Íslendingur - 01.10.1947, Blaðsíða 4

4
í SLENDINGUR
Miðvikudaginn 1. október 1947
ÞANKABROT
FRA LlfiNUM DÖGUM
ÚR ANNÁLUM
ÍSLENDINGUR
Ritstjóri og ábyrgðartnaður:
MAGNÚS JÓNSSON.
Útgefandi: Útgáfufélag íslending*.
Skrifatofa Gránufélagsgata 4.
Sími 354.
Auglýsingar og afgreiðsla:
SVANBERG EINARSSON.
Pósthólf 118.
PREMTSMIÐJA BJÖRNS JONSSONAR H' F
Er Jiað
sigurvænlegt?
Prófraun hefir nú verið lögð íyrir
íslenzku þjóðina í því skyni að reyna
hæfni hennar til þess að sjá fótum
sínum forráð sem frjáls og fullvalda
þjóð. Eigi þjóðin að geta komið
efnahagsmálum sínum í sæmilegt
horf er óhj ákvæmilegt að leysa dýr-
tíðarvandamálið og það fjárinála-
öngþveiti, sem fylgir í kjölfar þess.
Allar þjóðir heims eiga nú við svip-
aða erfiðleika að stríða, en þó er
sannleikurinn sá, að fáar þeirra eru
betur búnar undir að rnæta þessum
erfiðleikum en íslendingar. Þeir
hafa bætt meir framleiðsluskilyrði
sín en flestar aðrar þjóðir, en vand-
inn er aðeins sá að skapa hinum
nýju atvinnutækjum starfsskilyrði.
Þennan vanda getur íslenzka þjóðin
hæglega leyst, ef hún er einhuga og
lætur þröngsýn hagsmunasjónarmið
stétta og einstaklinga víkja fyrir hags
munum heildarinnar. Eigi þjóðin
ekki slíkan þroska, er þess engin von,
að hún fái lil lengdar staðið ein og
óstudd í hinum mikla heimi.
Lýðræðisflokkarnir þrír hafa
bundist samtökum um að leysa að-
steðjandi vandamál þjóðarinnar. —
Tveir þessara flokka voru aðilar að
nýsköpunarstefnunni, sem nú þegar
er tekin að skila þjóðarbúinu mikils-
verðum árangri. Þriðji flokkurinn
varð utanveltu við þau samtök, sem
mynduð voru til þess að vinna að
hinni stórvirku eflingu atvinnulífs-'
ins á grundvelli nýsköpunarstefnunn
ar. Hann hlaut fyrir þá afstöðu þung
an áfellisdóm hjá þjóðinni. Nú hefir
þessi flokkur gengið t.il stjórnarsam-
starfs um áframhaldandi eflingu at-
vinnuveganna og lausn þeirra vanda-
mála, sem eru því til trafala, að hin
efnahagslega nýsköpun nái tilgangi
sínum.
Allir þjóðhollir íslendingar fögn-
uðu þessari hugarfarsbreytingu hjá
Framsóknarflokknum, og flestir
flokksmenn hans munu hafa vonast
til þess, að hann myndi sýna í verki
þá miklu ábyrgðartilfinningu, sem
flokkurinn hefir svo mjög stært sig
af. Því miður hefir þó viðleitnin til
þess að hressa upp á hrörmndi fylgi
orðið þess valdandi, að blóð flokks-
ins og ýmsir forystumenn hafa tekið
upp baráttuaðferðir, sem lílt eru til
þess fallnar að skapa þann einhug,
sem nauðsynlegur er um lausn vanda
málanna.
Allt frá því núverandi ríkisstjórn
var mynduð, hefir „Tíminn“ ekki
Húsnœðismálin.
ÞÓTT ÍSLENZKA þjóðin lmfi búið við
allsnægtir á undanförnura árum, virðast
þó aldrei liafa verið eins mikil vandræði
fyrir fólk að fá fullnægt þeirri frumnauð-
syn að liafa þak yfir höfuðið. Ekki hefir
þetta þó orsakazt af því, að þjóðinni hafi
fjölgað svo mjög í landinu í heild, heldur
mun ástæðan annars vegar vera óvenju
mikill flutningur fólks úr sveitunum í bæ-
ina — einkum Reykjavík — og hins veg-
ar auknar kröfur fólks um hætt húsa-
kynni með vaxandi velmegun. Þessari
þörf hefir verið reynt að fullnægja eftir
beztu getu, bæði hafa íjölmargir einstakl-
ingar reist hús og einnig opinberir aðilar.
llefir húsagerð verið feikimikil á síðustu
árum, og eftir upplýsingum fjármálaráð-
Verra munu nú vera í smíðum á fjórða
\iúsund íbúðir í öllu landinu.
Þrátt fyrir allar þessar framkvæmdir,
vantar enn allmjög á það, að bætt sé að
fullu úr húsnæðisskortinum. Enn eru sums
staðar braggahverfi og þess munu ekki fá
dæmi enn í dag, að fólk verði að sæta af-
arkostum til þess að fá íbúð — ef því þá
heppnazt það.
linnt árásum á Sj álfstæðisflokkinn
og forustumenn hans. Hefir meira
kapp verið lagt á að afflytja mál-
stað þeirra en gagnrýna ábyrgðar-
lausa framkomu stjórnarandstöðunn
ar. Hinn svokallaði „vettvangur
æskunnar“, sem nokkrir kommún-
istavinveittir ungliðar í Framsóknar-
flokknum standa að, hefir aðallega
verið vettvangur lítt hóflegra árása
á Sjálfstæðisflokkinn. Loks rekur
„Dagur“ lestina, og birtir það blað
nú síðast spaklega staðhæfingu um
það, að Sjálfstæðisflokkurinn eigi
alla sök á dýrtíðinni. Aftan í er svo
hnýtt sígildum skammaryrðum um
Ólaf Thors.
Andinn í öllum þessum áróðurs-
skrifum Framsóknarblaðanna er sá
sami: Öll núverandi vandræði stafa
af því, að Framsóknarflokkurinn var
ekki í stjórn tvö síðastliðin ár. Hefði
ráðum Framsóknarmanna Yerið
fylgt, ætti þjóðin nægan gjaldeyri
og þyrfti ekki að stríða við dýrtíð.
Nú ætlar Framsóknarflokkurinn að
bjarga öllu við. ^
Það er nú út af fyrir sig gaman að
svona barnalegum fjarstæðum, en
nú er ekki rétti tíminn fyrir slíkar
Múnchausen-sögur. Dýrtíðin er ekki
sök neins eins stjórnmálaflokks í
landinu. Orsakir hennar voru ekki
nema að sumu leyti viðráðanlegar.
Hitt er rétt, að vafalaust hefði verið
hægt að sporna nokkuð við henni,
ef sundurlyndið hefði ekki ráðið
ríkjum á alþingi Og óttinn við kjós-
endurna verið ríkari en ábyrgðar-
tilfinningin gagnvart þjóðarheild-
inni. En á það atriði ættu Fram-
sóknarblöðin ekki að minnast, því
að það er hættulegt fyrir þann að
kasta grjóti, sem býr í glerhúsi. -—
Sjálfstæðisflokkurinn reyndi að sam
eina alla flokka til stjórnarsamstarfs
haustið 1944. Það er rétt, að Sjálf-
stæðisflokkurinn neitaði þá að hefja
Vandrœðin þarf að leysa.
ÞETTA ER vandamál, sem þarf úr-
lausnar — og það sem allra fyrst. Sóma-
samlegt húsnæði er fólki ekki síðnr nauð-
synlegt en fæði og klæði. Léleg húsakynni
eru ekki aðeins heilsuspillandi heldur einn-
ig siðspillandi. Það er óviðunandi að fólk
þurfi að búa i lélegum herinannaskálum,
sem einnig eru hin mesta óprýði. Því fé
er líka raunverulega a glæ kastað, sem
varið er til þess að klastra í slíka skála.
Það bcr því brýna nauðsyn til að lialda á-
fram eftir föngum þeim byggingafram-
kvæmdum, sem nú eru hafnar eða ern í
undirbúningi. Verður að finna einhver ráð
til að tryggja það, að þær framkvæmdir
þurfi ekki að stöðvast sökum fjárskorts.
llitt má hverjum' réttsýnum manni vera
ljóst, að ekki er á skömmum tíma liægt
að bæta að fullu úr hinni feikimiklu hús-
næðisþörf, jafnvel þótt fé væri fyrir hendi,
því að skortur á fagmönnum og bygging-
arefni hefir jafnan sett þessum fram-
kvæindum sín takmörk eins og allir vita,
sem fcngizt liafa við húsbyggingar.
Framh. á 7. síðu.
kauplækkunarherferð, enda hefði
verkalýðurinn áreiðanlega ekki sætt
sig við það tneðan afurðaverðið var
síhækkandi. Það vita allir, sent vilja
vita, að stjórnarsamstarf Frantsókn-
ar og Sjálfstæðisflokksins um niður-
skurð á launum og afurðaverði þá
hefði verið vonlaust. Sjálfstæðis-
flokkurinn reyndi því að fá samstarf
allra aðila um kaup á framleiðslu-
tækjum í stórum stíl á grundvelli
nýsköpunarstefnunnar með það fyr-
ir augum að sannreyna með full-
korrlnustu tækni, hvað atvinnuveg-
irnir gætu greitt hátt kaup. Verka-
lýðurinn hlaut að sætta sig miklu
frenrur við nokkra skerðingu á
kaupi sínu, eflir að slík tilraun hefði
verið gerð. Þetla vildi Framsókn
ekki.
Nú er sá tími kominn, sem allir
vissu, að hlyti að koma, og hann
hefði áreiðanlega komið, enda þótt
hinir hugvitssömu Framsóknarfor-
ingjar hefðu haldið um stjórnvöl-
inn. En vegna þess, að sú stefna
Framsóknarflokksins að kaupa eng-
in framleiðslutæki fyrr en ekki var
hægt að fá þau, fékk ekki að ráða,
er þjóðin vel undir það búin að
mæta erfiðleikunum. Nú þarf aðeins
einhug og þegnhollustu til að sigr-
ast á þeim. Kommúnistar ætla að
nota tækifærið til þess að grafa
grunninn undan þjóðskipulaginu og
skapa hér þá sömu upplausn og þeir
hafa hvarvetna reynt að framkalla,
þar sem þeir hafa einhverju ráðið.
Nú reynir því á manndóm lýðræðis-
aflanna. Þau verða að sameinast gegn
hinunt sameiginlega óvini og lcggja
innbyrðis ágreining á hilluna meðan
unnið er að því að tryggja framtíð
hins unga lýðveldis. Samvinna lýð-
ræðisflokkanna er eina leiðin að því
takmarki. Þar verða allir að leggj-
ast á eitt, og þeir, sem reyna að
sundra því samstarfi, vinna illt verk.
Vetur í góðu meðallagi fyrir
og eftir jól í Múlasýslu, en harð
ari norðanlands, svo að þar
féllu bæði hestar og fé, svo sem
sumarið fyrir var lítill heyskap
ur og vorið hart. Selveiði í með-
allagi norðanlands.
Þetta ár flutt fúið mjöl til
landsins.
Fóru þjófar í Akureyrarkaup
manns búð og stálu þaðan upp
á 600 ríkisdali. Þeir höfðu sagað
stykki úr einum þilveggnum,
hvar þeir inn fóru og settu svo
í stykkið aftur að skilnaði, en
hverjir þenna stórþjófnað fram-
ið hefði, varð aldrei fullkomlega
uppvíst.
(Banks lávarður kom hlngað
á þessu sumri með ýmsum
herramönnum). Þessr herrar
ferðuðust til Heklufjalls og
skoðuðu nákvæmlega. Þeir skoo
uðu og með sama hverinn Geys-
ir og nefndu þar eftir tvo ís-
lenzka hvolpa, er þeir fengu
hér, Geysir og Heklu. Amtmað-
ur herra Ólafur sendi þeirra
vegna eftr bókum norður að
Hólum. Líka var leitað eftir
hans forlagi að naturlier (nátt-
úrugripum) í Tindastólsfjalli,
og auk þess lét amtmaðurinn
uppskrifa og útvega þau helztu
manuscripta (handrit) af öllum
íslenzkum söfnum til að þéna
herra Banks með.
Þetta sumar kom til landsins
studiosus Ólafur Ólafsson meö
prentsmiðju. Hafði hann feng-
Dómarinn: „Og þér ætlið að telja
mér trú um, að maðurinn yðar, sem
er örkumla aumingi, hafi getað bar-
ið yður?“
Konan: „Hann var hvorki örkumla
né aumingi, þcgar okkttr lcnti sam-
an.“
lnga kemur þjótandi og rýkur upp
um hálsinn á unnustanum og kyssir
hann.
— Oj, Karl, en hvað þú ert skeggj-
aður.
— Elsku góða, ég var alveg ný-
rakaður, þegar við áttum að hittast
hérna.
— Jæja, dóttir þín er þá í Ame-
ríku?
— Já, hún hefir nú átt þar heima
í fimm ár, en hún kemur heim á
hverju sumri, blessunin sú arna.
— Og hefir hún þá manninn sinn
með sér?
— Já, ég held nú það. Og það
hafa alltaf verið myndarlegir og
fallegir menn.
—- Hvers vegna giftir þú þig ekki?
— Æ, blessuð dýrin mín bæta
mér fyllilega upp eiginmann. Hund-
urinn urrar og fitjar upp á trýnið á
:ð leyfi kóngs til að þrykkja
verðslegar bækur, en skyldi
svara til dómkirkjunnar í Skál-
holti að þriggja ára fresti 100
ríksdölum árlega. Með honum
kom inn bókþrykkjarasveinn
Eiríkur Guðmundsson Hoff. —
Þeir settu sína í Kaupinhafn til-
efnuðu stofu niður í Hrappsey
í Breiðafirði.
Sama sumar kom til landsins
studiosus Jón Arnórsson, er áð-
ur hafði verið handskrifari stift-
amtmanns Thodals, og með
honum tveir aðrir, er upp á
konungs tilkostnað brenna
skyldu salt úr sjó, hvar með
byrjað var í Reykjafirði í Isa-
fjarðarsýslu.
Þá komu enn hinir þriðju
menn inn, er veiða skyldu lax
í Hvítá í Borgarfirði. Ekki varð
þeirra ferð fésöm, keyptu ein-
asta nokkrar tunnur af laxi og
sendu út. En áður voru hingað
innkomnir nokkrir norskir fiski
menn, er íslenzkum kenna
skyldu að byggja báta og fiska
með netjum og annars vegar,
allt eftir norskum máta, hvað
þó ei vildi verða gagnsamara.
Þetta ár höfðu herrar stift-
amtmaður og amtmaður fengið
sér eina duggu til fisklrís undir
landinu, og stýrði henni norsk-
ur skipherra, að nafni Pouls.
Var mælt að þetta fiskirí myndi
ei hafa svarað tilkostnaðinum,
þar ei fékkst, að aflinn mætt.:
Framh. á 7. síðu.
morgnana, páfagaujkurinn blótar og
ragnar, og kötturinn kemur ekki
heim fyrr en seint á nóttunni.
— Manuna, hefir guð skapað alla
— Já.
— Heíir hann skapað Jón frænda
líka?
- Já.
— Þá hefir hann svei mér rekið
upp skellihlátur, þegar hann var bú-
inn.
— Hefirðu sagt Andrési, að ég sé
bölvaður asni?
— Nei, hann vissi það áður.
Skoti nokkur hélt, að bezta ráðið
lil þess að spara sanian peninga fyr-
ir sumarleyfið væri að lála eitt
penny í aurabaukinn í hverl skipti,
sem hann kyssli konuna sína. Þetta
gerði hann reglulega, þar til leyfið
kom. Þá oprtaði hann baukinn og út
ultu — ekki aðeins pennypeningar
— heldur líka shillingar og enn
stærri peningar. Ilann varð alveg
forviða og bað konu sína um skýr-
ingu á þessu.
Jú, Jack, sagði hún. — ÞaS eru nú
til allrar hamingju ekki allir eins
nízkir eirts og Jtú.
GAMÁN OG ALVARA ~