, og stafar það
m. a. aí þeirri staðreynd, að skriíað
orð er ætíð betur hnitmiðað og yfir-
vegað en hiö mælta orö. Margir
rithöfundar okkar voru og eru góð-
ir íslenzkumenu og lögðu sig fram
í því að vanda málið. Aftur á rnóti
hafa sumir fiinna yngri höfunda látið
»vaða á súðum* og ekki hirt um
málvöndun.
En einkum eru það dagblöðin og
sum tímarit, sem hirða minna en
skyldi um vandvirkni í meðferö
tungunnar, En það er því hættu-
Jegra, sem þau eru útbreiddari,
Víðfesin blöð hljóta að hafa nokkur
áhrif á ritmálið á hverjum tíma, og
verður því að gera þá kröfu til
þeirra, aö höndunum sá ekki kastað
til stíJs á blaðagreinum og fréttum
og prófarkalestri blaðanna, en á
þessu hefir verið áberandi misbrest-
ur, fað er ekki ótítt, að töluverða
hugkvæmni þurfi til að raða rétt
saman línum í greinum dagblað
anna, og komið hefir fyrir, að þær
hefir algerlega vantað, þ. e. hafa
orðið eftir einhversstaðar í prent-
smiðjunni. J?egar slíkt kemur fyrir,
er venjulega flausturslegum próf-
arkalestri um að kenna,_ og má
nærri geta, hvort þá geta ekki
flotið með meiri og minni málvillur.
Yfirleitt á fljótfærnin og tímaleysiö
meiri sök á málvillum blaðanna, en
þekkingarskortur þeirra, er í blöð-
in rita.
Menn kunna nú e. t. v, að ætla,
að hér sé mælt alveg út í bláinn,
er minnst er á málvillur í blöðun-
um. En til þess að sýna, að. slíkar
villur séu ekkert fágætar, skulu hér
tilfærðar nokkrar slíkar, allar tekn-
ar upp úr blöðum og tímaritum á
s. 1. ári, án þess að þeirra væri
sérstaklega leitaö.
•Bílstjórar haf* allir hlotið nokk-
urrar fræðslut, — »...■. rænt sveit
arfélögunum þessum tekjustofni«, —
»er í sumar þeirra leitt rafmagnic,
— »að fest er rauðri málmplötu*)
— »foreldrar, lítt efnum búinc, —
»fénu vantar salt*, — »pakka þeim
niður*. Hér stafa villurnar flestar
af því, að sagnir eru ekki látnar
stjórna réttu falli, eins og mjög er
nú títt orðið: »festa einhverju* fyr-
ir Mesta eitthvað* og »pakka ein-
hverju« í stað þess að »pakka eitt-
hvað«, Ilversu algengt er ekki að
beyra sagt í búðunum: »A ég ekki
að pakka þessu inn?«
Þá má nefna »afnumduc fyrir
aínámu, »klnkkan »kortérc fyrir
áttac í staðinn fyrir: »Þegar klukk-
una vantaði 15 mtnútur (eða fjórð-
ung) 1 átta,« »klár á þvíc fyrir viss
um það og »kvilteringuna« fyrir
kvittunina. 011 eru dæmi þessi tekin
úr blöðunum undanfarna mánuði,
ekki í neinni lúsaleit, heldur aðeins
þegar ekki hefir verið hægt að kom-
ast hjá að detta um þau við fljótan
lestur.
Hverjum þeim, sem þykir vænt
um móðurmálið, fellur illa að sjá slík
málspell svo að segja daglega fyrir
augum. Það er nóg að heyra þau á
götunni. Virðing blaða og tfmarita
á ekki að fara og fer aldrei eingöngu
eftir því, hvaða efni þau flytja, heldur
engu síöur eftir meðferð þeirra á
móðurmálinu. Blað, sem ekkert
hirðir um málvöndun, vinnur sér
aldrei almenna virðingu, enda verð-
skuldar það hana ekki.
/oð.
VerRamaðuriim biöur
um aura.
»Verkamaðurinn* reynir nú að betla
sér út fé meðal fátækra verkamanna
'nér í bænum til þess að geta haldið
áfram íógsiðju sinni og rússneskum
áxóðri, samanb. 6. tbl. hans. í’ykist
hann vera »hið raunverulega mál-
gagn verkalýðsins,« eítir að haía
tekið afstöðu meö Stalin og Molotov
sem siga óupplýstum, rússneskum
verkalýð fram á vígvöllinn til að
drepa finnskan verkalýð, ekki aðein*
verkamennina, heldur líka konur
þeirra og börn. Nei, — núorðið þýð-
ir þessu ólánsblaöi ekki að telja sig
málgagn íslenzks verkalýðs. í*á blekk-
ingu tekur enginn viti borinn verka-
maður sem góða og gilda vöru.
Dag launamaöur.
Skálda- og lista*
mannastyrkir.
Menntamálaráð hefir fyrir skömmu
úthlutað þeim styrtc, sem veittur er
á 18. gr. fjárlaga fyrir yíirstandandi
ár til skálda og listamanna. Urðu
nokkrar breytihgar á frá næstu úthlut-
un á undan bæöi til hækkunar og
lækkunar og nokkrir nýir menn
teknir í hópÍDn. Hæstan styrk fær
Gunnar GunnarsSon (4000 kr.) en
næsthæsfan Guðm. G. Hagalín (3000
kr.) og Jóhannes Kjarval (3000 kr.)
Eru Gunnar og Kjarval báðir nýir
menn I þessum hópi. Meðal annarra,
er im fengu styrk í- fyrsta sinn, er
frú Svava Jónsdóttir leikkona.
HJÁLPRÆÐISHERINN. í kvöld
vetður Vakningasamkoma kl. 8.30.
Sunnudag Helgunarsamkoma kl. 11.
Barnasamkoma kl. 2. Slór sam-
koma kl. 8,30. — Mánudag fundur
kl. 4, konur mætið. Æskulýðsfund-
ur kl 8,30. Allar ungar stúlkur
velkomnar.
*
fyrir marzmánuð
fer fram þrjá síðustu daga þessa mán-
aðar á skrifstofu nefndarinnar
kl. 10-12 f. h. og 1'|2-7 e. h.
alla virka daga.
Það er föst regla að úthluta matar-
seðlum þrjá síðustu virka daga
hvers mánaðar, þó það verði
ekki auglýst framvegis.
F. h. Úíhlutunarnefndar Akureyrarbæjar.
Helgi Pálsson.
Biii teilega „Skyr“, Ss^hg,7Æ
Uppboðsauglýsing.
Opinbert uppboð á nokkrum lögleknum munum veróur haldið
við Brunastöðina hér í bænum þriðjud. 5. marz n. k. kl.-l e. h.
Greiðsla við hamarshögg.
Bæjarfógetinn á Akureyri, 22. febrúar 1940.
G. Eggerz.
settur.
S t ú I k a
sem heíir fengið einhverja til-
sögn í dráttlist getur fengið at
vinnu f skóverksmiðju
/. S. Kvaran.
Laugardaginn 2. marz næstk.
hefir „Héraðssamband eyfirzkra
kvenna“ samkomu í þinghúsi
Hrafnagilshrepps. Til skemmtunar
verður: Sjónleikur og dans. —
Byrjar stundvíslega kl. 9 e. h. —
Björgvin spilar. — Veitingar fást
á staðnum.
Kvenfélag Akureyrarkirkju
heldur Bazar í Zion, þriðjud. 27.
þ. m. kl. 4 e. h., og verða þar á
boðstólum margir góðir munir
fyrir lítið verð. Ágóðinn rennur
allur til kirkjubyggingarinnar og
er því þess að vænta, að bæjarbú-
ar kaupi upp alla munina.
Ungmennastúkan Akurlilja nr.
2 heldur fund í. Samkomuhúsi
bæjarins þriðjud. 27. febr. n. k. kl.
8y2 síðd. — Heimsókn frá stúkun-
um á Akureyri og í Glerárþorpi.
Á eftir fundinum verður til
skemmtunar; 1. Gamanleikur
(Veðmálið), 2. Dans.
Aðalfundur í Akureyrardeild
Sögufélags SkagfirÖinga verður
haldinn sunnudaginn 25. þ. m. kl.
4 e. h. í Skjaldborg (niðri). Rætt
um Skagfirðingamót o. fl. —
Félagar mæti stundvíslega.
PreBtemiöja Björus JónsaoDax.
ÍB ÚÐ
2 iierbergi og eldhús til leigu
frá 14. maí í Lækjargötu 13
G ó ð í b ú ð
til leigu út með Eyjaíirði
frá 14. maf. R. v. á.
Góð stofa tif leigu.
Upplýsingar í Hafnarstr. 107 B.
i brotagull og gullpeninga
Guðjón, gullsmiður.
Islensk frímerki kaupir hæsta
verði J. S. KVARAN.
Umboösmenn óskast út um land.
Zion: Vikuna 25. febr. til 2.
marz verður biblíulestur á hverju
kvöldi kl. 8.30. Gunnar Sigurjóns-
son cand. theol. stjórnar. — Allir
velkomnir.
OPlNBERAR SAMKOMUR
í Verzlunarmannahúsinu alla sunnu-
daga kl. 5 e. h. og fimmtud. kl.
8 30 e. h -
Allir velkomnir.
Farið að dæmi Buimeister & Wain
Notið OCEAN OIL
Richardt Rvel.