Íslendingur - 12.04.1950, Page 1

„Uppstigning" eftir Sigurð
Nordai veróur sýnd hér
innan sKamms
Samkomulagi náð milli
togaraeigenda hér og
sjómanna
Leikfélag Akureyrar mun nú upp
úr sumarmálum hefja sýningar á
sjónleiknum „Uppstlgning" eftir Sig-
urð Nordal, er það hefir æft af kappi
undanfarnar vikur undir s.jórn hins
góðkunna leikstjóia, Ágústs Kvaran.
Sjónleikur þessi var fyrst sýndur
í Reykjavík fyrir nokkrum árum, en
ekki var þá almennt vitað um höf- I
und hans, er nefndi sig H. H. Það
var ekki fyrr en í lok sýninga, að
hinn rétti höfundur, Sigurður Nor-
dal prófessor, gaf sig fram. Sköimnu
síðar kom leikritið út frá bókafor-
laginu Helgafell, og mun nú að
meslu uppselt.
Sjónleikurinn er í 4 þáttum, en 5
sýningum. Er hann all sérkennilegur
í útfærslu, þar sem höfundurinn,
leikstjórinn og kona meðal áheyr-
enda íaka þátt í honum.
Einn af þekktustu leikgagnrýnend-
um vorum, Lárus Sigurbjörnsson,
skrifaði um leikinn, er hann var
sýndur í Reykjavík, og segir þar
meðal annars:
„Þrír fyrstu þættir leiksins eru
það, sem Englendingar kalla
„straight comedy of manners“. Þar
er brugðið upp snilldarlega vel
gerðri skopmynd af fólki í litlu plássi
— eða stóru plássi, ef út í það er far-
ið, hóflegri og fágaðri. Með örugg-
um og jöfnum átökum, hnittnum til-
svörum og skemmtilegum áreks'.rum
er teflt í upþnám hversdagslegum
vandamálum. En þá fer höfundurinn
NORÐURLANDS-BÍÓ
TEKUR TIL STARFA
Þriðja bíóið hér í bæ tók til starfa
á annan í páskum. Hekir það Norð-
urlandsb.'ó s.f. og hefir sýningar sín-
ar í samkomusalnum að Hótel Norð-
urlandi. Tekur sýningarsalurinn nær
300 manns í sæti.
Á páskadagskvöld buðu eigendur
Norðurlands-bíós mörgum bæjarbú-
um að sjá fyrstu kvikmyndasýningu
þess, og var salurinn fullskipaður.
Myndin sem sýnd var, er þýzk stór-
mynd, Robert Koch, og lýsir hún
þætti úr ævistarfi þessa vísinda-
manns, er fann berklasýkilinn fyrst-
ur manna og varð frægur fyrir. —
Hlutverk Kochs leikur einn kunn-
asti leikari Þýzkalands, Emil Jann-
ings.
allt í einu út af slegnum vegi. Mikill"
hluti 4. þáltar er í rauninni „para-
basis“. Að grískum hætti snúa per-
sónurnar talinu til áhorfenda, og þar
fylgja með í kórnuin bæði höfund-
ur persónanna (Hæstvirtur) og for-
maður Leikfélagsins í eigin per-
' ((
sonu ....
í leikskránni verður birtur kafli
úr eftirmála Iiöf., er fylgir leikritinu
prentuðu, þar sem hann gerir grein
fyrir því, hvernig þetta leikrit er til
komið og gerir lesanda eða áhorf-
anda auðveldara að skilja það.
í leikrium eru 14 leikendur. Yeiga-
mestu og stærstu hlutverkin leika:
Guðmundur Gunnarsson, Björg
Baldvinsdóitir, Matthildur Sveins-
dóttir, Þórir Guðjónsson og Jónína
Þorsteinsdótlir.
Ágúst Kvaran er leiðbeinandi og
leikstj óri, og eru nú 9 ár liðin, síðan
hann setti hér sjónleik á svið seinast.
Er leiklistarunnendum í bænum það
mikið gleðiefni, að hann skuli ekki
með öllu hafa sezt í helgan stein,
eins og sumir voru farnir að ugga
um.
STARFSMANNAFÉLAG
AKUREYRARBÆJAR
hafði nýverið aðalfund sinn. — í
stjórn fyrir yfirstandandi ár voru
kosnir:
Formaður Bjarni Halldórsson,
skrifstofustjóri, riiari Jón Norðfjörð
aðalbókari, gjaldkeri Karl L. Bene-
diktsson, bókari. Meðstjórnendur:
Þorsteinn Þorsteinsson, bókari og
Þorsteinn Stefánsson, bæjargjaldkeri.
Varastjórn: Varaformaður Ólafur
Magnússon, sundkennari, vararitari
Halldór Friðjónsson, skrifstofustj óri,
varagjaldkeri Anton, Kristjánsson,
yfirverksijóri.
Varameðstj órnendur: Ásgeir
Markússon, bæjarverkfræðingur og
Garðar Ólafsson, efnisvörður.
Eendurskoðendur félagsreikninga
voru kosnir: Halldór Stefánsson,
fyrrv. afhendingarmaður og Magnús
Ólafsson, sundkennari.
_ i
Kosnir voru í launamálanefnd fé-
lagsins,: Oddur Kristjánsson, hygg-
ingameistari, Anton Kristjánsson,
yfirverkstjóri og Ásgeir Markússon,
bæj arverkf ræðingur.
Tala félagsmanna er nú 52. Aðal-
Færeyskar þjóðsögur.
Jónas Rafnar læknir þýddi og
bjó undir prentun. Útgefendur:
Jónas og Halldór Rafnar. Akur-
eyri 1950. Prentsmiðja Björns
Jónssonar h.f.
í bók þessari eru 82 munnmæla-
sögur og þjóðsögur, flestar frá forn-
öld og miðöldum, teknar úr þrem
færeyskum þjóðsagnasöfnum. Munn-
mælasögurnar eru þar í miklum
meirihluta, einkum framan af og
fjöldi örnefnasagna. Mjög segja
sagnir þessar frá illvirkjum, svo sem
morðunt, vígum, ránum og þjófnaði,
svo að 'ætla mætti, að Færeyingar
hefðu framan af öldum verið hinir
mestu óeirðarmenn og illmenni, en
tæplega má dæma þjóðina eftir Ormi
á Skála eða öðrum slíkum, sem
þatna er frá sagt. Þjóðsögurnar líkj-
ast um margt íslenzkum þjóðsögum.
Eru þar magnaðar galdrasögur, frá-
sagnir af álfum og tröllum o. s. frv.
Dvergarnir eru hagleiksmenn eins og
íslenzku dvergarnir, og allir kannast
við söngtöfra hafmærinnar, nykur-
inn og sækýrnar, líkt og þeim er lýst
í færeysku þjóðsögunum. Hins
vegar er niðagrísinn færeyskt fyrir-
brigði.
Bók þessi er skemrritileg en um
leið fróðleg um sögu og þjóðtrú
Færeyinga.
Uppdráttur af Færeyjum fylgir
bókinni.
Um Ijóðalýti III,
e. Björn Bjarnason frá Grafar-
holti.
nefnist lítið kver, sem blaðinu hefir
borizt. Hefir það að geyma nokkrar
greinar um ýmis konar fortngalla á
ljóðum, er höf. nefnir einu nafni
ljóðalýti, og hefir áður skrifað tvo
bæklinga um. Fyrsta og stærsta rit-
gerðin er um sálmabókina nýju, en
í henni finnur höf. mikið af háttvill-
um, háttvingli, áherzluvillum, mál-
villum, ofstigum, ljóðstöfunarvillum,
rímgöllum o. fl. ljóðalýtum. Höf. var
kominn fast að níræðu, er hann rit-
aði greinar þessar.
Rit send blaðinu.
/írsrit Rœktunarfél. NorSurlands,
45.—46. árg., flytur frásögn af 45
störf félagsins á síðastliðnu ári voru
að vinna að bættuin launakjörum fé-
lagsmanna og náðist nokkur árang-
ur. —
Fyrir skömmu var sagt frá því hér
i blaðinu, að samkomulag um kaup
og kjör háseta á Akureyrartogurun-
um á væntanlegri sumarvertíð hefði
strandað á því, að við atkvæða-
greiðslu í Sjómannafélaginu hefði
uppkast að kjarasamningi verið fellt.
Viðræður togaraeigenda og nefnd-
ar frá Sjómannafélagi Akureyrar
voru þá teknar upp að nýju, og var
nýtt uppkast lagt fram fyrir skömmu,
og var það samþykkt við atkvæða-
greiðslu í Sjómannafélaginu.
Er kjarasamningurinn samkvæmt
uppkastinu sem hér segir:
Fast kaup á mánuði kr. 1080.00,
0.75% af öllum afla skipanna, og
ára árangri gróðurtilrauna hjá Rækt-
unarfélagi Norðurlands, eftir Olaf
Jónsson, fyrrv. tilraunastjóra, grein
um akuryrkju á íslandi í fornöld e.
Steindór Steindórsson, Skýrslu Bún-
aðarsambands Eyjafjarðar 1948—-
49, fundargerðir R. N. o. fl. Ritið er
196 bls.
Frjáls verzlun, 1.—2. hefti 1950,
flytur greinina: Einokanir 20. aldar-
jnnar eftir Magnús Valdimarsson,
Um Brydes-verzlun, e. Jón Pálsson,
Reuters í London, e. Einar Ásmunds-
son, grein um skóverzlun Lárusar G.
Lúðvígssonar, Verzl. Brynja 30 ára
og 50 ára verzlunarafmæli Gísla J.
Johnsen, afmælis- og æviminningar
kaupsýslu- og skrifstofumanna, þýdd-
ar greinar o.m.fl., auk fjölmargra
ágætra mynda.
Gerpir, 3. tbl. þ. á. flytur grein um
Atomsprengj ur og áróðurskenningar
(Gunnl. Jónasson), Skipagöngur —
skönnntunarmál (Páll Guðmunds-
son), Um Eirík á Vífilsstöðum og
slysið þar 1885 (Gísli Helgason), í
Gerpisröstinni, Hernámsþættir (Hj.
Vilhjálmsson), o. fl.
Heimili og skóli, 1. liefa 9. árg.,
flytur greinar um uppeldismál e.
Sím. Jóh. Ágústsson og Hannes J.
Magnússon, skólavígsluræðu e. Sig-
urstein Magnússon, afmælisgreinar
um Steinþór Jóhannsson og Magnús
Pétursson o. fl. o. fl.
Heilsuvernd, tímarit Náttúrulækn-
ingafélags íslands, 4. h. 1949, er ný-
komið út. Efni ritsins er þetta: Tveir
miðast verðið við 30 aura pr. kg. af
„guano“veiði upp úr skipi, 1.60 kr.
af saltfiski, vegnum upp úr skipi og
kr. 2.00 af hverju kg. lýsis, samkv.
vigtarvottorði matsmanns. Auk þessa
frítt fæði. Kaup og aflahlutur breyt-
ist eftir gildandi vísilölu á hverjum
tíma.
Bæjarbúar hafa fylgst með þessu
máli, þar sem það hefir ekki aðeins
stórkostlega þýðingu fyrir afkomu
togaranna og þeirra, er á þeim vinna,
heldur og fyrir afkomu Krossanes-
verksmiðjunnar, sem ætlað er að
vinna mjöl úr verulegum hluta afl-
ans.
starfsmenn kvaddir (Jónas Kristj-
ánsson). Nokkur ávarpsorð (Hjört-
ur Hansson). Vörn og orsök krabba-
meins III: Krabbamein kemur aldrei
í heilbrigt líffæri (Björn L. Jóns-
son). Fóðrunartilraunir á dýrum
sýna yfirburði safnhaugaáburðar
fram yfir tilbúinn áburð. Húsmæðra-
þáttur (frú Dagbjört Jónsdóttir).
Merkilegar rannsóknir á orsök
krabbameins — gervimatvælalitir
geta orsakað krabbamein (Björn
Kristjánsson). Hlutverk svitans.
Danskt læknablað flytur frásögn af
náttúrulækningum. Sjúkdómarækt í
algleymingi. Ókunn efni í matvælum.
Lög NLFÍ. Góður liðsmaður. Orð-
rómi hnekkt o. fl. Hjörtur Hansson
hefir nú látið af afgreiðslu ritsins,
og er hún nú í skrifstofu félagsins,
Laugavegi 22 (gengið inn frá Klapp-
arstíg).
ÁGÆT SALA SVALBAKS
I gærmorgun seldi togarinn Sval-
bakur afla sinn í Grimsby. 3308 kit
fyrir 10388 sterlingspund, og er það
mjög góð sala.
Elzta kona Reykjavíkur, Margrét
Einarsdóttir frá Laugalandi á Þela-
mörk, lézt 22. f. m. nálega 101 árs að
aldri. IJún liafði ferlivist fram undir
tírætt.
Sigfús Blöndal bókavörður og
orðabókarhöfundur er nýlega látinn
í Danmörku. Hann var hátl á níræð-
isaldri.