Íslendingur - 23.06.1954, Side 6

ÍSLENDINGUR
Miðvikudagur 23. júní 1954
Með e.s. Brúarfossi
er vœntanlegt:
allsk. handverkfæri
Búsáhöld
í miklu úrvali
Hálfdúnn,
Gæsadúnn og
fiður
Fiðurhelt léreft
Dúnhelt léreft
Barnasokkar
alls konar
M j ólkurf lutninga-
og Blikkfötur
Hitakönnur
og margt fleira.
Vcrzlun
Eyjafjörður li.f.
baugi. Um Alþingi og hlutverk
þess segir hann, að „þar eigi að
lýsa sér hinar ljósustu og beztu
hugsanir þjóðarinnar um öll hin
alþýðlegu málefni.“ Hann segir,
að þar megi ekki vera flokka-
drættir, „heldur þurfi allir að
leggjast á eitt íil að hjálpast að
og vinna aftur þau réttindi, sem
íslend.'ngar hafa misst fyrir deyfð
sína og hirðuleysi.“ Jón Sigurðs-
son leggur á það áherzlu, að
fundir Alþingis fari fram í heyr-
anda hljóði „því það veki alþýðu
einmiít til þess að hugsa um mál
sín og hvernig þau eru flutt.“
Hann bendir á, að Alþingi vanti
bókasafn, þingið hafi ekki nóg
húsrúm, svo hver þingmaður
verði að elta annan um bæinn,
þó ekki sé nema til að sjá þing-
bókina, og hann kvartar yfir þvi,
að ekkert blað skuli vera til,
„sem geti bent þingmönnum og
gefið þeim hugvekjur meðan á
þinginu stendur, og svo jafnframt
skýrt þjóðinni ré'.t og satt frá því,
sem fram fer.“ Sem einlægur
íylg.'smaður lýðræðishugsjónar-
innar brýnir Jón Sigurðsson það
fyrir s'.jórninni, sem sat úti í
kongsins Kaupmannahöfn, að
fylgja sem nákvæmast tillögum
þeim, sem næði samþykki Alþing-
is. Og frjálslyndi hans og sann-
glrni kemur glöggt fram, er hann
lýsir sig andvígan því, að binda
kosningaréttinn við ákveðna fjár-
eign, sem þá var talið sjálfsagt af
flestum ráðamönnum.
í þessari grein Jóns Sigurðs-
sonar um Alþingi á íslandi má og
sjá skoðanir hans á einstökum
vandamálum, er þurfi að leysa.
Kemur þar ljóslega fram sami
skilningurinn og áður á þörfum
landsins og framsýni hans. Á
þeim fíma munu fáir, ef ekki eng-
inn, hafa verið eins vel að sér í
öllu, er varðaði fjárhag landsins
og atvinnuhætti og Jón Sigurðs-
son. Hann krefst strax að fjármál
Danmerkur og íslands verði að-
skilin. Hann vill, að landið „hafi
reikning sinn sér, svo engin tví-
ÞILPLÖTUR
sérstaklega áferðarfallegar
Verðið lágt.
Krossviður
Milliveggjapappi
Slcrár og handföng, krómuð
Skáplœsingar
Þaksaumur, ferstrendur
Pappasaumur
o. fl. byggingarvörur.
Verzlun
Eyjaf jörður li.f.
Amerískir
sloppar og taftkjólar
nýkomnir.
Verzlun
Eyjaf jörður li.f.
mæli geti leikið á viðskiptum við
Danmörku.“ Hann krefst og al-
gers verzlunarfrelsis og skrifar:
„Verzlunarfrelsið við allar þjóðir
verður, hvenær sem það fæst,
fyrsta og mesta fótmálið íil við-
reisnar landinu.“. Hann deilir
hispurslaust á landsmenn fyrir
sinnuleysi þeirra í skólamálum.
Kemur fram með ákveðnar tillög-
ur til úrbóta í heilbrigðismálum,
vill meðal annars að settur verði
á stofn spítali í Reykjavík, þar
sem kennd verði læknisfræði —
og hann vill bæta og jafna kjör
prestanna, sem margir bjuggu við
knappan kost. Um prestastéttina
segir Jón Sigurðsson: „Því getur
enginn sanngjarn maður neitað,
að íslendingar eiga andlegu stétt-
inni mikið að þakka. Þessi stétt
hefir að öllu leyti liðið blitt og
strítt með alþýðu, og hvað sem
að ber, þá er hún innan handa
með hjálp og ráð eftir megni. Af
prestinum læra flestir það gott,
sem þeir nema, til hans sækja þeir
ráð í andlegum og veraldlegum
efnum, hann er oft bjargvættur
nauðstaddra, læknir veikra, tals-
mattur fá'ækra og þeirra, sem
órétt líða. Og því verður ekki
neitað, að andlega stéttin er þjóð-
legasta stéttin á íslandi.“
Eg get ekki stillt mig um að
koma með þessi ummæli Jóns
Sigurðssonar urrí pres'astéttina,
þar sem sú s'.étt hefir bæði fyrr
og síðar orðið fyrir nokkru að-
kasíi.
Það er ekki ætlun mín, enda
engan veginn kostur á því i stuttri
ræðu, að gera tillögum og starfi
Jóns Sigurðssonar, forseta nokk-
ur veruleg skil. Ég hefi aðeins
drepið á nokkur atriði af fjölda
mörgum. En um Jón Slgurðsson
má segja, að hann hafi kunnað
skil á öllum íslenzkum málefnum
og fundið manna bez% hvar skór-
inn kreppti. En það var ekki nóg
með það. Hann vissi einnig,
hvernig snúast ætti við vandan-
um, kunni ráð við flestu, og var
í öllu framsýnni cn samtíðarmenn
r- t;
Utlendu
drengjahúfurnar
komnar aftur
í miklu úrvali.
Verzlun
Eyjaf jörður h.f.
GARDINUEFNI
netofin og munstruð.
STORESEFNI með kögri
PLASTIC efni margsk.
BAST-MOTTUR og ieppi
DÍVANTEPPI
Snyrtivörurnar frá PONDS
höfum við í miklu úrvali.
Verzlun
Eyjafjörður li.f.
ALF ERLING —
33
irnir. Hann var einarður og far-
sæll í öllum störfum sínum — og
með þekkingu sinni, velvilja og
miklum gáfum, lyfti hann grettis-
taki fyrir þjóð s'na. í vitund
landsmanna verður hann ætíð
„Óskabarn íslands, sómi þess,
sverð og skjöldur“, en þau orð
lé!u íslendingar í Kaupmanna-
höfn letra á silfurskjöldinn við
úlför hans.
Á svartnættisárunum, er mest
svarf að þjóðinni og erlenda kúg-
unin lá sem mara á öllu framtaki,
var sjálfstæðisbaráttan enn lítt
mótuð. En æ'.íð lifði samt frelsis-
þráin og trúin á landið með þjóð-
inni — og strax og rofa tók lil
hófust landsmenn einhuga handa
og báru fram kröfur um aukið
sjálfsforræði, sem fast var fylgt
eftir. Eftir því sem þjóðinni óx
f.'skur um hrygg urðu þessar
kröfur háværari og ákveðnari, og
nú var stefnt að algeru sjálfstæði,
að ísland yrði í öllu íilliti íull-
valda ríki.
Fyrir réttum tíu árum í dag,
þann 17. júní árið 1944, var loka-
áfanganum náð með stofnun lýð-
veldisins á Þingvöllum.
Nú er það skylda okkar íslend-
inga að gæ'.a þess vel, sem áunn-
izt hefir, og í því getur enginn
skorast undan skyldunni. Frelsið
hlýtur að vera hverri þjóð það
dýrmætasta, sem hún á, þar sem
það er afl allra framfara, sannrar
menningar og velmegunar. Því
fjöreggi má íslenzka þjóðin
aldrei glata.
í dag, er liðin eru 10 ár frá
stofnun lýðveldisins, minnast allir
íslendingar sj álfstæðlsbarátlunn-
ar og þeirra manna, sem fremstir
stóðu í orrahríðinni, einnig fyrsta
forseta síns, herra Sveins Björns-
sonar. Og íslendingar minnast
þeirra miklu framfara, sem hér
hafa orðið á öllum sviðum, níðan
þe!r fóru sjálfir að stjórna málum
sínum, lausir við erlenda sérhags-
muni og þröngsýni. Við getum
öll verið hreykin af þeim árangri,
Bræður myrkursins
Herbergisþernan fór, og maðurinn fékk sér sæti.
— Ég hef tekizt þessa löngu ferð á hendur frá heimili mínu til
að geta sjálfur náð tali af yður, sagði hann. — Ég heiti Arctof
læknir. Ég er með kveðju til yðar frá Leo Sarkas fursta, sem ligg-
ur veikur og hjálparlaus heima hjá mér.
— Hvað segið þér? hrópaði furstafrúin. — Að maðurinn minn
sé hjá yður veikur og ósjálfbjarga? Hér er einhver misskilningur á
ferðinni, því að ég talaði síðast við furstann í gær.
Arctof læknir ætlaði að svara, en hvinurinn af bifreið, sem
renndi lieim að höllinni, fyllti stofuna.
Furstafrúin s'.óð á fætur og gekk hröðum skrefum að gluggan-
um. Hún dró tjaldið frá, og í birtunni frá stóru ljóskerunum, er
lýstu upp göngin að hallardyrunum, sá hún Sarkas fursta stíga út
úr bíl sínum og ganga heim að höllinni.
— Hér er eit'hvað dularfullt á ferðinni, sagði hún óróleg. —
Þér segið, að maðurinn minn, Sarkas fursti, liggi veikur og bjarg-
arlaus á heimili yðar margar rastir héðan, en furstinn var einmitt
að koma heim núna.
— Já, það er einmitt hið leyndardómsfulla við málið, cagði
hann. — Ég skal skýra þetta í stuttu máli. Ég hef dvalið nokkra
daga í Pé'ursborg til að rannsaka þetta merkilega mál, og ég hef
komizt að því, að þér eruð giftar lögregluforingjanum, Sarkas
fursta, og maðurinn, sem á þessari stundji dvelur að heimili mínu,
hefir sagt mér, að*þér séuð unnusta sín og að hann muni kvænast
yður, er hann kemur hingað til Pétursborgar. Hér er um leyndar-
dóm að ræða, sem ég megna ekki að komast til botns i, en þetta
n'sti, sem Sarkas fursti afhenti mér, getur ef til vill varpað ljósi inn
í myrkrið.
Að svo mæltu rétti hann frúnni nistið með mynd hennar, Gem
Leo Sarkas hafði borið um hálsinn.
Hún rak upp undrunaróp. Hræðilegur grunur greip hana. Sarkas
fursti — maður hennar — hafði ekki nistið í fórum sínum, er
hann kom aftur til Pétursborgar eftir hið langa ferðalag, og nú af-
henti ókunnur maður henni það.
— Myndin af mér! Nistið! hrópaði hún. — Sem ég gaf Leó í
tryggðapant, þegar hann fór.
— Hér liggur einhver hræðilegur leyndardómur falinn, sagði
Arc'of læknir, — og ef þér viljið skyggnast inn í þann leyndardóm,
þá búizt til ferðar og farið með mér. Með hraðlest náum við eftir
nokkra daga á sveitastöð, er liggur fáar rastir frá heimili mínu.
Gátan getur ráðizt, ef þér viljið takast þessa ferð á hendur.
Hjarta hennar barðist um, og varir hennar voru nábleikar.
Hræðilegur grunur læddist fram í hugann.
Eitt augnablik velti hún því fyrir sér, hvað hún skyldi gjöra.
Svo settist hún skyndilega við borðið og skrifaði nokkrar línur á
pappírsörk.
— Ég hef nú tilkynnt furstanum, að ég verði í ferðalagi nokkra
daga, sagði hún. — Og nú er ég reiðubúin að fara með yður.
Arctof læknir leit á úrið sitt.
— Það fer hraðlest ef'.ir hálfa aðra klukkustund, sagði hann.
— Ég tek einkalest, svaraði hún áköf.
Hún snaraðist út úr herberginu, og augnabliki síðar sat hún í
bifreið við lilið Arctofs læknis á leið til stöðvarinnar. Áður hafði
hún pantað einkalest með símtali.
Á meðan sat Sarkas fursti í skrifstofu sinni önnum kafinn við að
lesa skýrslur og skjöl, sem leynilögreglan safnaði í hverju horni
Rússlands og sendi hinum volduga foringja sínum.
Hann hafði enga hugmynd um ferðalag furstafrúarinnar, sem
sem náðst hefir í atvinnumálun-
um, á furðu skömmum tíma. En
um leið og litið er til baka, væri
hollt fyrir æsku þessa lands að
gera sér grein fyrir þeim aðstæð-
um, sem forfeðurnir áttu að búa
við, og hversu gífurlegt átak hefir
þurft að gera til þess að skapa
núverandi skilyrði. Þá mætti bú-
ast við, að fleiri kynnu að me'a
það, sem áunnizt hefir og sýndu
þakklæti sitt og viðurkenningu í
fórnfúsu starfi fyrir ættjörðina.
Gamall málsháltur segir eitt-
hvað á þá leið, að meiri vandi sé
að gæta fengins fjár en afla þess.
Sama gegnir um frelsið. Það get-
ur verið fullt eins vandasamt að
vernda það eins og að fá það.
Það geta íslendingar átt eftir að
reyna, ef þjóðin stendur ekki á
verði. Allir íslendingar voru
s'ameinaðir í sjálfstæðisbarátt-
unni, vildu heill og frelsi fóstur-
jarðarinnar, enda þótt stundum
væri deilt um leiðirnar, sem fara
ætti hverju sinni að markinu.
Eins hafa íslendingar verið sam-
mála um að efla atvinnulífið. Nú
þurfa allir íslendingar að leggjast
á eitt um að gæta frelsisins, sem
strit og stríð kynslóðanna hefir
fært þeim.
Höfum það hugfast, að frelsið
er og verður ætíð lífakkeri ís-
lenzku þjóðarinnar. Án þess get-
ur þjóðin ekki dafnað.
Heitum því nú á tíu ára merkis-
degi lýðveldisins að reynazt jafn-
an sannir íslendingar — trúir og
dyggir þeim hugsjónum, sem for-
feður okkar töldu beztar og göf-
ugastar. Þá mun þjóðinni vegna
vel og hagur íslands blómgast.