Íslendingur - 23.09.1960, Side 4

4 ÍSLENDINGUR
Kemur út hvern
föstudag.
Útgefandi: Útgáfufélag fslendings.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Jakob Ó. Pctursson, Fjólugötu 1, sími 1375.
Skrifstofa og afgreiðsla í Hafnarstræti 81 (neðsta hæð), sími 1354. —
Opin kl. 10—12 og 13.30—17.30. Á laugardögum kL 10—12.
Prentsmiðja Björns Jónssonar h.f.
Vafiftdiim ekki le^tufi9 án
§kerðing;ar líf§kjara
í Morgunblaðinu 15. þ. m. birt-
ist álitsgerð Per Dragland hag-
fræðings Alþýðusambands Nor-
egs á efnahagsaðgerðum íslenzku
ríkisstjórnarinnar, en athugun á
þeim gerði hagfræðingurinn að
tilmælum Samstarfsnefndar laun-
þegasamtakanna á íslandi. Álits-
gerð þessi er langt mál, svo að
ekki eru nein tök á að birta hana
í liflu vikublaði, en kommúnistar
fengu því framgengt í Samstarfs-
nefnd launþegasamtakanna, að
dagblöð og útvarp yrðu að birta
álitsgerðina í heild en ekki hluta
úr henni. Hafa því Þjóðviljinn og
Tíminn vikið sér undan birtingu
hennar á þeim grundvelli, að blöð-
in hafi ekki rúm fyrir hana, en
báðum þeim blöðum er meinilla
við álit hagfræðingsins og reyna
að gera það tortryggilegt á þeim
rökum, að Dragland hafi aðeins
talað við Jónas Haralz og dr. Jó-
hannes Nordal og ekki dvalið hér
nema 3 vikur. Hitt er þó mála
sannast, að norski hagfræðingur-
inn studdist mikið við upplýsing-
ar Torfa Ásgeirssonar hagfræð-
ings, sem verið hefir ráðunautur
Alþýðusambands íslands um
efnahagsmál, og átti viðræður við
ýmsa forustumenn launþegasam-
taka, m. a. Alþýðusambands ís-
lands. Verður blöðum stjórnar-
andstöðunnar því erfitt um að
telja fólki trú um, að ekkert mark
sé takandi á áliti hins norska hag-
fræðings og trúnaðarmanns al-
þýðusamtakanna norsku.
Þau ummæli hagfræðingsins,
sem einna verst virðast hafa kom-
ið við kaun Þjóðvilja- og Tíma-
manna, eru þessi:
..Skoðun mín er sú, að samtök
launþega geri meðlimum sínum
bjarnargreiða, ef þau taka ekki
tiilit til þess, hvað slíkt viðreisn-
arvandamál felur í sér. Ef ekki
tekst að leysa það nú, mun það
von bráðar koma aftur eins og
kastvopn Ástralíunegra og með
auknum styrkleika. Ef lausnin
brýzt fram gegnum hrun og
kreppu, veröa afleiðingarnar
miklu geigvænlegri fyrir laun-
þega heldur en ef viðreisnin fer
fram eftir fyrirfrain gerðri áætl-
un. Það er heldur ekki í samræmi
við raunveruleikann að ætla, að
vandann sé unnt að Ieysa án þess
að skerða lífskjör launþega. Það
sem ber að athuga og krefjast er,
að byrðunum sé skipt af réttlæti
á allar stéttir og að líkur séu á,
að lausnin veiti meira öryggi
framvegis. Reynslan af hinum
mörgu og dreifðu ráðstöfunum
eftir stríðið hefir verið slæm, og
ekki er hægt að lá launþegum eða
samtökum þeirra, þótt þeir séu
farnir að mæta nýjum ráðstöfun-
um með nokkurri tortryggni.
Engu að síður er það lífsnauð-
syn fyrir þá að takast megi að
koma fastari fótum undir efnahag
landsins og losna við það ástand,
sem hefir auðsjáanlega í mörg ár
komið í veg fyrir, að fórnir þjóð-
arinnar í vinnu og fjármagni hafi
borið viðunandi ávöxt í aukinni
framleiðslu og bættum lífskjör-
um.“
Og síðar segir hann svo:
„Það eru fáein atriði, sem ég
hefði viljað hafa öðruvísi. Það
er verzlunarfrelsið, hin mikla toll-
vernd og hluti af vaxtastefnunni.
En í aðalatriðum eru ráðstafan-
irnar réttar og nauðsynlegar eins
og ástandið var orðið í landinu.
Mér er ljóst, að það hlýtur að
vera örðugt fyrir launþega að
sætta sig við þessar ráðstafanir,
eftir alla þá miklu og vondu
reynslu, sem þeir hafa af fyrri að-
gerðum. Þegar ég álít samt sem
áður, að rétt sé að bíða og sjá,
hvernig þessar ráðstafanir reyn-
ast, þá er það vegna þeirrar skoð-
unar minnar, að þær geti borið
árangur, ef þær fá að standa um
hríð. Áætlunin var .... lögð fyr-
ir sérfræðinga hjá 0. E. E. C. og
rædd af þeim, og eftir þeirra með-
mælum fékk ísland þann gjald-
eyri, sem með þurfti. Ég tel einn-
ig, að staða launþega hljóti að
verða ólíkt verri, ef allt fer í mola.
Það er með öðrum orðum ekki
um það að ræða að velja milli
fyrrverandi ástands og efnahags-
aðgerðanna, heldur milli aðgerð-
anna og einhvers annars, sem eng-
inn þekkir takmörk á.“
Þótt Þjóðviljinn og Tíminn
víki sér undan birtingu framan-
greindrar álitsgerðar, mun hún
komast fyrir augu flestra hugs-
andi íslendinga, þar sem hún hef-
ir birzt í heild í lang-stærsta og
útbreiddasta blaði landsins.
Skrílmennskan á Kolviðarhóli. —
Aldamótaveðrið 20. sept. 1900.
KOLVIÐARIIÓLL við Hellisheiði
er sögufrægur staður. Þar var fyrst
byggt sæluhús en síðar gistihús, og
þangað kom margur maðurinn hrakinn
og kaldur á árum áður eftir að hafa
brotizt yfir Hellisheiði í hrið og oft
náttmyrkri. Margir eru þeir orðnir, ver-
mennirnir og lestamennimir, er þann
stað hafa gist og notið þar umönnunar
og aðhlynningar góðra gestgjafa. En
eftir að bílaöldin fækkaði fótgangend-
um og ríðandi ferðamönnum á þessari
leið, urðu viðkomur færri á Kolviðar-
hóli, og lauk svo, að staðurinn lagðist
í eyði.
REYK J AVÍKURBÆR er eigandi
Kolviðarhóls, og hefir staðið til að
jafna byggingar þar við jörðu. En
menn, sem bundið höfðu tryggð við
staðinn á ferðalögum yfir Hellisheiði,
vildu ekki til þess hugsa og hafa mynd-
að með sér félagsskap, er hefir að
markmiði uppbyggingu staðarins og
varðveizlu hans. Meðal þeirra eru
nokkrir af alþingismönnum Suður-
landskjördæmis og fleiri þekktir menn
austan og vestan Hellisheiðar, einkum
í Reykjavík.
HIN YFIRGEFNU HÚS staðarins
hafa ekki farið varhluta af hinu rót-
gróna skemmdaræði manna, sem aldrei
geta farið fram hjá mannlausum hús-
um, án þess að þjóna sjúklegri eyði-
leggingarfýsn sinni. í Vísi 16. þ.m. gef-
ur Skúli Helgason safnvörður m.a. eft-
irfarandi lýsingu af meðferðinni á
bygggingu hins gamal-vinsæla gisti-
húss:
„Þar sem áður voru nærri 200 rúður
í gluggum, er hver einasta brotin. Og
ekki aðeins rúðurnar, heldur hafa póst-
arnir verið brotnir úr körmum á öllum
hæðum, en fyrir innan liggur út um öll
gólf grjótið, sem gluggar voru brotnir
með. Útidyrahurðir voru sterkbyggðar.
Þær hafa allar verið sprengdar upp,
svo og karmstykki....... og reyndar
þarf hvergi að opna hurð í húsinu. Þær
eru allar af hjörum og flestar horfnar
með öllu. Þó stóð enn ein eftir í for-
stofunni og hallaðist skáhallt fyrir
stofudyr á fyrstu hæð. Húsgögn öll
liggja mölbrotin út um gólf. Mið-
stöðvarofnar eru frá veggjum, því að
þeir hafa verið snúnir sundur á lögn-
um. Ilin stóra og matarlega eldavél
staðarins hefir verið mölvuð eftir beztu
getu, og sama er að segja um baðker
(Framh. á 7. síðu.)
\
Föstudagur 23. september 1960
N. N.
Uudir (júfu Eagi
Sól og vor er enn á Akureyri
og ungu laujin spretta jleiri og fleiri.
Þar er sem öll sín forlóg heimur heyri
er hljómur sjafnarstrengs
um drauma fer.
Sunnanvindar bylgjast yjir bœnum,
bláan himin opna fjöllum grœnum,
í geisladansinn létta vonum vœnum
vœngjatök, svo flugið hærra ber.
Blóm á grundum, hljóm í lundum,
sól á sundum,
og syngjandi, yngjandi vor!
Blóm á grundum, hljóm í lundum,
sól á sundum,
og svífandi œskuleikja spor!
Þá spretta úr spori jálkar,
sprœkir sem himnajálkar.
Þá hlaupa horaðir dálkar
í hajinu strax í spik.
Og heilmikill hœnuslagur
hefst, þegar Ijómar dagur,
svo að haninn hleypur ragur
í háttinn — bcint upp á prik.
Þá leikur allt í lyndi
langt uppi á Súlutindi,
og ojan — í óskavindi —
átján þá detta mýs.
Ó, blikandi sól á sœnum,
seg oss — í guðanna bœnum —,
ef hárið á höfðum grœnum
í hrijningu sœlli rís!
Við munum það œvina alla,
unz örlögin kalla
í langjör til lífsins jjalla,
j>ar sem Ijóma á tinda slœr.
Og þökk fyrir leiðslu Ijúja
látum við brimhljóð rjúja
í söng yjir öldu-úja
])á eilíjðar dunar sœr.
Blóm á grundum, hljóm í lundum,
sól á sundum,
og syngjandi, yngjandi vor!
Blóm á grundum, liljóm í lundum,
sól á sundum!
Vér setjumst í hvers annars spor.
SMYRILL í ELD-
HÚSI
Fyrir nokkrum dögum kom
smyrill fljúgandi inn um opnar
útidyr að Helga-magra-stræti 27.
Eldhúshurðin, sem er andspænis
útidyrum, var einnig opin, og
flaug smyrillinn rakleitt þangað
inn og á gluggann. Heyrði hús-
ráðandi skellinn, er fuglinn flaug
á rúðuna og kom á vettvang.
Gerði smyrillinn aðra tilraun til
að komast út um glerið, en flaug
síðan sömu leið út og hann kom.
--------o-------