Íslendingur - 10.03.1948, Blaðsíða 4

4
ÍSLENDINGUR
Miðvikudaginn 10. marz 1948
ÞANKABROT
★
FRÁ LIÐNUM DÖGUM
ÚRANNÁLUM
I,--------------—J----------T
ÍSLENDINGUR
Ritstjóri og óbyrgðarmaður:
MAGNÚS JÓNSSON
Útgefandi: Útgófufélag Islendings
Skrifstofa Grónufélagsgata 4
Sími 354
Auglýsingar og afgreiðsla:
Svanberg Einarsson
Pósthólf 1 1 8
Prentsmiðja Björns Jónssonar h.f.
' Ll_----- ■ ■ ------ ' ' 'I
Skipulögð
forheimskun.
Fyrir nokkru síðan efndi Jjjóð-
viljinn til mikillar liátíðar í Reykja-
vík. Var þar fjölmenni mikið saman
komið, en kunnugir segja, að upp-
■skeran ltafi ekki verið eftir því. For-
maður hins svokallaða Sósíalista-
flokks, Imukommúnistinn Brynjólf-
ur Bjarnason, hélt þar ræðu, sem
Þjóðviljinn hefir hælt á hvert reipi.
Margt var þó í þessari ræðu, sem
kynlegt var að heyra frá munni
kommúnista, m. a. það, að leggja
yrði áherzlu á, að efla þekkingu jjjóð-
arinnar, því að fullkomin þekking
væri undirstaðan að sigri kommún-
ista!!
Án efa hafa sanntrúaðar kommún-
istasálir hlýtt hugfangnar á þenna
boðskap foringjans, en flestir munu
j)ó hafa brosað, því að engum kænti
það verr en kommúnistum, ef jijóð-
in skildi til hlýtar markmið og eðli
þeirrar baráttu, er þeir heyja bæði
hér á landi og annars staðar. Beztu
sönnun jjess er að finna í þeirri stað-
reynd, að hvarvetna, þar sem komm-
únistar ná völdum, er það jjeirra
fyrsta verk að banna óll frjáls blöð.
Þeir óltast rödd gagnrýninnar, en
frjáls hugsun og gagnrýni eru ein-
mitt undirstaða þekkingarinnar. Það
hljómar Jjví kaldhæðnislega, þegar
höfuðmálsvari hins austræna komm-
únisma og einræðishyggju hér á
landi prédikar nauðsyn aukinnar
þekkingar.
Sannleikurinn er sá, að kommún-
istar hafa stundað og stunda j)ó nú
meir en nokkru sinni fyrr skipulagða
forheimskun. Þótt jjeir prédiki aukna
Jjekkingu, vita Jjeir mæta vel sjálfir,
að blekkingarnar eru þeirra eina
sigurvon. I þeirri iðju eru þeir sér-
fræðingar, en þó gegnir furðu,
hversu þeir hafa teflt á tæpt vað að
undanförnu í málflutningi sínum.
Verður oft ekki betur séð en þeir
telji ahnenning algerlega dómgreind-
arlausan. Að vísu er til nokkur hóp-
ur manna, sem er svo blindur í
kommúnistatrú sinni, að honum dett
ur ekki í hug að gagnrýna nokkurt
orð í skrifum Þjóðviljans. Þessir
menn hafa öðlazt þá „þekkingu“,
sem Brynj. Bj. telur nauðsynlega
fyrir sigur kommúnismans. Hinsveg-
ar mun meiri hluti Jjess fólks, sem
fylgt hefir kommúnistum að málum,
vera farinn að sjá gegnum hlekk-
ingahjúpinn.
Ákafi íslenzkra kommúnista er
jafnan í réttu hlutfalli við yfirgang
flokksbræðra þeirra úti í heimi. Þeir
Málfœrið í útvarpinu.
MARGIR menn hafa unnið ötul-
I lega að Jjví síðustu ár og áralugi að
fegra íslenzka tungu, og hefir mikið
áunnizt í Jjví efni. Mörgu er Jjó á-
hótavant. Alls konar ambögur og
skrípayrði eru alltof mikið tíðkuð,
eiukum í kaupstöðum landsins. Tung
unni stafar þó ekki nándar nærri
eins mikil hætta af Jjví eins og hin-
um herfilega framburði, sem víða
verður vart við. Þar er ekki aðeins
um beinar hljóðvillur að ræða held-
ur einnig linmæli og flámæli, sem
raun er að. Það er eins og fólk nenni
ekki að beita röddinni. Málfræðing-
ar hafa Jjegar komið auga á þá
m
hættu, sem lungunni stafar af Jtessu
málfæri, en hér er við ramman reip
að draga.
Utvarpið gelur áreiðanlega haft
mikil áhrif í þessu efni. Raddir Jtess
berast til eyrna flestra Jandsmanna.
Samt er reyndin sú, að engin áherzla
virðist lögð á málvöndun við Jjessa
menningarstofnun. Það er auðvitað
ekki hægt að gera þá. kröfu til út-
varpsins, að J)að lagfa:ri málið á
þeim erindum, sem ]>ar eru flutt,
þótt það eigi hins vegar að vera
meginregla að velja J)á eina til er-
indaflutnings, sem kunna sæmileg
skil á íslenzku máli. En ])að er blátt
áfram stórlega vítavert, hversu alls
konar ambögur og jafnvel hreinar
málleysur eru tíðar í flutningi frétta
og annars Jæss efnis, sem starfsmenn
útvarpsins sjálfs sjá um. Þó er ekki
öll sagan sögð með ])essu. Utvarps-
hlustendur hafa alloft orðið að búa
við Jiá armæðu að hlusla á þuli, sem
hafa af fullkominni alúð unnið að
því hlutverki sínu að skapa upplausn
og fjárhagsöngj)veiti í landinu. Þeg-
ar þeim tókst ekki lengur að koma í
veg fyrir myndun ábyrgrar ríkis-
stjórnar, hófu þeir |)á ósvífnustu
stjórnarandstöðu, sem ])ekkzt hefir
á landi hér. Ákafinn bar ])ó skvnsem-
ina ofurliði, því að árásirnar á stjórn
ina og verk hennar voru svo fjarri
öllu viti, að sérhver heilvita maður
hlaut að sjá markleysi þeirra. Við-
leitui ríkisstjórnarinnar til þess að
koma efnahagsmálum landsins á ör-
uggan grundvöll kalla þeir skipu-
lagða tilraun til að skapa atvinnu-
leysi og stöðvun atvinnuveganna.
Áður ósköpuðust kommúnistar yfir
óhóflegum innflutningi, en nú segja
' #
þeir ríkisstjórnina vera að „skipu-
leggja“ skort með ])ví að draga úr
innflutningnum. Þeir hafa jafnan
talið ríkisrekstur og ríkiseftirlit hið
mesta bjargráð, en nú skrifar Þjóð-
viljinn af mikilli vandlætingu um ó-
þolandi höft á athafnafrelsi ein-
staklinganna. Mest kapp ielja þó
kommúnistar ríkisstjórnina leggja á
það að koma í veg fyrir- gjaldeyris-
öflun. Því vilji stjórnin ekki fá gott
verð fyrir afurðir landsmanna og
beiti allri orku sinni til J)ess að koma
í veg fyrir aukningu framleiðslunn-
ar. —
látnir eru koma fram fyrir alþjóð,
án ])ess að þeir hafi áður verið full-
æfðir til starfans. Þetta er fráleitt.
Suml af ])ví fólki, seni látið er koma
fram í útvarpið, annaðhvort á veg-
um Jjess sjálfs eða veðurstofunnar,
er líka naumast talandi. Það er öm-
urlegt að heyra í sjálfu útvarpinu
latmæli eins og t. d. Reyggjavigg og
Agureyri, en ])á raun hefir maður oft
orðið að þola. Það verður að gera
þá kröfu til útvarpsins, að það gangi
á undan um málfegrun og góðan
framburð eins og útvörp annarra
menningar])jóða kappkosta.
Gjaldeyriseign
í B an daríkju n u m.
NÝLEGA tilkynnti fjármálaráð-
herra Bandaríkjanna, að erlendar
þjóðir- ættu ])ar í landi inneignir,
sem næmu um 4300 milj. dollara.
Kvað liann Bandai;íkjastjórn reiðu-
búna að gefa hlulaðeigandi ríkis-
stjórnum upplýsingar um inneignir
])essar og eigendur þeirra. Þetla er
atriði sem íslenzku gjaldeyrísyfir-
völdin verða að taka til athugunar.
Margt bendir lil þess, að ýmsir ein-
staklingar og fyrirtæki eigi gjaldeyri
erlendis og er vitað, að bandarískir
dollarar hafa fengizt hér á svörtum
markaði með 100—200% álagi. Þá
mun það oft hafa komið fyrir, að
fólk hafi ferðast Lil útlanda, án þess
að fá nokkurn gjaldeyri hjá gjald-
eyrisyfirvöldunum. Þetta gefur óneil-
anlega til kynna, að einhvers staðar
liafi gjaldeyri verið komið undan.
Það þarf sannarlega meira en litla
fyrirlitningu á dómgreind almenn-
ings til þess að ætla nokkrum manni
að trúa því, að nokkur ríkisstjórn
vilji skapa skort í landi sínu og vilji
ekki fá fé til ráðstöfunar, þegar fjár-
skortur er einmitt mesta vandamál
hennar. Hvaða stjórn myndi telja
það vænlegt til fylgis að reyna á all-
an hátt að þrengja kosti borgaranna?
Ráðherrarnir eru áreiðanlega ekki
þeir fávitar, að þeir ekki viti það,
að einmitt skortur og vandræði eru
bezti gróðurreitur fyrir hið konun-
únistiska illgresi. Eða ætla kommún-
istar ef til vill að halda því fram, að
núverandi ríkisstjórn só vísvitandi
að reyna að efla fylgi kommúnista?
Það hefir áreiðanlega margt álíka
gáfulegt sézt á síðum Þjóðviljans
síðuslu mánuðina--— og litli bróðir,
Verkam., bergmálar vitleysurnar.
Ríkisstjórnin veit það mæta vel,
að hún þarf að gera inargar ráðstaf-
anir, sem þægilegt er að æsa fólk til
andstöðu við. en hún treystir ein-
mitt á þekkingu þjóðarinnar á öllum
aðstæðum og skilningi hennar á
nauðsyn ýmissa fórna í þágu þjóð-
arheildarinnar. Efnahagslegt öryggi
og sjálfstæði íslenzku þjóðarinnar í
framtíðinni er undir því komið, að
þjóðin varist hinar skipulögðu for-
heimskunartilraunir kommúnista.
1597:
Vetur vindasamur. Þrjár for-
myrkvan'r sólar og tungls. —
Þann 10. dag jóla, um kvöldið
eftir dagsetur, heyrðust norður
í landið suður í loptið dunur
með miklum brestum, álíkt sem
fallbyssuhljóð og heyrðust nær
í 12 dægur. Veður voru optast
kyrr með miklum frostum og
dimmu suður í landið, og þetta
heyrðist þann allan vetur, allt
fram að e'nmánuði. Þessi undur
skeðu í Heklufjalli með stórum
eldgangi og jarðskjálftum, svo
að þar sáust í einu loga 18 eld-
at í fjallinu af sumum bæjum.
Fólk var mjög hrætt, en hvorki
skaðaði menn né peninga. Ask-
an kom í Borgarfjörð og í Lón
austur og allt norður í Bárðar-
dal, en í Mýrdal var hún í skó-
varp eður meir, og um alþing
stóð reykurinn úr fjallinu upp í
loptið. Það vor var krankleiki á
Suðurnesjum, blóðsótt, svo
rnargt fólk andaðist og dóu
fyrst engelskir menn fjórir. Þá
varð landskjálfti um vorið. —
Ilrundu margir bæ'r í Ölfusi. —
Brann bærinn á Miklahóli í Við-
víkursveit nærri gersamlega og
rnargt inni.
1598:
M'ðvikudaginn fyrir Marteins
messu kom úr lopti í utan- og
austanveðri sandfall, svo snjór-
inn varð allur nær svartur um
allan Eyjafjörð, og svo víðar
um allar norðursveitir.
Uppgrafinn af Hólamönnunt
Gvöndur Þorkelsson Loki, af-
stung'.ð höfuð, síðan brenndur.
Benedikt S. Snædal á Húsa-
vík sendir blaðinu eftirfarandi
vísur í tilefni af vísum Isle'fs
Gíslasonar hér í blaðinu um
,,Dýrarikið“:
Jón var svo röskúr að ríkið
í rauninni furðaði sig.
Hann var eins og vélknúinn
hestur
og venti þá bátnum á svig.
Svo reikaði Jón fyrir ríkið,
og rándýrum gjörði hann ski
En ríkið var rándýrið mesta
svo rekkurinn hrökk ekki til
Hann Isleifur sagði þá sögu
sannorður maður og vís.
Nótt er þó ekki úti,
og enn er til Paradís.
★
Hann: — Þér hafið svo
ljómandi svart hár, ungfrú.
Konan mín, sem er á líkum
aldri, er farin að hærast.
Hún: — Mig furðar ekki é.
því. Hefði ég verið konan yðar,
hefði ég hvítt hár nú.
Kom það til af því, að sá Guð-
mundur var gamall orðinn, ill-
oi'ður og leiðendur, vildi eiga
hreppsvist i Hjaltadaþ en Þor-
kell Gamlason, Hólastaðarráðs-
maður var hreppsins forsvar
með öðrum hreppstjórum, og
náði sagður Gvöndur ekki
hreppnum. Hafði hann þá heit-
ingárorð við Þorkel eður hans
niðja. Dó svo Loki fram í Skaga
fjarðardölum, grafinn í Goðdöl-
um. Átti Þorkell unga dóttur,
er hét Sigríður. Fékk hún þá
aðsókn og hörmulega ónáðan,
svo að það var stórt sorgarefni
fyrir hennar foreldra og aðra,
sem sáu. Það bar við þar á
staðnum, að séra Arngrímur
Jónsson eina nótt vakti nokkurn
tíma yfir þessari veiku stúlku
og hafði hana í fangi, með guðs
orða lestri og góðum bænum og
í þeirri trú, að sá vondur andi
mundi hafa enga ónáð í frammi
við hana, meðan væri í höndum
sér, hvað og skeþi, þó móti
venju, að það leið hjá um þær
stundir. En litlu síðar reið séra
Arngrímur leið sína þar norður
tröðina frá staðnum, og féll
hans hestur og svo hann sjálf-
ur, svo hann fékk áverka af
steini í andl'.tið, og bar hann
það ör alla daga síðan. Er mælt
sézt hafi sú vonda mynd Loka
ganga á hestinn og svo koll-
kásta' öllu. Var það síðan til
ráðs tekið, sem áður segir, og á
fyrri öldum tíðkað var, að þess-
Ir heitingaskálkar voru upp-
grafnir og afhöfðaðir, og skyldi
svo sá, sem fyrir hefði orðið,
Rithöfundurinn: — Þetta
grunaði mig ekki læknir. Þér
yrkið þá líka.
Læknirinn: — Það geri ég
bara til að drepa tímann.
Rithöfundurinn: — Nú, hafið
þér þá enga sjúklinga?
★
Konan (lesandi í blaði): —
Hér stendur, að í fangahúsum
séu fleiri ókvæntir menn en
kvæntir.
Maðurinn: — Já, þarna sérðu.
Þeir vilja heldur fara í tugthús-
ið en í hjónaband.
★
Fundur var í kvenfélagi, og í
fundarlok minnti formaðurinr
íélagskonur á styrktarsölu, sem
halda skyldi til fjáröflunar fyrir
félagið: —- Enn einu sinni minn:
ég ykkur á styrktarsöluna okk-
ar á miðvikudaginn. Þetta er
tilval'.ð tækifæri fyrir félagskon-
ur til þess að losna við allt, sem
þær kæra sig ekki um, en vilja
þó ekki beinlínis kasta. Og fyrir
alla muni megið þið ekki gleyma
að hafa mennina ykkar með!
Framhald á 6. síðu.
Framhald á 6. síðu.
GAMÁN OG ALVARA -