Íslendingur - 17.11.1944, Blaðsíða 4

AKUREYRI
1872
PÆTTIR
tJR ENDURMINNINGUM
LÁRUSAR THORARENSEN.
Niðurlag.
FÉLAGSLÍF OG MÁLFUNDA-
FÉLÖG.
Það var lítið um það á þeim
fyrstu árum, sem ég var í þess-
um bæ, en smám saman fór að
myndast félagsskapur, sem
gengur út á ýmislegt, til dæmis
var hér stofnað félag af konum,
sem nefndist „Sjöstjarnan“. I
því voru 7 konur. Þetta félag
hafði líknarstarf með höndum,
hjúkraði og fæddi fátækar
sængurkonur, á meðan þær lágu
á sæng. Þetta félag er nú fyrir
löngu úr sögunni, og margskon-
ar félög, sem ganga í líknarátt-
ina reist á rústum þess. Þá var
söngfélagið „Gígja“ stofnað af
Magnúsi Einarssyni, sem fyrstur
manna hóf hér söngkennslu. Síð-
ar breyttist nafnið í „Gevsir“,
sem alHr þekkja nú um land allt,
og sem fær einróma lof.
Þá var félag stofnað hér, sem
hét „Gaman og alvara“. Þetta
var málfundafélag. Tilgangur-
inn var sá að fá unga menn til
að tala, — til að æfa sig í að
hugsa og tala rökrétt. Á hverjum
fundi var kjörin 3 manna nefnd
til þess að ákveða málefni til
næsta fundar. Þessi nefnd skipti
svo ræðumönnunum í tvo jafna
parta um hvert mál, annar part-
urinn átti að tala með málinu,
hinn á móti, og þar til kjörin
nefnd á svo á næsta fundi á eftir
að gefa einkunnir þeim, sem
töluðu. Síðar var hér stofnað
annað félag, sem hét „Undir-
aldan“. Nafnið á félaginu gerði
dálítið uppþot í bænum. Bæjar-
fógetinn, Klemenz Jónsson, sendi
því lögregluþjón sinn Kristján
Nikulásson á einn fundinn til að
grennslast eftir, hvers konar fé-
lag þetta væri. Afleiðingin af því
varð sú, að hann gerðist meðlim-
ur félagsins. Því að tilgangur
félagsins var sá einn að æfa sig
í að tala. Því miður eru slík fé-
lög ekki til í bænum nú, sem
hafa þetta að markmiði.
Þess skal getið í sambandi
við málfundi ungra manna, að
Páll Árdal skáld og leikritahöf-
undur lét sér mjög annt um mál-
fundina, var lífið og sálin í
þeim. Hann vissi, hvers virði
þeir voru, hann vissi hve mikil-
vægt atriði það er í lífi hvers
manns, að fá hann til að hugsa.
Er nú ekki ástæða til þess fyr-
ir unga menn og konur í hinu
nýja lýðveldi að stofna til svona
félagsskapar? Eg svara spurning-
unni hiklaust játandi. Það færi
þá að skilja, að dansgólfín á
hverju kvöldi eru ekki til þess
að lyfta hugsun vorri að alþjóð-
arh«ill, heldur hið gagnstæða.
TILKYNNING
Ég undirritaður hefi opnað lækningastofu Ráð-
hústorgi 1 Akureyri.
Viðtalstínii virka daga kl. 12.30—2 og 5—6,|
nema laugardaga aðeins 12.30—2.
Virðingarfyllst
STEFÁN GUÐNASON
læknir.
BÚNINGAR.
Á mörgu hafa orðið margar
og miklar breytingar hér í bæ s.
]. 72 ár, en í engu meiri en bún-
ingum fólksins, sérstaklega
kvenna. 1 gamla daga get ég ekki
sagt að skrautbúin kona sæist
nema við hátíðleg tækifæri, svo
sem við altarisgöngu eða lijóna-
vígslur, sem þá fóru ætíð fram í
kirkjunni. Þá voru heldri konur
með skautbúning. Annars bjugg-
ust menn aðallega fötum úr ís-
lenzkum vefnaði; konur báru
dúksvuntur og ullarþríhyrnur á
herðum, voru í svörtum vað-
málspilsum, heimaunnum ullar-
sokkum og skóm úr íslenzku
skinni. Einstöku heldri konur og
karlar gengu þó á dönskum
skóm.
Vinnukonur og verkakonur
gengu um götur bæjarins með
skýluklúta um höfuð, og virðist
sá siður vera að koma í tízku
aftur, en nú eru klútarnir betur
hnýttir og fegurri.
Búningur karla var einnig
allur úr íslenzku efni. Þó var
búningur verkamanna á sumrum
hin svokallaða „Bússurúna“ úr
bláu, grófgerðu sterku taui, og
var henjú steypt yfir höfuðið líkt
og skinnstakk. Allir verkamenn
gengu á íslenzkum leðurskóm.
Gúmmístígvél voru þá ekki til
hér. Sunnudagaföt þeirra voru
úr svörtu vaðmáli, blásteinslit-
aðir ullarsokkar og bryddir
sauðskinnsskór.
Þjóðbúningur kvenna, —-
jíeysufölin, voru langt fram yfir
aldamót á hátindi frægðar sinn-
ar, enda líka fagur og tilkomu-
mikill búningur, en nú er hin út-
lenda tízka að steypa honum af
stóli, að minnsta kosti í bæjun-
um, og er slíkt illa farið. Margt
veldur þessari breytingu, en
fyrst og Tremst það, að þjcðern-
iskennd kvenna er ekki nægilegá
sterk til að standa á móti áhrif-
um útlendrar tízku. Frá þessum'
áhrifum stafar einnig hárleysi
kvenna nú á tímum, stuttir kjól-
ar og gegnsæir sokkar.
En nú sýnist þó vera að rofa
til aftur í þessu efni. Stúlkurnar
eru aftur farnar að safna hári,
og geta því kannske eftir fá ár
sýnt sig hinu unga lýðveldi okk-
ar í hinum þjóðlega og fagra
búningi, peysufötunum með
skotthúfuna og hólkinn, og þá
geta ungu karlmennirnir sagt
eins og í vísunni stendur:
Laufaprjóna ber hún þrjá,
fögur er hún, o. s. frv.
EFTIRMÁLI.
Ég hef nú lokið þessum minn-
ingum mínum um Akureyri frá
1872, og reynt til að skýra frá
því helzta, sem ég hefi sjálfur
séð og heyrt, svo scní leiðandi
mönnum í bæjarfélaginu á þessu
tímabili, húsum, vinnuháttum,
félagslífi, skemmtunum, jarð-
rækt, sjávarútvegi, verzlun o. fl.
Ég veit það vel, að þessum minn-
ingum mínum er í mörgu áfátt
og ekki eins vel úr garði gjörðar
og vera ætti, en til þess liggja
þær ástæður, að ég þefi aldrei
átt þess kost að menntast, alltaf
þurft að berjast við að sjá fyrir
mér og mínum langt fram á æfi
mína. Allt það sem ég veit og
skil hef ég aflað mér sjálfur og
reynt að hugsa og taka eftir því,
sem ég hef lesið, séð og heyrt.
Aðal tilgangur minn með
þessum minningum ’ mínum er
sá, að varðveita frá gleymsku
það, sem í þeim er ritað og sýna
þar með Akureyri, bæ mínum,
örlítinn vott þess, að mig langi
til að einhverju leyti að greiða
henni fósturlaunin.
ÍSTÚLKUR I
óslcast til fiskflökunar eft S
ir áramótin. #
HÁTT KAUP. FRÍTT HÚS-i
^ NÆÐL I
^ Hraðfrystistöð Vestm.eyjaX
$ Sími 3.
................I.f...
Stálvír fæst í
Yöruhúsinu h.f.
BARNASAGAN 5
MELÓNAN
Framh.
„Jú, ungfrú litla, þangað til skiptir um sjávarföll
og flesta daga.“
„Okkur þykir - eh - það voða, voða s-slæmt,“ stam-
aði hún út úr sér, ,,en við h-höfum ekki efni á að - eh
- g-gefa þér nokkuð núna strax. Við komum bráðum
aftur og þá ætlum víð að biðja þig að k-kaupa eitthvað
fyrir - (það sló út í fyrir henni) - 1-leikfang fyrir barna-
barn þitt - ef þú átt þá nokkurt.“
Stórfenglegt glott breiddist yfir andlit gamla
mannsins.
,,Ég hef nú enga konu eignast um dagana og því
síður barnabörn, en þið eruð nú víst börn af heldra
taginu, og mér þykir ósköp góð agnarlítil tóbaksarða.“
,,Það skaltu fá, þegar við komum til baka,“ sagði
Margrét.
„Þakka þér kærlega,“ sagði lrann og lyfti sjóhattin-
um, ,,þið eruð öruggust uppi á sándöldunum, það er
svo mikið flóð hérna.“
Þau hlupu yfir lausa, þunga sandinn og klifu upp
á sandöldurnar. Þið vitið líklega, hvernig er að ganga
yfir þessar sandöldur, sem vaxnar eru blágrænu,
snörpu og þyrnóttu grasi, sem særir fæturna. Götu-
slóðinn, ef hann er þá nokkur, er oftast varla sjáanleg-
ur og liggur upp og niður, niður og upp. Það var svo
erfitt að ganga þarna, að Dalrós sagðist verða að setj-
ast stundarkorn.
,,Þú liefðir vel getað spurt gamla karlinn, hve langt
væri til Cradstock, og þessi bryggja sýnist ekkert nálg-
ast. Hvað er annars klukkan?“
,,Við náum í melónuna, sem við áttum að fara með
heim, éggæti vel þegið bita af henni strax,“ sagði Jón.
„O, þið hryllilegu, aumingja bjálfar!“ kallaði Mar-
grét upp yfir sig og leit á klukkuna.
„Hún er ennþá hálf-tólf.“
„Drógst hana víst aldrei upp í gærkveldi, gæti ég trú-
að,“ sagði Jón illgirnislega.
„Ætlarðu að reyna að halda þér saman!“ sagði Mar-
grét hvasst. „Það hlýtur að vera komið yfir hádegi. Lít-
ið bara á sólina. Ég lielcl, að hún sé farin að hallast í
vestur.“
Og þannig var það líka. Af háa sandhólnum, sem
þau stóðu á, sáu jaau, að upplanclið og fögru, grænu
sveitirnar, með friðsælu bændabýluirnm , sem smá
hurfu í fjarlægð vestursins, var baðað í glóð síðdegis-
sólarinnar.
Framh.
! ÁVALLT FYRIRLIGGJANDI:
Efnagerðarvörur
frá Efnagerð Akureyrar li. f.
Ileildverzl. Valg. Stefánssjonar
Sími 332 Akureyri
l