Íslendingur - 06.01.1954, Page 4

ÍSLENDINGUR
MiSvikudagur 6. janúar 1954

Kemur út
hvern miðvikudag.
Útgefandi: Útgájufélag íslendings.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
JAKOB Ó. PÉTURSSON, Fjólugötu 1
Sími 1375.
Skrifstofa og afgreiðsla í Grónufélagsgötu 4, sími 1354.
Skrifstofutfmi:
Kl. 10—12, 1—3 og 4—6, á laugardögum aðeins 10—12.
Prentsmiðja Björru Jónssonar h.j.
Framboð ílokkanna á Akureyri
Framboðsfrestur til bæjarstjórnarkosninganna 31. janúar er á
enda, og flokkarnir hafa birt fiamboð sín. Hér á Akureyri verða nú
5 listar í kjöri, þar sem Þjóðvamarfélag Akureyrar hefir lagt fram
sérstakan lista. Efstur á honum er Marteinn Sigurðsson, sem setið
hef.r áður í bæjarstjórn fyrir Framsókn. Að öðru leyti er lis'inn
skipaður lítt þekktum unglingum, enda mun hafa reynst full-erfitt
að fá nægilega mörg nöfn á hann.
Síðasti listinn, sem birtnr var, er listi kommúnista. Gekk þar í
nokkru þófi, er lauk með því, að fyrs'i bæjarfulltrúi kommúnista,
ungfrú Elísabet E ríksdóttir, sem setið hefir um aldarfjórðung í
bæjais'jórn, var látin v.kja fyrir Birni Jónssyni, formanni Verka-
mannafélagsins, sem óður skipaði þriðja sæti listans. Er almanna
mál, að þessi breyting veiki svo aðstöðu kommúnista í kosningun-
um, að alls óvíst sé að þeir fái nema einn mann kjörinn.
Alþýðuflokkurinn kaus einnig að breyla lis'a sínum á þann veg,
að láta Braga Sigurjónsson víkja sem aðalmann fyrir Albert Sölva-
syni. Telja margir það hyggilega breytingu og gefa flokknum vonir
uin að halda sínum tveim sætum, sem annais var vonlílið um, og
enn tvísýnt.
Framsóknarflokkurinn hefir aðeins breytt þriðja sætinu vegna
brot;flutn:ngs dr. Kristins Guðmundssonar, og skipar í það Guð-
mund Guðlaugsson framkv emdastjóra. Þótt Guðmundur sé á ýms-
an hótt gegn maður, er talið vonlaust, að Framsókn haldi sínum
þrem fulltrúum. Ber þar tvennt til: Að bæjarbúum hefir þó't áhrifa
KEA gæta óþarflega mikið í bæjarmálum, og að margir af fram-
ámönnum Framsóknar hafa flutt búferlum yfir í Þjóðvörnina.
Sjálfstæðisflokkurinn einn hefir engu breytt um 4 efstu menn
lista síns. Er þar farið ef'ir skoðanakönnun, sem Sjálfstæðisflokk-
urinn lét fara fram, áður en listinn yrði skipaður. Reyndist þar
fylgi núverandi bæjarfulltrúa meira en annarra, sem þar komu lil
greina, en slíka könnun hafa aðrir flokkar ekki þorað að láta fara
fram eða þeim þykir hún of lýðræðisleg.
í bará.tusæti listans er ungur iðnaðarmaður, Jón Þorvaldsson,
duglegur og vel kynnlur, jafnt meðal s'étArbræðra sinna og verka-
manna í bænum. Hefir hann tekið drjúgan þált í íélagslífi Sjálf-
stæðismanna mörg undanfarin ár og nýtur fyllsta stuðnings þeirra.
í 6. sætinu er einnig mjög vel kunnur iðnaðarmaður, Sveinn Tóm-
asson. Hefir hann dvalið síðan á ungum aldri hér í bænum og því
vel kunnugur bæjarmálum og bæjarbúum.
Barállan í þessum kosningum, sem nú fara í hönd, stendur um
5. sæ'ið á lista Sjálfstæðismanna. Slendur hún annarsvegar um 2.
sæti kommúnista en hinsvegar um sæti Þjóðvarnarfélagsins. -—
Sjálfstæðismenn eru staðráðnir í að gera allt sem í þeirra valdi
stendur til að vinna 5. sætið og rýia með því áhrif hinna sósiölsku
afla í bænum.
Róleg áramót .... Sumarblíða
hér en slórhríð í Svíþjóð ....
Og þá eru jólin liðin ....
ÁRAMÓTIN nýliðnu voru yfirleitt
talin ,.rúleg“, en þegar talað er um
róleg áramót, ei einkum ált við, að
engin stórfelld spel.virki cða misþyrm-
ingar á fólki hafi verið haft í f.ammi.
llér í bænum munu einhverjir drenglr
hafa dregið rusl út á umferðagötur til
að stoðva með því bílaumferð, en slíkt
olli þó ekki vandræðum. í einu Reykja-
víkurblaði tegir svo frá gamlárskvöldi:
„Róleg nýársnótl lijá lögreglunni. —
IJópur aj ólá abclgjum lelcinn úr um-
jerS um miSnceitið“(!) M. ö. o.: Það
er til marks um, hve nóttin var róleg,
að ekki nema „hópur af ólátabelgjum"
var fjarlægður um miðnætti af al-
mannafæri. Síðan segir frá því, að
drengur hafi slasast þannig á sprengju,
er hann kveikti á í hendi sér, að „stórt
stykki flettist úr lófa hans, fingur
brotnuðu og fór framan af einum.“ Og
*
síðan segir: „Eftir þetta safnaðist sam-
an hópur uppivöðslusamra unglinga
við lögreglu töðina með grjótkasti og
sprengjuvarpi. Handsamaði lögreglan
þá hóp þeirra og hafði í haldi, þar til
eftir miðnætti, að hún flutti þá heim".
Þetta cr aðeins sýnishorn af „róleg-
heitunum", enda segir sama hlað frá
því, að lögreglan hafi beðið útvarpið
á nýársdagskvöld fyrir þakkir til bæj-
arbúa fyrir að hafa ekki í frammi
skrílshátt og skemmdarverkl!)
En ekki ber það vott um mikla slð-
menningu í höfuðborginni, ef lög.egl-
an finnur hvöt hjá sér til að þakka
borgurunum sérstaklega fyrir, cf þeir
hafa ekki stofnað til borgarastyrjaldar
eða hermdarverka á cinu helzta há-
tíðakvöldi ársins.
UM SÍÐUSTU IIELGI var hér svo
einstök veðu.blíða, að varla verður til
jafnað um áramót. Hér á Norðurlandi
og á Austurlandi var hitinn 14—15°
á sunnudag nn. Jörð er alauð upp í
heiðarbrúnir, en vegir sumstaðar blaut-
Um Magnús
í síðasta lölublaði íslendings er
s’.u'tur þáttur um Magnús sálar-
háska, tekinn úr Þjóðsögum og
Munnmælum dr. Jóns Þorkels-
sonar. Þar segir meðal annars, að
Magnús hafi verið ættaður úr
Hreppum í Árnessýslu.
Þetia mun ekki vera rétt, og
þykir hlýða að leiðrétta það hér,
einkum þar sem þessi skoðun mun
hafa komið fram víðar.
Enginn efi er nú talinn á því,
að Magnús hafi verið Eyjirðing-
'ir að uppruna og ætt, í marga
l:ði upp, eða nánar til'.ejcið Oxn-
dælingur, líklega fæddur að
Varmavatnshólum um 1770 og
sennilega alizt þar upp fyrsta ævi-
skeið sitt. Foreldrar hans voru
Guðmundur bóndi þar Magnús-
son og Hallfríður Tómasdóttir frá
Gili í Öxnadal. Hún giftist síðar
Vilhiálmi Vilhjálmssyni bónda
að Hellu í Blönduhlíð, þeim, er
Pétur prófastur Pétursson á Víði-
völlum ritar um í kirkjubókina,
þar sem ge'ur andláts hans, á
þessa leið: „Hann hafði svo
skarpar skilningsgáfur og mikið
næmi, að hann gat, fyrripart ævi
sinnar, munað nokkurn veginn
orðrétt heila prédikun.“
Líklegt er, að Magnús hafi
fylgt móður sinni til Skagafjarð-
ar, þegar hún giftist Vilhjálmi, og
þar hafi hann kynnzt þeim Steins-
s'aðabræðrum, eins og segir frá í
þæt'inum.
Ekki er mér kunnugt um annað
barn þeirra Guðmundar í Varma-
vatnshólum og Hallfríðar en
Magnús einan, enda veit ég ekki,
hvort þau hafa gifzt. En sonur
Vilhjálms á Hellu og Hallfríðar
var Guðni bóndi að Krókárgerði
' Norðurárdal og er margt manna
út af honum komið, bæði í Skaga-
JÆJA, le endur góðir. Jólunum er
lokið í kvöld, hvort scm þau hafa ver-
ið stóru- cða litlu-brandajól, og hvort
sem ykkur líkar það betur eða verr.
Marga hef ég heyrt kvarta undan því,
að hafa byrjað jólin þreyttir og syfjað-
ir af jólaannríki og jólaös og endi þau
þreyttir af jólaboðum í hcimahúsum og
hjá vinum og vandamönnum. Mann
þekki ég, sem hafði viðað að sér jóla-
Er franska flokkakerfið til fyrirmyndar?
Viústri blöðin í Reykjavík leggja mikla áherzlu á það nú í
undirbúningi bæjarstjórnarkosnlnganna, hve nauðsynlegt sé að
hnekkja þar meirihlu'avaldi Sjálfstæðisflokksins, og er Tíminn,
blað Framsóknarmanna þar einkum í fyrirsvari. Hinsvegar hafa
Sjálfstæðisblöðin varað við því, að kjósendur dreifi atkvæðum
sínum á 4—5 flokka, sem llestir hafi það eitt sameiginlegt um af-
stöðu til bæjarmála Reykjavíkur, að vera á móti núverandi meiri-
hluta bæjarstjórnar. Engar líkur eru til, að vinstri flokkarnir bæru
gæfu til að vinna af einum hug og fullri alúð að málefnum Reykja-
víkur fremur en annarra bæjarfélaga, og verður mörgum í því
sambandi hugsað til Vestmannaeyja og ísafjarðar. Ekki hefir
„vinstri samvinna“ í bæjarstjórnum þeirra kaupstaða orðið að
röksemd fyrir því, að slík samvinna sé æskileg annarsstaðar.
Nú munu a. m. k. 5 flokkar bjóða fram í slærstu kaupstöðum
landsins, Reykjavík og Akureyri. Skapast við það sú hætta, ef
hinir nýju flokkar ná þeim árangri að fá fulltrúa kjörinn, að
erflðlegar en nokkru sinni fyrr muni ganga að skapa ábyrgan
meirihlu'a í bæjarstjórnum. Hefir það gengið full-erfiðlega að
undanförnu ANNARSSTAÖAR EN í REYKJAVÍK, þar sem Sjálf-
stæðisflokknum einum hefir tekizt að mynda meirihluta.
ir vegna undangenginna rigninga. Og
fyrir jólin kváðu þeir liafa rist húsatorf
á Árskógsströnd, að því er eitt sunnan-
blaðanna hernur.
En á sama tíma og við vorum að cál-
ast úr sumarhita hér rétt sunnan við
norðurskaut baug'nn, var blind-ösku-
grenjandi stórhríð með talsverðu frosti
í Svíþjóð og Finnlandi og víðar á
Norðurlöndum og í Mið-Evrópu.
li'öðum og jólabókum til að lesa í ró-
legheitum um jólin, en ekki kvaðst
hann hafa haft túna eða tækifæri lil
að líta í þetta lcsefni fyrr en að af-
hallandi nýári. Ég hef vcrið að velta
því fyrir mér, hvort þeir, sem eiga
sumarbústaði eir.hverrslaðar úti í nátt-
úrunni, nytu ekki sumarleyfisins hezt
með því að taka það á jóhinum.
GLEÐILEGT ÁR:
Þegar þessi mál eru hugleidd í dag, verður mörgum fyrir að
minnast s ðustu forsetakosninga í Frakklandi, er fram fóru í des-
ember s. I. En þar leit lengi út fyrir, að ekki tækist að kjósa
íorseta vegna hinna mörgu smáflokka, því að enginn forsetaefn-
anna fékk tilskillð atkvæðamagn. Það var þá fyrst, er það for-
setaefnið, er flest atkvæðin hlaut, dró sig til baka, að sá er kom
í stað hans, fékk nægilegt atkvæðamagn iil þess, að kosning yrði
gild, og hafði þá verið kosið 13 sinnum og 7 dögum eytl í það.
Þetta dæmi æ!ti sízt af öllu að vera kjósendum hvöt til að efla stná-
flokkana og veita stuðning sinn til að skapa flokkakerfi að franskri
fyrirmynd.
firði, Eyjafirði, á Akureyri og
víðar um land, yfirleitt greindar-
fólk og myndarlegt. Dóttur áttu
og þau Helluhjón, sem ættir munu
frá.
Magnús sálarháski var bræðr-
ungur við hinn athafnasama
mann og mikla ætlföður Jón
Magnússon hreppstjóra að
Kirkjubæjarklaustri, sem þáttur
var um í Tímanum á síðastliðnu
haus'i.
Efalaust hefir Magnús verið
mlsgefinn maður að ýmsu leyti,
en þó væntanlega verið gert
meira úr bres'um hans og hjá-
rænuhætti en efni stóðu til, eins
og um aðra, sem urðu að uppi-
stöðu í þjóðsögum vorum.
Þormóður Sveinsson.
íslenzk tónlist
erlendis
( Fréttatillcynning.)
Bandalag tónlistarmanna í
Múnchen (Múnchener Ton-
kúnstlerverband) bauð Hall-
grími Helgosyni að taka
þátt í norrænum hljómleikum 27.
nóv. s. 1. á vegum félagsins. For-
seti samtakanna, dr. Anton Wúrz,
mælti nokkur inngangsorð og
bauð fulltrúa Islands velkominn.
Ungverski bassasöngvarinn Fe-
rence Várandi söng sex lög Hall-
gríms með undirleik höfundar, en
Hans Posegga flutti tvö píanóverk
sama höfundar, íslenzkan rímna-
dans og píanósónötu nr. 2. Á und-
an flutningi dansins hélt Hall-
grímur slutt erindi um eðli
rímnasöngsins. Onnur tónverk
voru eftir Grieg og Kilpinen.
í úlvarpi Bayerns flutti Hall-
grímur erindi um íslenzk þjóðlög
með dæmum en í útvarp „Evrópa
frjáls“ (Freies Europa) annað er-
indi um sögu og menningu ís-
lands. Sama útvarpsstöð tók tón-
smíðar Ilallgr.'ms til flutnings sl.
nýjársdag, sex píanólög leikin af
höfundi og finnntán sönglög flutt
af Ference Várandi og höfundi.
Fílharmóniski kórinn í Múnc-
hent tekur mótettu Hallgríms „í
Jesú nafni“ (samin yfir íslenzkt
þjóðlag) til meðferðar á næstu
hljómleikum sínum og flytur
hana einnig í útvarp. Stjórnandi
kórsins er R. Lamy. Konsert-
söngvarinn Walter Manthey í
Múnchen hefii þegar tekið söng-
!ög Hallgríms á hljómleikaskrá
sína og flutt þau þar í borg við
beztu undirtektir. En söngkonan
Mia Del í Múnchen syngur þau í
útvarp í Stuttgart.
í sænska úívarpinu flytur kon-
ungleg óperusöngkona, Anna-
Greía Söderbolm sönglög eftir
Hallgrím í janúar, en danski org-
anistinn Ejnar Engelbrecht spilar
„R.cercare“ eftir sama höfund í
úlvarpið í Gnnf, Zúrich og Kaup-
mannahöfn. Auk þess syngur kon-
unglegur óperusöngvari í Kaup-
mannahöfn, Eskild Rask Nielsen,