Íslendingur - 31.08.1949, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 31. ágúst 1949
ISLENDINGUR
7
Sagnir trá Færeyjum
14. Urtan í Mikladal.
Selir eiga kyn sitt að rekja til manna, sem hafa stytt sér aldur
með því að drekkja sér í sjó. Einu sinni á ári hverju, á þrettánda-
nótt, steypa þeir af sér hamnum og verða þá eins og aðrir menn;
þá stíga þeir dans og leika sér á klöppum í fjörunum og í látrun-
um og skemmta sér eftir föngum. — Ungur maður, sem átti
heima í syðra bænum í Mikladal á Karlsey hafði heyrt, að sel-
irnir kæmu saman á þrettándanótt í látri nokkru skammt þaðan.
Honum lék forvitni á að vita, hvort þetta væri satt, svo að hann
fór þangað um kvöldið og faldi sig á bak við stein rétt hjá látr-
inu. Jafnskjótt sem náttaði, sá hann seli koma syndandi þangað
úr öllum áttum, og steyptu þeir af sér hömunum og lögðu þá á
klappirnar við flæðarmálið, en sjálfir voru þeir eins og hvert
\ annað fólk. Maðurinn hafði mjög gaman af að horfa á þetta úr
felustað sínum, og féll hann alveg í stafi af aðdáun, er hann sá
undurfríða stúlku varpa af sér hamnum og leggja hann frá sér
skammt frá honum. Þegar hún var gengin frá, seildist hann gæti-
lega eftir hamnum og dró hann til sín á bak við steininn. Fólk
þetta dansaði og skemmti sér svo alla nóttina, en er lýsa tók af
degi, steypti það yfir sig hömunum og stakk sér í sjóinn. Stúlkan
fagra saknaði hams síns og leitaði hans áhyggjufull, því að kom-
ið var að sólarupprás; fann hún hann að lokum á bak við stein-
inn í vörzlum mannsins og bað hann með fögrum orðum að skila
sér aftur hamnum, en maðurinn tók þvert fyrir það og lagði af
stað með hann heim á leið. Varð stúlkan nauðug viljug að elta
hann alla leið heim í Mikladal og setjast þar að, því að maður-
inn lokaði haminn niður í kistu og skildi lykilinn aldrei við sig.
Liðu svo nokkur ár, að þau bjuggu saman eins og hjón og eignuð-
ust börn. Þá var það einn dag, að maðurinn reri á sjó ásamt fleir-
um, og er hann sat úti á miðinu og dró fisk, varð honum gripið
með hendinni til beltisins, sem lykillinn var vanur að hanga við;
varð honum þá afar bilt við, því að þá tók hann eftir því, að
hann hafði gleymt lyklinum heima, og hrópaði upp í hugarangri
sínu: „I kvöld verð eg konulaus!“ Drógu þá allir upp færin, sett-
ust við árar og reru sem skjótast að landi; en þegar komið var
heim í Mikladal, var konan horfin og börnin ein eftir heima.
Hafði hún slökkt eldinn á hlóðunum og læst niður hnífa og önnur
eggjárn, svo að ekkert slíkt gæti orðið börnunum að meini, á
meðan þau væru einsömul. Þegar hún hafði fundið lykilinn,
hafði hún ekki getað við sig ráðið, heldur lokið upp kistunni,
tekið haminn, hlaupið með hann til sjávar, steypt honum yfir sig
og stungið sér í sjóinn. — Þaðan stafar orðatiltækið: Hann ræður
sér ekki fremur en selur, þegar hann sér ham sinn. — Jafnskjótt
sem hún var komin í sín fornu heimkynni, kom syndandi til henn-
ar brimill sá, sem áður fyrr hafði lagt ást á hana, og syntu þau
svo saman til hafs. Hafði hann beðið þarna urtu sinnar allan
þann tíma, sem hún hafði á landi verið.
Þegar börn þau, sem Mikladalsbóndinn hafði getið við urt-
unni, komu ofan í fjöruna, sást oft selur koma upp úr sjónum og
hyggja að þeim; hugðu menn, að þar mundi vera móðir þeirra.
— Liðu svo mörg ár, að ekki bar til tíðinda í Mikladal. Þá var
það eitt sinn að heimamenn þar bjuggust til að fara í látur og
rota seli. Nóttina áður en farið var, kom urtan í draumi til Mikla-
dalsbóndans og sagði við hann, að ef hann færi með hinum, vildi
hún vara hann og aðra við að drepa brimilinn, sem lægi fremst
í látrinu, og kópana tvo, sem innst lægju í því; kvað hún brimil-
inn vera maka sinn, en kápana syni þeirra, og sagði hún um leið,
hvernig þeir væru litir. En bóndinn tók ekkert mark á draum
þessum, fór með Mikladalsmönnum til látursins, og þar drápu
þeir alla selina, er í því voru. Þegar skipt var veiðinni, hlaut
bóndi brimilinn allan og hreifa af kópunum, og var brimilshaus-
inn og hreifarnir soðnir til náttverðar; en þegar fært var upp úr
troginu, heyrðist brestur mikill og brak, og brauzt urtan inn í
reykstofuna í hinum versta tröllsham, þefaði af trogunum og
hrópaði af miklum móði: „Hér er nefið af karli mínum, hönd af
Háreki og fótur af Friðriki. Hefnt er og hefnt skal þessa á Mikla-
dalsmönnum; skulu sumir drukkna í sjó, en aðrir hrapa fyrir
björg og þverhnípta hamra, og aldrei lát á því verða fyrr en svo
margir hafa látizt, að þeir geti feðmt alla Karlsey með því að
takast í hendur.“ Þá er hún hafði þetta mælt, hvarf hún aftur út
með dunum og miklum dynkjum og sást aldrei framar. — Því
miður er enn eigi sjaldgæft í Mikladal, að menn farist á sjó eða
hrapi í björgum, og sagt er, að venjulega sé einhver geðveikur í
suðurbænum þar. Virðist því álögunum enn eigi vera létt.
Bréfsefni
I kössum og möppum Bókaverzl. EDDA h.f.
NYJA-BÍÓ
Miðvikudag kl. 9
HÆTTULEGUR
LEIKUR
(The other lbve)
Aðalhlutverk:
Barbara Stanwyck
David Niven
Bönnuð innan 12 ára.
Skjaldborgarbíó
Næsta mynd:
EIN KONA UM
BORÐ
Stórbrotin frönsk kvik-
mynd.
Leikstjóri:
Maurice Gleize
Bönnuð yngri en 16 ára.
íbúð
1—2 herbergi og eldhús ósk-
ast til leigu nú þegar.
Upplýsingar í síma 583.
Auglýsið í Islendingi!
GREIPAR GLEYMSKUNNAR —
eins einu sinni með ástúðt en eg var sem ókunnur
maður við rúmstokk hennar.
Hver var það, sem hún kallaði í sífellu á? Hver var
maðurinn, sem hún hafði séð myrtan? Eg fékk brátt
að heyra það, og ef sögumaður minn sagði satt, þá
hafði hann veitt mér áfall, sem eg mundi aldrei ná
mér eftir.
. Það var Macará sem gerði það. Hann kom þegar
daginn eftir að við Pauline fórum inn í húsið. Þá veitti
eg honum ekki viðtöku. Eg hafði ekki tekið mínar á-
kvarðanir. Þá gat eg heldur ekki hugsað um neitt
annað en þá hættu, sem konan mín var í. En þegar
hann kom aftur tveim dögum seinna, þá lét eg fylgja
honum inn.
Það fór hrollur um mig, er eg tók i hönd hans, en
eg þorði ekki að svo komnu að hrinda honum frá mér
þótt eg væri þess fullviss, að það væri hendi morð-
ingja, sem eg tók í. Ef til vill var það einmitt sama
hendin, sem eitt sinn hélt um kverkar mér. Þrátt fyr-
ir allt, sem eg vissi, þá efaðist eg þó enn um, hvort
eg gæti ákært hann og fengið hann dæmdan.
Ef Pauline batnaði ekki, þá myndi vitnisburður
minn vera alveg þýðingarlaus. Eg vissi ekki einu sinni
hvað hinn myrti hafði heitið. Áður en ákæra yrði bor-
in fram, varð því að finna jarðneskar leifar hans og
komast að því, hver hann væri. Það var því vonlaust
að hugsa til þess að fá morðingjanum refsað, þegar
nú voru liðin þrjú ár frá því að morðið var framið .
Þá var það einnig spurningin, hvort hann væri
bróðir Pauline? Eg ákvað því að fletta ofan af glæp
hans, hvort sem hann væri bróðir hennar eða ekki.
Eg ætlaði nú að láta hann vita, að glæpurinn væri
ekki lengur leyndarmál, að eg vissi um hann í öllum
atriðum. Eg ætlaði að segja honum það í von um, að
í framtíðinni fengi hann aldrei ró af ótta við að hann
yrði að taka út réttláta hegningu fyrir glæp sinn.
Eg vissi nú, hvaða gata það var sem morðið hafði
verið framið í, það var Horace stræti. Hinn drukkni
leiðsögumaður minn hlaut að hafa ruglað saman
nöfnunum forðum.
Macari hafði fengið vitneskju um veikindi Pauline
og óráð. Hann spurði innilega og nákvæmlega eftir
líðan hennar, eins og bróður sæmdi. Eg svaraði aftur
á móti kuldalega. og í styttingi, því að hvort sem
hann var bróðir hennar eða ekki, þá bar hann alla
ábyrgðina.
Allt í einu skipti hann um umræðuefni, og sagði:
Mér er illa við að ónáða yður þegar svona stendur á,
en eg vildi gjarnan fá að vita, hvort þér eruð reiðu-
búinn til þess að bera ásamt mér fram við Victor
Emanútí beiðni þá, sem eg hefi áður talað um við yð-
ur?
,,Eg er ekki reiðubúinn til þess. Það er eitt og ann-
að, sem eg þarf að fá útskýrt fyrst.“
Hann hneigði sig kurteislega, en eg sá varir hans
kiprast saman rétt sem snöggvast.
„Eg er fús til að greiða úr spumingum yðar,“ sagði
hann.
„Ágætt, fyrst og fremst þarf eg að fá sannanir fyr-
ir því, að þér séuð bróðir konu minnar.“
Hann leit upp og reyndi að brosa.
„Það er auðvelt. Ef vesalings Ceneri hefði verið hjá
okkur, þá hefði hann staðfest það.“
„En hann sagði mér þó allt annað.“
„Já, hann hafði sínar ástæður til þess. Annars
skiptir það engu, eg get fengið nóga aðra til þess að
staðfesta það.“
„I öðru Iagi,“ sagði eg, og horfði beint framan í
hann og talaði mjög hægt, ,,þá verð eg að fá að vita
hvers vegna þér myrtuð mann fyrir þremur árum sið-
an í húsi einu við Horace stræti?“
Hvort heldur spm hann fann til ótta eða reiði þá
lýsti svipur hans aðeins undrun. Eg vissi að sá undr-
unarsvipur stafaði ekki af því, að maðurinn væri sak-
laus, heldur af hinu, að hann undraðist að glæpur
hans skyldi vera kunnur.
En hann áttaði sig brátt. , Eruð þér genginn af vit-
inu, herra Vaughan?“ æpti hann.
„Hinn 20. ágúst árið 186. . rákuð þér rýting í
hjartað á ungum manni sem sat við borð í herbergi í
húsinu nr.....við Horace stræti. Ceneri var þá einn-
ig staddur í herberginu og einnig annar maður með ör
á andlitinu.“
Hnn reyndi ekki frekari undanfærslur. Hann spratt
á fætur og svipur hans sýndi ofsalega reiði. Hann
þreif í handlegg mér^ og eg hélt fyrst að hann ætlaði
að ráðast á mig, en hann rýndi aðeins í andlit mér.
Eg færðist ekkert undan rannsókn hans, en bjóst
varla við því, að hann myndi þekkja mig aftur, þar
sem blinda breytir svip manna mjög.
En hann þekkti mig. Hann sleppti handlegg mínum
og stappaði niður fætinum í ofsalegri bræði.
„Fífl! Fábjánar!“ hvæsti hann. „Hvers vegna leyfðu
þeir mér ekki að fullkomna verkið?"
Hann æddi nokkur augnablik fram og aftur um
herbergið, en síðan staðnæmdist hann frammi fyrir
mér og hafði þá náð nokkru valdi yfir sér.