Íslendingur - 03.05.1946, Side 1

Alþin^i
Þinglausnir fóru fram 29. f. m.
Forseti Sþ., Jón Pálmason, þm. A.-
Húnv., flutti skýrslu um þingstörfin.
bingið hófst 1. okt. og stóð til 21.
des. f. á., en frestaði þó fundum um
hríð, hófst á ný 1. fehr. og stóð til
29. apríl, eða alls 170 daga.
Haldnir voru alls 293 þingfundir,
129 í Nd., 119 í Ed. og 45 í Sþ. —
Fyrir þingið voru lögð alls 157
frumvörp, þar af 18 stjórnarfrv..
Afgreidd 81 lög, þar af 16 stjórnar-
frv. — Með rökstuddri dagskrá voru
afgr. 11 frv., en 65 urðu ekki út-
rædd.
84 þingsályktunartillögur voru
bornar fram, allar í Sþ. 25 ályktanir
^lþingis voru afgrfeiddar, 2 felldar,
2 afgr. með rökst. dagskrá, 6 vísað
til stjórnarinnar, en 49 voru ekki
útra;ddar.
mennu hafnarlög, er miða til auk-
innar tryggiligar um hafnar- og
lendingarbætur kringum land allt.
Með þessum nýju lögum eru úr gildi
felld 60-—70 lög á þessu sviði.
Þá er að geta laga um landshöfn
i Keflavíkur- og Njarðvíkurhrepp-
um, tvennra laga um atvinnu við
siglingar og laga um beitumál. Loks
koma lögin um almannatryggingar
og lögin í menntamálum.
Enn minntist forseti á lög um að-
stoð við byggingar íbúðarhúsa í
kaupstöðum og kauptúnum, lög um
nýbyggingar í Höfðakaupstað, lög
um virkjun Sogsins, lög um þátt-
töku íslands í stofnun gjaldeyris-
sjóðs og alþjóðabanka og lög um
iðnlánasjóð.
Um þingstarfið fórust forseta
þannig orð m. a.:
„Öll störf þingsins hafa markast
af einni stefnu, og það er: meiri
bjartsýni, stórhug og frjálslyndi en
nokkru sinni áður. Sumir munu
telja, að fyrirhyggjan hafi eigi ver-
ið að sama skapi, en um slíkt verða
jafnan skiptar skoðanir. Grundvöll-
ur þessarar stefnu, sem starfsemi
þessa þings hefir byggst á, er sá að
nota fjármagn þjóðarinnar í fram-
lögum og lánveitingum til þess að
koma atvinnuvegum til lands og sjáv
ar í hið fullkomnasta liorf með allri
þeirri vjeltækni, sem nýjustu vísindi
eiga völ á, og að hinu leytinu að
jafna aðstöðumun þjóðfjelagsþegn-
anna og bæta kjör þeirra, svo sem
unnt er.
Að ræðu forseta Sþ. lokinni, las
forseti íslands forsetabrjef, út gefið
29. apríl, um þinglausnir og þing-
rof, og lýsti yfir því, að Alþingi
væri slitið.
Fyrirspurnir 8 voru bornar fram,
°g var 5 af þeini svarað.
Alls voru 249 mál til meðferðar
í þinginu. Tala prentaðra þingskjala
var alls 1024.
Minntist forseti síðan inna merk-
Ustu lagá, er þingið afgreiddi, og
beUtu fjárframlaga til atvinnuveg-
atll|a samkv. fjárlögum. Benti hann
a; að nú hafi verið ákveðnar stærri
fjárhæðir til verklegra framkvæmda
etr nokkru sinni fyrr. Til vega- og
brúargerða eru áætlaðar rúmar 20'
ttnllj. kr., til vitamála og hafnarbóta
b,6 millj. í beinum framlögum og
2 millj. á heimildargrein.
Til landbúnaðarmála eru ætlaðar
^0,5 millj. kr., til sjávarútvegsmála
tæp 1 millj. og til iðnaðarmála rúml.
^ millj. kr.
Af merkustu lögum skal nefna:
F) Raforkulög, „sem gefa tækifæri
trl að koma hinum dýrmætuslu
jntgindum um allar byggðir þessa
|ands og gilda tugi milljóna í fram-
og lánsfje á næstu árum.“
•j Lög um landnám, nýbyggðir og
eil(Wbyggingar í sveitum, sem
tryggja 60 millj. króna til ræktunar
ug byggjnga j gveitum á næstu 10
arum með 2% vöxtum og 42 ára
afb°rgun, og um leið ákveða 10—20
midj. króna greiðslu í vaxtamismun
frá ríkissjóði. 3.) Lög um verðlagn-
ing landbúnaðarafurða. 4.) Afnám
'• Sr- jarðræktarlaganna.
Enn er að nefna lög um kaup á
Premur nýjum strandferðaskipum.
^ ákvað Alþingi að styðja fjár-
j/ÞÞ í Suður-Þingeyjarsýslu og
^j^jarðarsýslu, og skiptir það'
, . u 'náli landbúnaðinn í hessum
Verdðum.
eru lög um togarakaup ríkis-
t „ SeiTl ábveða kaup 30 nýtízku
ur>ai a, lög um stofnlánadeild sjávar-
^vegsins við Landsbanka íslands,
1, ryggja útvegnum 100 millj.
lö°na * *fnum með 2Vfc% vöxtum,
S 'Pabaup ríkisins, er tryggja
VeiðV0m'n v)elskip til síldar- og fisk-
S11* a' 1111 eru lög um síldarniður-
suSuvcrkBmiSju riki.in, hto
HerstöOvamálið
Ræða forsætisráðherra brá nýju
ljósi yfir það stórmál í umræðunum
um vantraustið. Það er nú upplýst,
að þing og stjórn hafa neitað að
leigja Bandaríkjastjórn herstöðvar
hjer á landi, og hefir Bandaríkja-
stjórn látið falla niður tilmæli í þá
átt, að óbreyttum aðstæðum. —
Þessi aðalatriði komu fram í ræðu
ráðherrans:
1. Að ríkisstjórn íslands sá sjer
ekki fært að verða við þeirri ósk
Bandaríkjastjórnar, að fá hjer leigð-
ar til langs tíma þrjár tilgreindar
stöðvar.
2. Að ríkisstjórnin tjáði lslendinga
reiðubúna að verða ein inna sam-
einuðu þjóða, óg taka á sig kvaðir
samkvæmt sáttmála þéirra, til trygg-
ingar heimsfriðnum.
3. Að stjórn Bandaríkjanna liafi í
desember s. 1. fallist á, að herstöðva-
málið skyldi stöðvað, „að minnsta
kosti í bili“ (þ. e. láta óskir niður
falla um herstöðvar hjer, að óbreytt-
um aðstæðum).
4. Að íslenzka ríkisstjórnin var
sammála um allt, sem gert hefir ver-
ið í þessu máli.
í ræðu sinni komst forsætisráð-
lierra m. a. svo að orði: „....
Bandaríkin voru því (er hann hafði
minnst á afstöðu þeirra til lýðveldis-
stofnunar hjer o. fl.) alls góðs mak-
leg. En þegar þau beiddust þess,
-sem íslendingar engupi vilja í tje láta
var ekki hægt að segja já. í slíku
máli verða íslenzkir hagsmunir einir
að ráða.“
Forsætisráðherra lét ennfremur
svo um mælt: „Jeg veit, að þjóðin
trúir því, að jeg hafi frá öndverðu
leitast við að halda þannig á mál-
inu, sem bezt henti hagsmunum ís-
lands.“
Ráðherrann hefir sóma af mál-
inu, og með því að greina skýrt frá
aðalatriðum þess er leyndinni af-
ljett, og menn sjá, að utanríkisráð-
herrann hefir staðið trúr á verðin-
um.
Sama kvöldið, sem ’forsætis- og
utanríkisráðherra gaf fyrrgreindar
upplýsingar á Alþingi um herstöðva-
málið, gaf utanríkisráðuneyti Banda-
ríkjanna í Washington út tilkynn-
ingu um málið, er staðfestir yfir-
lýsingu forsætisráðherra íslands.
Utanríkisstjórnin óskar eftir að hafa
herstöðvar á íslandi, unz friður hef-
ir verið saminn eða þar um bil.
Hvað segja Komúnistar nú?
Þeir misstu heldur en ekki bitan'n
úr munninum við þessar greinagóðu
upplýsingar forsætisráðherra og til-
kynningu Bandaríkjastjórnar. Það
átti að vera stærsta málið í kosning-
unum, að \>eir einir stæðu á verði
fyrir hagsmunum íslands í herstöða-
málinu. í skjóli leyndarinnar ætluðu
þeir að reyna að fó fávist fólk til
að trúa því. En nú er slæðu leyndar-
innar svipt frá, og allir þeir, sem
eru með fullu viti og vilja atlniga
mólið, sjá glögglega, að Kommún-
istar sögðu ósatt. Allir þingflokkar
voru sammála í þessu efni. En
Kommúnistar ljetu sem þeir einir
væru heilir og trúir í málinu. Þeim
var þó líka helzt til trúandi!
Síldarverðið 30 krónur?
Forsætisráðherra gat þess í ræðu
sinni á Alþingi 26. f. m„ að líkur
væru fyrir stórhækkandi verði á
síld og síldarafurðum, einkum síld-
arlýsi, svo að ætla mætti, að síldar-
málið yrði um 30 kr. á næsta sumri
í stað 18.50 í fyrra.
Vantraustið
sem þm. Strandamanna og 2. þm.
S.-Múl. báru fram á ríkisstjórnina
og umræður fóru fram um 26. og
27. f. m„ var fellt með 33 atkvæð-
um gegn 14. Þrír þingmenn (Jón
Sigurðsson, Pjetur Ottesen og Þor-
steinn Þorsteinsson) greiddu ekki at-
kvæði og tveir þingmenn (Gísli
Sveinsson og Sveinbjörn Högnason)
voru fjarverandi. Þessir 14 þing-
menn, sem greiddu atkvæði með
vantraustinu, allir Framsóknarmenn.
Þeir 33 þingmenn, sem greiddu at-
'kæði gegn vantraustinu, • eru 16
Sjálfstæðismenn, 10 Sósíalistar og 7
Alþýðuflokksmenn.
Fyrra kvöldið töluðu af hólfu
Framsóknar Hermann Jónasson og
Bjarni Asgeirsson, en af hólfu
stjórnarflokkanna Ólafur Thors for-
sætisráðherra, Sigurður Thoroddsen
11. landskj., Aki Jakobsson atvinnu-
mólaróðherra, Stefán Jóh. Stefáns-
son fyrrv. ráðh. og Finnur Jónsson
dómsmálaráðherra.
Seinna kvöldið töluðu af hálfu
Framsóknar Eysteinn Jónsson og
Skúli Guðmundsson. Af hálfu Sjálf-
stæðismanna tóku til máls Pjetur
Magnússon fjórmálaráðherra, Gunn-
ar Thoroddsen og forsætisráðherru.
F'yrir Alþýðuflokkinn töluðu Emil
Jónsson samgöngumálaróðherra og
Haraldur Guðmundsson, en af hálfu
Sósíalista Asmundur Sigurðsson,
vara-uppbótarþingmaður og Áki
Jakobsson. Ennfremur Steingrímur
Aðalsteinsson, sfem fjekk að segja
nokkur orð í ræðutíma flokksins,
eftir það að Ásmundur hafði lokið
móli sínu.
Ekki verður með sanngirni sagt,
að Framsóknarmenn riðu feitum
hesti af þessum fundum. Það sannast
ájneifanlega á ræðum þeirra, sem
,,íslendingur“ sagði í síðasta blaði
útaf kosningaávarpi ílokksstjórnar
þeirra. Inn greinilegasti afturhalds-
tónn kvað við í ræðum þeirra, ein-
tómur barlómur og hrakspár, en örl-
aði hvergi á nokkrum framfarahug
nje vottaði fyrir jákvæðri stefnuskrá.
Það var htiii sumarbragurinn á
þeim..
Það levndi sjer ekki, að ræður
Sjálfstæðisfulltrúanna báru mjög af,
þeirra ráðherranna beggja og Gunn-
ars Thoroddsen.
Jónas Jónsson alþm.
frá Hriflu kom hingað til bæjarins
með hraðferðinni frá Rvík á þriðju-
dagskvöldið. Honum fylgdu tveir
menn, sem mælt er að ætli að mæta
á þj óðmálafundum í Suður-Þingeyj-
arsýslu næstu daga, en þeir eru Ey-
steinn Jónsson og Steingrímur Stein-
þórsson. Fundur er í dag í Skógum
í Fnjóskadal og á morgun á Laugum
í Reykjadal. Er sagt, að marga fýsi
að koma á fundi þessa.
Sveitunum tryggt um 6
milljóna króna ríkisfram-
lag á ári í 10 ár til ræktun-
ar og húsagerðar.
Um þessi framlög, samkv. lögum
um landnám, nýbyggðir og endur-
byggingar í sveitum, segir fjármála-
róðherra í ræðu sinni 27. f. m.:
„Þá hafa nú nýlega, fyrir atbeina
Nýbyggingarróðs og ríkisstjórnar-
innar, verið sett lög um landnóm,
nýbyggðir og endurbyggingar í
sveitum, er gera róð fyrir, að á
næstu 10 árum verði varið 60—70
millj. króna til að rækta og byggja
upp sveitirnar. Fullyrði jeg, að aldrei
hafi verið gerð svo stórhuga tilraim
til að lyfta landbúnaðinum. Það er
skylt að geta þess, að enginn einstak-
ur þingmaður hefir gert jafn mikið
til að koma því máli fram og háttv.
þmgm. Austur-Húnvetninga, sem
raiinar hefir verið lífið og sálin í
mörgum hagsmunamálum landbún-
aðarins hin síðari ór, enda hefir
Framsóknarflokkurinn þakkað hon-
um, eins og innræti hans stendur
til.“
Sá er munurinn, að Pjetur Magn-
ússon segir satt um Jón Pálmason,
en hvorki Tíminn nje Dagur.
Framboð
ráðin af húlfu Sjólfstæðisflokksins
vlð næstu Alþingiskosningar, í við-
bót við þau, er áður hefir verið get-
ið:
í Rangárvallasýslu verður listi
flokksins þannig skipaður:
1. Ingólfur Jónsson, alþm. á Hellu
2. Sigurjón Sigurðsson, bóndi í
Raftholti
3. Guðmundur Erlendssan, hrstj.
á Núpi.
4. Bogi Thorarensen, hrstj. í
Kirkj ubæ.
f ísafjarðarkaupstað: Kjartan Jó-
hannsson, sjúkrahúslæknir á ísa-
firði. Hann er nú í fyrsta sinni í
kjöri til Alþingis. Nýtur hann mikils
trausts ó Isafirði, og flykkist unga
fólkið um hann. í Suður-Múlasýslu
verður efstdr á lista Gunnar A. Páls-
son, bæjarfógeti í Neskaupstað.
Hann er einnig í fyrsta sinni í fram-
boði. Er hann Eskfirðingur að ætt,
var lengi fulltrúi lögmannsins í Rvík
og síðast borgarfógeta. Hann er
skarpur lögfræðingúr, dugandi
kappsmaður að hverju, sem hann
gengur, og áhugamaður um þjóð-
mál.
Þorsteinn M. Jónsson,
skólastjóri Gagnfræðaskóla Akureyr-
ar, verður í kjöri fyrir Framsóknar-
flokkinn hjer í bænum við næstu Al-
þingiskosningar, segir „Dagur“, sem
kom út í gœr.