Íslendingur - 07.12.1950, Blaðsíða 2

2
ÍSLENDINGUR
Fimmtudaginn 7. desember 1950
Útgefaadi: Útgáfufélag íelendings. '
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Tómas Tómasson.
Auglýsingar og aígreiðsla:
Svanberg Einarsson.
Skrifstofa Gránufélagsgata 4.
Sími 1354.
PrenlsmiSja Björns Júnssonar h.j.
„Þeir hafa bréf
upp á það“
Ofbeldisferill komma.
ÞaS haía vissulega ekki verið frið-
vænlegar horfurnar í heimsmálun-
um síSan,. síSari heimsstyrjöldinni
lauk; styrjöldinni, sem háS var til
tryggingar ævarandi friSi og öryggi
í heiminum.
Þó aS einn ofbeldisseggurinn og
friSarspillirinn hafi veriS lagSur aS
velli, þá reis annar skjótt upp meiri
og hættulegri én sá fyrri. Alla tíS
frá styrjaldarlokum hafa kommún-
istar stofnaS til blóSugra átaka og
styrjalda einhvers staSar í heimin-
um. Þeir hafa æst til grimmúSugra
borgarastyrjalda í Grikklandi, Kína,
Indó-Kína, Burma og víSar. Þeir
hafa hrifsaS til sín völd meS ofbeldi
og látiS drepa andstæSinga sína.
Þeir hafa hafiS árásarstyrj aldir á
friSsamleg lýSræSisríki í nágrenni
sínu t. ,d. Kóreu og Tíbet.
S. Þ. grípa í taumana.
Þegar til hinnar tilefnislausu árás-
ar á S.-Kóreu lýSveldiS kom þá
gripu SameinuSu þjóSirnar til sinna
ráSa. Hlutverk þeirra er m. a. þaS,
aS vernda og halda uppi friSi í
heiminum og að vernda hin smáu
frjáslu ríki, sem fyrir árásum verSa.
ÞaS myndi því hafa orSiS S. Þ. slík-
ur hnekkir, ef ofbeldisríkinu hefSi
haldizt þaS uppi, aS ræna landi ná-
grannaþjóSarinnar, aS þau samtök
: hefSu aldrei böriS sitt barr eftir þaS,
og á þetta alveg sérstaklega viS þar
eS S.-Kóreu ríkiS var stofnaS aS
tilstuSlan S.Þ. og var verndarríki
SameinuSu þjóSanna.
S. Þ. gripu því til öflugra og rót-
tækra ráSstafana gagnvart árásar-
seggjunum. Og svo var komiS, aS
þaS var ekki nema tímaspursmál,
hvenær árásarherinn myndi gefast
skilyrSislaust upp fyrir varnarher
S. Þ., og hefSu S. Þ. þá sýnt, aS
■engri þjóS liSist aS ráSast meS of-
beldi á aSra. Rögg og sigur S. Þ.
hefSi orSiS landræningjum til varn-
aSar.
Kommúnistar börSust þó alla tíS
hatrammlega gegn viSIeitni S. Þ. til
þess aS bægja árásarlýSnum frá, og
Rússar ýttu undir leppa sína, komm-
únistastjórnina í NorSur-Kóreu, og
;veittu þeim beinan og óbeinan
stuSning.
,1 .; i , . í ]: • ‘ ' ; ■ 'i .iJo< *
ÁrásKínverja.
En þegar allt útlit benti til þess aS
her S. Þ. væri aS vinna fullan sigur
í Kóreu, og þær gætu’ ’síSan háfizt
þar handa um aS koma á löglegri
lýSræSisstjórn ög beitt sér af alefli
í endúi'feisnaFstarfinu, þá skeSu
þau uggvænlegu tíSindi, aS stjórn
sú, sem kommúnistar hafa meS of-
beldi og langvinnri styrjöld komiS
á fót í Kína, sendi ógrynni liðs inn
. í Kóreu og .gegn herjum S. Þ. MeS
þessu er sú von rokin út í veSur og
vind aS friSsamleg lausn á Kóreu-
deilunni sé skammt mrdan. S. Þ.
höfSu heitiS Kínverjum því aS
fyllsla tillit yrSi tekiS til hagsmuna
Kína og réttindi þeirra, er þeir hefSu
notiS í Kóreu, skyldu í engu rýrS,
en í norSur hluta Kóreu eru mikil
orkuver, sem Kínverjar hafa aSgagn
aS. Fyrir S. Þ. vakti þaS eitt aS
hjálpa þeim, sem á var ráSist meS
ofbeldi, til þess aS endurheimta aft-
ur frelsi sitt og sjálfstæSi.
En Kínverjum Var ekki nóg aS fá
tryggS þau réttindi, sem þeir áttu,
þeir vildu meira. Rússar hafa auS-
vitaS ekki þolaS aS sjá leppa sína
sigraSa, en ekki hafa þeir þó taliS
ráSIegt aS grípa sjálfir inn í strax.
Þeirra tími er augsjáanlega ekki
kominn enn. Nú skyldi hins vegar
kommúnistastjórnin í Kína launa
húsbændunum í Kreml dyggan
stuSning í ofbeldisbaráttunni. Nú
skyldu þeir fara í yztu hernaSarlínu
alheimskommúnismans.
Kínverjar skyldu þreyta heri S.
Þ. og hinna vestrænu lýSræSisríkja,
, á meSan gæfist Rússum frj álsari og
óbundnari hendur í Evrópu og lönd-
unum í Vestur-Asíu.
Eftir aS friSardúfan er flogin frá
Kreml, þá er ekki lengur spurt þar
um, hvaS geti stofnaS heimsfriSn-
um í hættu. Kommúnistum um all-
an heim hefir nú veriS sent heima-
tilbúiS „bréf upp á þaS“, aS þeir
elski friðinn og séu þeir einu og
sönnu friSarvinir. Og þetta bréf
þeirra er sama eSlis og aflátsbréfin
á sinni tíS. MeS þau í hendi sér
þykjast þeir saklausir af hverju
friSrofinu eftir annaS. Og þegar
þeim er bent á í hvern voSa óbil-
girni þeirra og útþenslustefna er aS
leiSa friSsamlegt samstarf þjóSanna
og aS þvermóSska og flokksþröng-
sýni komi alls staSar í veg fyrir ein-
lægt og farsælt samstarf, þá veifa
þessir háu herrar „bréfinu“ sínu og
segja: „HafiS þiS bréf upp á þaS
aS þiS elskiS friSinn, eins og viS
höfum?“
F járveitinganef nd
hækkar famrlag
til sjúkrahússins
FjárveitingafrumvarpiS hefir aS
undanförnu legiS fyrir fj árveitinga-
nefnd til athugunar og endurskoS-
unar, en er nú nýkomiS fyrir þingiS
aftur.
í fj árlagafrumvarpinu er gert ráS
fyrir því, aS til nýja sjúkrahússiris
hér skuli variS kr. 350 þús. ÞaS var
Ijóst aS upphæS þessi myndi
hrökkva skammt til aS fullgera hús- ,
Norðra bækur
um þjóðleg fræði.
BÓNDINN Á HEIÐINNI
ejtir Guðlaug Jónsson.
í bók þessari er lýst aldarhætti
fyrri tíma og ótal mörgum atburS-
um, einkum úr Hnappadalssýslu og
af Snæfellsnesi — átthögum höfund-
arins. Þar er sögS mörg athyglis-
verS saga alþýSufólksins. í formáls-
orSum aS bókinni segir höfundur,
aS sumt af því, séni' í bókinni grein-
ir um menn og málefni hafi gerzt
um hans daga, og því geti bókin aS
því leyti talizt til eigin endurminn-
inga hans, enda fyllilega samofin
þeim. á köflum.
í bókinni eru 11 sjálfstæSir sagna-
þættir, en fyrsti og veigamesti þátt-
urinn fjallar um bóndann á heiSinni
og dregur bókin nafn sitt þar af.
Höfundurinn er nýr HSsmaSur á
vettvangi sagna og þjóSlegs fróS-
leiks, og verður ekki annaS sagt en
óvenjuvel sé á staS fariS, bæSi hvaS
snertir frásögn og stíl.
Nokkrar myndir eru í bókinni.
SKAMMDEGISGESTIR
eftir Magnús F. Jónsson.
Margra grasa kennir í bók þess-
ari. ÞaS er sagt frá ferSalögum
manna um byggSir og öræfi um há-
vetur í frostum og hríðarbyljum,
hrakningum, villum og dauSa,
kynjafyrirbærum, göldrum, álögum,
reimleikum og vofum, sjóvolki og
hetjudáSum, hreystisögnum, ráS-
snilld og raunsæjum atburSum úr
lífi einstaklinganna í baráttu viS
hafís, hungur og heyþrot.
í aSfararorSum segir Jónas Jóns-
son frá Hriflu: „Magnús Jónsson
tekur til meSferSar hina óþekktu
hermenn: fólkiS, sem sýnir þrek,
karlmennsku, ráSsnilld og þolgæSi í
erfiSleikum hins daglega lífs. Hann
rekur fjölmarga söguþætti af þessu
tagi. Þar er, sagt frá margháttuSum
svaSilförum í myrkri og hríSum
uppi á heiSum eSa niðri í byggS-
inni, og á veiðiferSum á vötnum og
sjó. Hér er um aS ræSa afarmerki-
legar þjóSIífsmyndir úr lífi samtíS-
armanna og forfeSra frá síSustu
mannsöldrum. Þessi fróSleikur er
ákaflega vinsæll. Þetta eru nýjar ís-
lendingasögur og nýjar þjóSsögur
.... Hver sá maSur, sem ber fram
sögu og hetjuverk sinnar samtíSar
á máli mæSra og feSra, er um leiS
orSinn einn af þeim, er auka sjóS
hinnar þjóSlegu menningar meS
varanlegum verSniætum.“
í bókinni eru 18 frásagnir. —
Nokkrar myndir eru og í bókinni.
iS og var fjárvéitmganefnd bent
rækilega á þetta, þegar hún var hér
í haust.
Árangurinn af því varS sá aS
nefndin leggur til aS þetta framlag
verSi hækkaS upp í 500 þús. kr.
HORFNIR ÚR HÉRAÐI
Konráð Vilhjálmsson skráði.
I bók þessari er margvíslegan
fróSleik aS finna; saman þjappaSan.
Fimm þættir eru skráSir í bók •
þessari:
Þáttur af Bjarna Jónssyni á
Laxáftiýri og ættmennum hans.
Hallgríms-þáttur Þorgrímssonar.
LjóSabréf til Benjamíns, kveSiS
af Þórarni Jónssyni, síSast presti í
Múla.
JarSeigenda-þáttur, þeirra, sem
eiga jarSirnar í SuSur-Þingeyjar-
sýslu 1712.
Þáttur af Antoníusi skáldi Antoní-
ussyni.
SíSast taldi þátturinn segir frá
ungu skáldi, sem fórst af slysi löngu
fyrir aldur fram. Er hann einkar at-
hyglisverSur.
í bókarlok er ýtarleg nafnaskrá
meS ívafi af margvíslegum fróS-
leik.
HLYNIR OG HREGGVIÐIR
Þættir úr Húnaþingi
Þetta er annaS bindi í bókaflokkn-
um Svipir og sagnir, sem sögufélag-
iS Húnvetningur gefur út. Þeir Gunn-
ar Árnason, Magnús Björnsson og
Bjarni Jónsson hafa búiS bók þessa
til prentunar.
í bókinni eru 7 sagnaþættir og
eru höfundarnir, auk áSurgetinna
þriggja manna, þau: Kristín Sig-
valdadóttir og Jónas Illugason (meS
2 þætti).
Geymir bókin merka þætti um
menn og atburSi í Húnavatnssýslu
*frú liSnum dögum.
ÆTTLAND OG ERFÐIR
eftir dr. Richard Beck.
Fyrri hluti bókar þessarar hefur
aS geyma úrval úr ræSum höfund-
arins um þjóSræknismál Vestur-ís-
lendinga og menningartengsl þeirra
viS þjóSina heima. Þar er drengi-
lega hvatl til dáSa, og undir logar
djúp og einlæg ást til íslands og ís-
lendinga.
SíSari hlulinn er safn ritgerða um
íslenzk skáld og verk þeirra. Þar
ræSir í ýtarlegri ritgerS um séra Jón-
Þorláksson á Bægisá, sem var höfuS-
skáld íslendinga í sinni tíS. Þá ræS-
ir um skáldiS og manninn Matthías
Jochumson og þjóSmálastefnu hans;
Grím Thomsen; Orn Arnar (Magnús
Stefánsson); Jón Magnússon; Huldu
(Unnur Benediktsdóttir); rithöfund-
inn SigurS Eggertz; fræSimanninn
Halldór Hermannsson; Jónas Hall-
grímsson, listaskáldiS góSa; löng og
merkileg ritgerS um skáldið Davíð
Stefánsson „ástsælasta skáld þjóðar-
innar“; Þorstein Gíslason og aS lok-
um ritgerSin, Við legstað skáldkon-
ungsins, um Einar Benediktsson.
Allar eru ritgerSir þessar skemmti-
legar og afar girnilegar til fróSleiks
og eru hollur lestur hverjum íslend-
ingi.
Uin höfundinn þarf ekki aS fjöl-
yrSa, „hann er löngu kunnur öllum
landsmönnum af ritstörfum og þjóð-
ræknis- og kynningastörfum meðal
íslendinga vestan hafs og austan.
AFMÆLISDAGABÓK
Þá hefír NorSri óg serit frá sér
afmælisdagabók meS málsháttum, og
hefir séra FriSrik A. FriSriksson,
prófastur í Húsavík, valiS þá og
gert teikningar á titilblaS og blað-
síSuramma.
Er bókin einkar smekkleg.
ÁVARP FRÁ
MÆÐRASTYRKSNEFND
Góðir Akureyringar!
Nú þegar jólin nálgast og flestir
eru farnir að hugsa um og búa sig
undir á hvern hátt þeir geti glatt
vini og vandamenn og gert sér og
sínum sem skemmtilegasta hátíðina,
þá eru því miður hér í hæ æðimarg-
ir einstaklingar og fjölskyldur, sem
ekki eiga margra kosta völ til þess
aS lýsa upp skammdegismyrkrið og
draga úr áhyggjunum. Því snúum
viS okkur konur í Mæðrastyrksnefnd
Akureyrar til allra þeirra, sem ein-
hverju geta miðlaS þeim, sem ver
eru settir fjárhagslega en þeir sjálf-
ir, og treystum því að þeir taki vel
jólasöfnun nefndarinnar, sem fram
fer bráðlega. Tökum við með þökk-
um jafnt fata- sem peningagjöfum.
Munum við úthluta því til einstakra
mæðra og stórra barnafjölskyldna
eins og að undanförnu. Þörfin fyrir
slíka aðstoð er hrýnni nú en mörg
undanfarin ár, sökum þeirrar miklu
dýrtíSar, sem nú er og skort» á ýms-
um vörum t.d. til fatnaSar. Því væri
vel til fallið að þeir, sem kynnu að
eiga lítið notuð lagleg föt, sem þeir
hafa lagt til hliðar, létu nefndinni
þau í té, þar sem henni er kunnugra,
en mörgum öSrum,-.hvar þörfin er
mest. Skátar munu ganga um bæinn
og safna fyrir nefndina og einnig
aðstoða viS úthlutun. Auglýst verð-
ur, hvenær þeir fara í hvern bæjar-
hluta.
MeS fyrirfram þökk fyrir góðar
undirtektir.
Ingihjörg Eiríksdóttir. Margrét Ant-
onsdóttir. Jensína Lojtsdóttir. Lauj-
ey Benediktsdótlir. Soffía Thoraren-
sen. Sigríður Söebeck, Sofjía Slef-
ánsdóttir. Jólianna Jónsdóttir. Guð-
rán Melstað. Elísabet Eiríksdóttir.
Skíðaferð
vcr®ul íarin sunnud. 10. des.
Lagt verður af stað frá Ráð-
hústorgi kl. 10 f. h. Yngri
félagar sérstaklega beðnir að fjölmenna.
Stjðrnin.
HALLÓ STÚLKUR!
Mig vantar ráðskonu sem
fyrst. — Hjónaband getur
komið til greina.
Ásgrímur Þorsfeinsson
Brautarhóli, Svarfaðardal.
Léreftstuskur
hreinar,
kaupum við hæsta verði.
Preiitsmiðja
Björns Jónssonar h.f.