Íslendingur - 05.02.1947, Blaðsíða 4

4
MiSvi^agtir 5. íjeþtúéir 1947.
ISLENDINGUR
Ritatjóri og ábyrgðarmaður:
MAGNÚS JÓNSSON.
Útgejandi: Útgájufélag Islendings
Skrifstofa Gránufélagsgötu 4.
Sími 354.
Auglýsingar og afgreiðsla:
Svanberg Einarsson.
Pósthólf 118.
ÁlmanM'
tryggingarnar
Um þetta leyti í fyrra voru lögin
um almannatryggingar mjög ofar-
lega á baugi. Ollum kom saman um
það, að löggjöf þessi væri mjög
ínerkileg tilraun til þess að skapa
gamalmennum og sjúklingum ör-
yggi og létta undir með öðrum þeim,
sem við erfiðleika 1 ættu að stríða af
ýmsum ástæðum. 1 kosningabarátt-
unni í vor var mál þetta einnig all-
mikið notað í áróðursskyni, einkurn
af kommúnistum, sem ósköpuðust yf-
ir því, að tryggingarupphæðirnar
hefðu ekkþverið ákveðnar enn hærri.
Mál þetta er nú enn komið á dag-
skrá, og í rauninni nokkuð á annan
veg en í fyrra, því að nú virðist
óánægjan með þessa löggjöf vera öllu
meira áberandi en lofið um hana. Á-
stæðan er sú, að nú er tekið að
krefja fólk um iðgjöld til þessara víð-
tæku trygginga. Mun flestum þykja
þetta þungur fjárhagslegur baggi of-
an á öll önpur opinber gjöld, sem
eru að sliga almenning. Eru kvart-
anir fólks yfir hinum háu iðgjöldum
til almannatrygginganna að ýmsu
leyti réttmætar, þótt þær hinsvegar
afsanni ekki gildi þessarar merku
löggjafar.
Alþýðuflokkurinn hefir löngum
þakkað sér almannatryggingarnar og
talið þær hafa verið meginskilyrði
flokksins fyrir hlutdeild hans í frá-
farandi ríkisstjórn. Er þetta að vissu
leyti rétt. Sjálfstæðismenn voru þó
á engan hátt andvígir því að skapa
sem fullkomnastar almannatrygging-
ar, en bentu á þá staðreynd, að ekki
mættu þær ganga lengra en svo, að
þær ofþyngdu ekki gjaldgetu almenn-
ings. Fyrir þessa gætni sína hlaut
Sj álfstæðisflokkurinn mikið aðkast,
einkum frá kommúnistum, sem vildu
óðir og uppvægir hækka aðalfjár-
upphæð trygginganna um 12 miljón-
ir króna.
Þótt Sjálfstæðismönnum hafi tek-
izt að koma í veg fyrir fávíslega
hækkun á útgjöldum trygginganna,
sem hæglega hefðu getað gert þær
að einskisverðu pappírsplaggi, þá
virðist nú reyndin vera sú, að boginn
hafi jafnvel verið spenntur of hátt.
Eðlilega þafa svo komið í ljós ýmsir
gallar á lögunum, sem auðvelt ætti
að vera að lagfæra.
Tryggingastofnun ríkisins hefir ný-
lega ákveðið iðgjöld einstaklinga til
almannatrygginganna fyrir þetta ár.
Ö^anííaSrot
FRÁ LIÐNUM DÖGUM.
Nafnarnir í Fagurey.
Kattarþvottur ,,Dags“
„DAGUR“ er stórhneykslaður yfir, að
því skyldi hafa verið haldið fram hér í
blaðinu, að Framsóknarflokkurinn hafi átt
mesta sök á því, að ekki væri fyrir löngu
komið stjórnarsamstarf milli lýðræðis-
Eru þau allmiklu hærri en menn
munu almennt hafa gert sér grein
fyrir, þegar lögin voru sett, og eng-
in hliðsjón höfð af mtsmunandi efna-
hag. Skólafólk er látið greiða fullt
iðgjald, en fæst af því mun þó eiga
fé aflögu frá námskostnaði. Veruleg-
ur galli er það einnig, að 1 ýmsum
tilfellum munu öryrkjar vera iðgjalds
skyldir.
Auk iðgjaldanna verður fólk einn-
ig að greiða þetta ár iðgjöld til
sj úkrasamlaga, þar sem þau eru starf-
andi.
Þá leggja lögin veruleg útgjöld á
alla þá, sem hafa fólk í þjónustu
sinni, jafnvel þótt ekki séu nema
vinnukonur eða vinnumenn. Verður
að greiða allstóra fjárupphæð ár-
lega sem slysatryggingariðgjöld fyrir
þetta starfsfólk. *
Lögin hafa í för með sér útgjöld
fyrir sveitir og bæjarfélög. Munu út-
svör í sumum sveitum jafnvel tvö-
faldast vegna útgjalda til almanna-
trygginganna.
Það eru ekki tök á að rekja þetta
mál nánar hér, en óneitanlega virð-
ist margt benda til þess, að vafasamt
sé, hvort þjóðin geti á venjulegum
tímum staðið undir þessum risa-
vöxnu útgjöldum.
Það er að sjálfsögðu almennings
sjálfs að segja til um það, hvort
hann telur hér hafa verið stigið of
stórt spor í áttina til fullkomins fé-
lagslegs öryggis eða ekki, því að það
eru auðvitað borgararnir sjálfir, sem
verða að standa straum af þeim kostn
aði, sem tryggingakerfið hefir í för
með sér. Hinsvegar skyldi folk þó
varast að fordæma tryggingalögin of
snemma, því að kostir þeirra eru
vissulega margir. Mikilvægast er að
geta tryggt fólki, að það þurfi ekki
að kvíða skorti á elliárunum eða
þegar sjúkdómar svipta það vinnu-
þreki.
í sambandi við tryggingar verður
þó einnig ætíð að gæta þess, að þær
hafa sín takmörk, sem ekki má fara
yfir. Það má ekki gera fólki lífið svo
öruggt, að það freistist til þess að
draga að sér hendur og beita ekki
starfsorku sinni. Naumast er þó hætta
á því, að svo langt sé komið hjá
okkur.
Það er rétt að láta reynslu þessa
árs skera úr um það, hvort fært sé
að leggja þessar auknu útgjalda-
byrðar í framtíðinni á herðar al-
menningi í landinu eða ekki. Ánægju
legt væri þó, ef vér þyrftum ekki að
rýra þá styrki, sem gömlum og sjúk-
um eru ætlaðir í lögum þessum, en
vér verðum að sjálfsögðu hér sem
annars staðar að sníða oss stakk eftir
vexti, og geti einstaklingar eða sveit-
arfélög ekki greitt þessi iðgjöld verð-
ur ekki hjá því komizt að lækka þau.
flokkanna þriggja. Mótmæli „Dags“ eru
þó fremur fram sett af vilja en mætti, því
að ekkert er hrakið af því, sem bent var
á í grein „Islendings" um samningatilraun-
ir flokkanna að undanförnu. Það er stað-
reynd, að Framsóknarflokkurinn var ger-
samlega stefnulaus í flugvallarmálinu —
einu hinu mikilvægasta utanríkismáli, sem
Alþingi hefir haft til meðferðar. Síðari
reynsla hefir staðfest, að afstaða Her-
manns Jónassonar og hans fylgismanna í
því máli átti að opna þeim leiðina yfir til
kommúnista. Það er jafnframt staðreynd,
sem tilgangslaust er fyrir „Dag“ að reyna
að bera á móti, að meðan tólf manna
nefndin sat á rökstólum, stóð Framsókn í
samningum við kommúnista og jafnaðár-
menn um myndun svokallaðrar vinstri
stjórnar. Staðfestir þetta hetur en öll skrif
Framsqknarbiaðanna, að það voru Fram-
sóknarmenn en ekki Olafur Thors, sem
gengu óheilir til verks í störfum tólf manna
nefndarinnar.
„Dagur“ birtir skrá yfir fundarhöld í
tólf manna nefndinni í desember. Sam-
kvæmt þeirri upptalningu ltafa 13 fundir
verið ákveðnir í þeim mánuði. Blaðið seg-
ir flokkana hafa átt að boða fundi til
skiptis. Framsókn boðar þó aðeins einn
fund. I flest skiptin urðu fundaföll, og
kemst blaðið að þeirri niðurstöðu, að sá
vondi maður Ólafur Thors hafi átt þar
mesta sök. Þessi niðurstaða er þó allein-
kennileg, því að Sjálfstæðisflokkurinn átti
aðeins að boða tvo af þessum þrettán
fundurn. Mætti því alveg eins draga þá á-
lyktun af þessu, að fundaföll hafi orðið
vegna samningamakks Hermanns við
kommúnista. ,
Afbrýðissemi
„DAGUR" telur það „sjúka afbrýðis-
semi eða taugaveiklun“ að minnast á það,
þótt formaður Framsóknarflokksins eigi
tal við kommúnista. Þetta er mesti mis-
skilningur. Það verður víst áreiðanlega
enginn afbrýðissamur, þótt formaður
Framsóknarflokksins makki við kommún-
ista. Hitt er sennilegra, að það geti valdið
taugaveiklun einhverra og þá fyrst og
fremst Framsóknarmanna sjálfra. Er að
minnsta kosti ekki ólíklegt, að minn góði
starfsbróðir, ritstjóri „Dags“, hefði átt
fullerfitt með að kyngja öllum þeim sví-
virðingum, sem hann hefir látið blað sitt
flytja um Sjálfstæðismenn fyrir samstarf
þeirra við kommúnista. Sjálfstæðismönn-
um er þetta makk Framsóknar við komm-
únista sízt óljúft því að það staðfestir öll
þeirra ummæli um það, að stefna Fram-
sóknarflokksins er sú ein að haga seglum
eftir vindi þannig, að þeir geti jafrmn haft
sem mest völd. Er ejtki að undra, þótt rit-
stjóri „Dags“ hafi áhyggjur stórar útaf
þessari stefnu — eða öllu heldur stefnu-
Jeysi — flokks síns, þvi að ekki virðist nú
annað sýnna en hann sé enn einu sinni að
klofna.
Óhróðurinn um Ólaf
Thors
ÞAÐ er einn leiðbnlegur veikleiki, sem
ritstjóri „Dags“ hefir, og það er að smjatta
á öllum óhróðri og svívirðingum um Ólaf
Thors. Birtir blaðið nú margar tilvitnanir
í „Þjóðviljann um Ólaf Thors, og telur
Franih. á 7. síöu.
Framh.
bar hana óðum inn að röstinni. En
er þangað kom, var svo mikil ferð á
spönginni sem siglt væri í hraðbyri,
og loks fór að kvarnast utan úr henni
það, sem frauðkenndast var, einkum
er hún rakst á aðra jaka, en það var
alltaf öðru hvoru, því að ísrek var
mikið, enda var ísinn eigi þykkri en
svo, að hann var aðeins tvíhöggur.
í miðjum strengnum hringsnerist
hún hvað eftir annað. Gekk svo
nokkra hríð. Þá sáu þeir stóran út-
sels-brimil koma upp skammt frá
spönginni, og frýndist í þá og hunda
tvo, er fylgdu þeim. Selurinn veitti
þeim eftirför langa leið, lengur miklu
en títt er að selir fylgi skipum. Fór
þeim loks að standa stuggur af hon-
um og „ekki verða um sel“, með því'
að veður tók að þykkna og leið að
rökkri.
Nær viku sjávar fyrir innan Akur-
eyjar klofnar röstin í tvennt um eyði-
ey litla og heldur lága, er heitir Fag-
urey og liggur undir Innri-Fagradal,
hálfa viku sjávar undan landi. Að
þessari ey bar jakann og rakst þar á
mjóan tanga á henni utanverðri, en
brast í sundur jafnskjótt sem hann
kom við land, og fylgdi sinn hlutinn
hvorri rastarkvíslinni inn með eynni,
innan um annan íshroða, er hvergi
sá út fyrir. Þeir félagar voru viðbún-
ir að stökkva á land, á fjörumóðinn,
jafnskjótt sem jakann bæri að, og
tókst það í því bili, er hann klofnaði.
Hundur Stefáns Eggertssonar, er
Svipur hét, gulur að lit og mjög fylgi-
spakur, stökk upp á eftir þeim, en
hinn rakkinn hrataði ofan af ísklungr
inu og fórst í straumnum.
Þeir félagar þóttust nú hafa fjöri
forðað og lofuðu guð fyrir lífgjöf-
ina, en nestislausir voru þeir og held-
Eftir að Wilson var kjörinn forseti
Bandaríkjanna, hafði hann engan
frið fyrir fólki, sem var að sækja um
allskonar stöður hjá ríkinu. Dag
nokkurn kom einn af þessum ágengu
embættaumsækjendum og sagði:
„Herra Wilson, aðstoðarvararæðis-
maður andaðist fyrir skömmu síðan.
Haldið þér ekki, að ég gæti komið í
hans stað?“
„Eg hefi alls ekkert á móti því,“
svaraði Wilson, „ef þér getið komizt
að samkomulagi við grafarann.“
★
Eftirfarandi kímnisögur eru úr
bókinni Skaftfellslcar þjóðsögur og
sagnir eftir Guðmund Jónsson frá
Hoffelli:
Karl einn var hræddur um, að
hann myndi missa son sinn, sem var
veikur og bar sig illa. Sagðist hann
næstum heldur vilja missa vænsta
ur illa búnir, enda þegar mjög tví-
sýnt, að þeim yrði bjargað úr ey
þessari, þótt svo heppilega vildi til,
að þeirra yrði vart á einhvern hátt,
vegna ísreks þar um slóðir, sem oft
hamlar skipaferðum að vetrinum svo
vikum skiptir. Þó gerðu þeir sér von
um, að skjótt mundi úr greiðast fyr-
ir sér, ef veður breyttist og gengi til
landsuðuráttar, því að vel mátti
heyra köll þeirra á land til bæjanna
í Fagradal, en síður miklu til Akur-
eyja, þótt þeim yrði það seint að
liði, og mun síðar frá skýrt, hversu
því vék við.
En hvort sem þeir ættu langa dvöl
eða skamma á eynni, reið þeim á
framar öllu öðru að koma sér upp
einhverju skýli, til að hlífa sér fyrir
næturkulda og illviðrum. Harðfenni
og klaki var um alla eyna, og var því
einkis annars kostur til skýlisgerðar
en ísjaka. Þeir viðuðu að jökunum,
þar sem skemmst var til, völdu sér
hússtæði, þar sem steinn stóð upp úr
klakanum, til þess að þurfa ekki að
sitja á beru hjarninu, reikuðu jak-
ana til með broddstöfum sínum og
hlóðu úr þeim veggi, þöktu yfir með
ís og höfðu þunnan ísjaka í hurðar
stað. Höfðu þeir lokið starfi þessu
að mestu áður en fulldimmt var orð-
ið. Ekki var skýlið stærra en svo, að
þeir gátu aðeins setið á steininum
inni réttum beinum. Þar tóku þeir á
sig náðir. En illt var legurúmið og
óhægt. Þeir urðu að sofa sitjandi
og halla sér hvor upp að öðrum,
með klakavegginn að baki. Svipur lá
á fótum húsbónda síns, og varð það
honum að góðu liði síðar til að verja
hann kali. Frostlítið var að vísu, en
útræna hæg, og blés inn á þá gegn-
um kofaveggina óþéttaða og framan
sauðinn sinn en drenginn.
★
Prestur endaði eitt sinn prédikun
þannig: „Vér höngum eins og skeifa
neðan á horuðum húðarklár. Ó, guð,
tak þinn himneska naglbít og drag
oss undan þessari vondu veröldinni.
★
Prestur spurði dreng, hvort hann
vissi, hver hefði skapað hann. Dreng-
ur kvað nei við. Móðir hans var nær-
stödd og sagði: „Það er ekki von, að
hann Jón litli viti það, því að ekki
veit ég það.“ j
★
Prestur spurði stúlku, sem honum
fannst í meira lagi skartbúin, hvort
hún hefði séð kú með slör um háls-
inn. Hún kvað ner við, en sagðist
hafa séð naut í hempu.
Framh.
Qaman og aivara*