Faxi - 01.03.1954, Page 12

24
F A X I
Séra Björn Jónsson:
LJÓSÞRAIN
Rceða flutt á Þorrablóti Kvenfélags Keflavíkur.
„Þorri hristir fannafeldinn
fnæsir í bæ og drepur eldinni“.
Slíkur var vitnisburðurinn, sem Þorri
gamli fékk hjá forfeðrum okkar. Hann
þótti sjaldnast eiga mikla hlýju til að
bera, blíðuatlot hans voru jafnan hörð og
köld. En þó var komu hans fagnað, vegna
þess að þá fór þó mesta skammdegis-
myrkrið að þoka á braut, — sólin snéri við
á göngu sinni og tók nú að hefja sig
hærra og hærra á himinhvolfið með hverj-
um deginum sem leið.
Frá ómunatíð hefir ljósþráin verið Is-
lendingum í blóð borin. Baráttan við hin
myrku öfl skammdegisins var oft á tíðum
svo hörð, að manni verður jafnvel á að
undrast, að nokkur íslendingur skuli vera
til uppistandandi í dag. En þó að myrkr-
ið berðist með öllum sínum bitrustu vopn-
um, þá bar þó ljósið ávallt sigur úr býtum.
Ljósþráin var svo rík í íslendingseðlinu,
að hún bar þá á vængjum sér yfir skugga-
clali skammdegismyrkursins.
Það er því í raun og veru engin furða,
þó að fögnuður hafi ríkt í hugum ís-
lendinga, þegar sólin hóf á ný sókn sína á
hendur myrkravöldunum, enda ríkti sú
venja í heiðnum sið, þegar þorrakoman
fór í hönd, að haldnar voru voldugar há-
tíðir um land allt, og nefndust þær miðs-
vetrarblót. Þessi siður hélzt fram að eða
jafnvel eitthvað framyfir kristnitöku, en
smám saman þokaði hann þó fyrir hinni
kristnu jólahátíð og lagðist niður eins og
aorar leifar frá heiðnum sið.
Við vitum, að þessi miðsvetrarblót voru
haldin til þess að fagna hækkandi sól, —
til þess að gleðjast yfir því, að alveldi
myrkursins var ennþá einu sinni að velli
lagt. En um tilhögun þessarra hátíða vit-
um við aftur á móti lítið sem ekkert. I
fornsögum okkar er oft á þau minnzt, en
hvergi finnst þar nein lýsing á slíkri liá-
tíð.
En íslenzka þjóðin hélt áfram að lifa,
þó að miðsvetrarblótin féllu „í gleymsk-
unnar dá“. Hið ljóselska hjarta hélt áfram
að heyja sína hörðu baráttu við skamm-
degismyrkrið. Stundum var tapað í þeirri
baráttu, en oftar voru þó sigrarnir unnir
að enduðum tvísýnum leik.
Þeir glæsilegu sigrar, sem forfeður okk-
ar og formæður okkar unnu þegar hrað-
fleygar drepsóttir herjuðu landið og hung-
urvofan glotti á hverjum glugga, skreyta
ekki spjöld sögunnar nú í dag, — þeir eru
flestir löngu gleymdir. Baráttusaga ein-
staklingsins hvarf með honum í gröfina.
En ef við reyndum að lyfta tjaldinu, sem
hylur atburði fortíðarinnar sjónum okkar,
þá gætum við þó vafalaust fundið margar
myndir úr lífi alþýðunnar á liðnum öld-
um, þar sem fléttað væri saman á hinn
fegursta hátt baráttuhugur, kjarkur og
fórnfýsi íslenzku þjóðarinnar, þar sem
ljósþráin er sá aflgjafi, er sífellt leiðir fram
til sigurs.
Það var ekkert vopnabrak og engin há-
vær hróp eða sífelldar kröfur, sem fylgdu
þessarri baráttu, hún var háð í hljóðlátri
hógværð og í því örugga trausti, að brátt
mundi nú fara að birta.
Og þó að allir stóru sigrarnir, sem hin-
ar ljóselsku kynslóðir hafa unnið á liðn-
um öldum, séu nú löngu gleymdir, þá
þurfum við ekki lengi að leita til þess að
verða vör við ávextina af baráttu þeirra.
Það eru einmitt þessar hljóðu fylkingar,
sem plægðu, sáðu og uppskáru og börð-
ust upp á líf og dauða við myrkravöld hins
langa íslenzka vetrar, það eru þær, sem
smám saman lögðu stein við stein í bygg-
ingu framtíðarinnar, ruddu vegina og
byggðu brýrnar og fæddu og ólu nýjar
kynslóðir handa framtíðinni. Og upp af
svitadropum þessa fólks hafa vaxið þau
lífgrös menningar, tækni og þæginda, sem
við búum við í dag. Já, þó að baráttusaga
hins ljóselska, íslenzka alþýðumanns sé að
mestu gleymd, þá njótum við, sem í dag
lifum, ávaxtanna af hinum dýrkeyptu sigr-
tim hans.
I upphafi máls míns minntist ég á miðs-
vetrarblótin, sólarkomuhátíðir hinna
heiðnu forfeðra okkar. Þær lágu niðri um
langa hríð. En laust fyrir síðustu aldamót
byrjaði stúdentafélag Reykjavíkur á þeirri
nýbreytni, að halda miðsvetrarhátíðir, sem
nefnd voru „Þorrablót“, og var sú hug-
mynd runnin beint frá miðsvertrarblótun-
um fornu. Þorrablót voru þau nú nefnd, af
því að þau voru haldin til að fagna komu
Þorrans, — þá hafði sólin sigrað myrkrið
til fulls og þá var mörgum manninum
bjart fyrir augurn, eins og þessi gamli hús-
gangur ber greinilega með sér:
„Þegar kemur Þorri minn,
þá skal hátta í björtu".
M. ö. o. í Þorrabyrjun var orðið svo
bjart, að þess gerðist ekki lengur þörf að
kveikja ljós. En ætli að okkur þætti ekki
flestum heldur dimmt í kringum okkur,
ef við ættum nú að fara að ganga til
hvílu í myrkri á hverju kvöldi? Eg býst
við því.
Svo þegar fram liðu stundir, þá var
farið að halda Þorrablót víðar en hjá
Stúdentafélagi Reykjavíkur, og nú í dag
eru þau haldin víðs vegar um land allt.
Og í kvöld erum við hér saman komin á
Aðalstöðin - Sími 515
%
/•>
Z
V/
GÓLFTEPPI
O
o
Eigum ennþá fyrirliggjandi nokkur stykki af pólskum gólfteppum. t
2X3 og 2j/2X3i/2.
Kaupfélag Suðurnesja
Vefnaðarvörudeild.
< íOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO OOOCxXX oooooooooooooooooooooooooooooox'