Faxi - 01.02.1962, Qupperneq 2

18
F A X 1
gjöfum, nefnilega 100 rd. samkvæmt bréfi
yðar frá 13. september 1861 og nú aftur
50 rd., og ennfremur hafi hann gefið
henni nýja skírnarskál og að mestu leyti
silfurkaleik þann og patínu, sem hún
eigi, hvort tveggja 50 rd.
Það er hvort tveggja, að samkvæmt
framanskrifuðu og mér sendri lýsingu á
kirkjunni, sem útdregin er af visitazium
yðar 1861 og í ár, mun hús þetta vera
einkar fagurt, og það svo, eins og þér kom-
izt að orði í næstnefndri visitaziu, að
varla mun tignarlegra hús af timbri gjört
að finna liér á landi, enda er upphæð bygg-
ingarkostnaðarins ekki minni en 1853 rd.,
43/ en bæði fyrir fyrrnefndar gjafir og
porzion kirkjunnar hefir höggvist svo
mikið skarð í kostnað þenna, að kirkjan
var í næstliðnum fardögum aðeins í skuld
um 1031 rd. 86/, og leggið þér það þvi
til, að ég staðfesti téðan reikning svo
lagaðan, sem hann nú er.
Ég skal því ekki fresta að samþykkja
og staðfesta umgetinn reikning og það
með því' mciri ánægju, sem þér hafið tckið
það fram, að allur frágangur á kirkjunni
og hverju því cr henni tilheyrir beri ljcSsan
vott um framúrskarandi höfðingsskap
beneficiarii og vakandi áhuga hans á því,
að gjöra þetta guðshús sem veglegast í
öllu; en jafnframt bið ég yðar velæru-
verðugheit við næstu visitaziu að votta
viðkomandi beneficario í mínu nafni hið
innilegasta og virðingarfyllsta þakklæti
fyrir þá rausn og sómasemi, sem hann hef-
ir sýnt í því að koma upp hjá sér svo
vönduðu og veglegu musteri, sem lýsing
þess ljósast sýnir, og leggja í sölurnar til
þess ærið fé frá sjálfum sér, sumt að lánj,
en sumt að gjöf.
Skrifstofa biskupsins yfir Islandi
27. október 1863.
H. G. Thorde rscn.
Það liggur í augum uppi, að til þess að
timburhús geti varðveitzt vel í 100 ár,
verður að kosta nokkru til og mun ég nú
drepa á nokkur atriði varðandi breyting-
ar og endurbætur, sem gerðar hafa verið
á kirkjunni. Fjárskortur hefur löngum
háð starfi íslenzku kirkjunnar og oft ver-
ið erfitt um æskilegt viðhald kirkna. Þetta
kemur glöggt fram í því, sem skráð hefur
verið um Utskálakirkju á síðastliðinni öld.
Ef fórnfúsir einstaklingar og félög hcfðu
ekki hlúð að henni af alúð, væri kirkjan
ekki í jafngóðu ástandi og raun ber vitni
og ætti ekki jafnmarga góða gripi, og
söfnuðurinn hefur verið fljótur til að rétta
hjálparhönd, þcgar til hans hefur verið
leitað.
Fram til ársins 1892 annaðist sóknar-
presturinn fjárhald og umsjón kirjunnar.
Hann segir að gjöld innheimtist illa, að
fólkið sé fátækt og greiðir hann þá stund-
um úr eigin hendi það, sem því ber að
greiða. Það tók 20 ár að greiða byggingar-
kostnað kirkjunnar, og varð hún ekki
skuldlaus fyrr en árið 1881. Á safnaðar-
fundi, sem haldinn var 19. júní 1892 var
samþykkt með 44 greiddum atkvæðum
og 82 skriflegum atkvæðum gegn 1 at-
kvæði af 189 atkvæðisbærum safnaðarmeð-
limum, að söfnuður Utskálasóknar tæki að
sér fjárhald og umsjón kirkjunnar og var
sóknarprestur, séra Jens Pálsson, fús að
láta fjárhaldið af hendi, og var svo kirkj-
an afhent söfnuðinum 24. júlí 1894.
1 tíð séra Jens Pálssonar árið 1888 var
fyrst sett járnþak á kirkjuna, reistur nýr
turn og gerðar fleiri endurbætur. Arið
1895 var kirkjan stækkuð, lengd um 2,80
m, og við hana byggð forkirkja. Arið
1906 var austurgafl kirkjunnar klæ-ddur
bárujárni og þrem árum síðar suðurhlið
og forkirkja. Kirkjan er nú járnvarin á
þrjá vegu, en norðurhliðin stendur enn
hlífðarlaus og býr að sinni fyrstu gerð,
með aldargamla burst yfir hverjum glugga.
Árið 1942 voru gerðar gagngerar end-
urbætur á kirkjunni innanverðri og voru
þá m. a. settir nýir bekkir í alla kirkjuna.
Nefnd hafði verið kosin til afla fjár fyrir
bekkjum og vann hún starf sitt svo vel, að
nokkurt fé varð afgangs. Þetta sama ár
gáfu hjónin í Bræðraborg, frú Ingibjörg
Guðmundsdóttir jjy Jínnheiyair Gjuðtmuuls-
son, mjög vandaða plussdregla í kirkjuna.
Prófasturinn í Kjalarnesþingi, Hálfdán
Helgason, vísiteraði þetta ár og kemst
hann svo að orði í visitaziugjörð, að Ut-
skálakirkja teljist eitt af prýðilegustu guðs-
húsum þessa lands. Kirkjan var svo end-
urbætt að utan fjórum árum síðar. Þá var
einnig leitt rafmagn í kirkjuna og var
kostnaður við það kr. 10,272. — greiddur
með áheitum og gjöfum til kirkjunnar.
Kirkjan var síðast máluð öll að innan ár-
ið 1954 og að utan ’57, og að nokkru nú
fyrir hátíðina.
Ekki er annað að sjá, en kirkjan hafi
verið óupphituð til ársins 1908, en þá
eignast hún svonefndan magasínofn. Ar-
ið 1925 gefur kvenfélagið Gefn henni
nýjan ofn og er hann í kirkjunni ennþá,
en ekki notaður lengur, því að 1953 var
sett rafhitun í kirkjuna og var kostnaður
v.ið það tæpar 30,000. — kr, en konur úr
Slysavarnaf. kvenna í Garði lögðu fyrst
fram fé til þessa.
Árið 1879 er fyrst sett hljóðfæri í kirkj-
una og gekkst Þorgrímur Guðmundsson,
barnaskólakennari, fyrir því. Fóru þá fram
almenn samskot og hefur samskotalist-
inn varðveitzt. Þar bera fjórar upphæðir
af: H. Duus kr. 50, Þorgrímur Guðmunds-
son kr. 30., Faktor Finnbogasen kr. 25
og Pétur Jónsson forsöngvari á Gufuskál-
um kr. 20. Til þess að hægt væri að koma
orgelinu fyrir í kirkjunni varð að byggja
sérstakan söngpall og kostuðu þeir, séra
Sig. B. Sívertsen, Helgi sonur hans og
Árni Þorvaldsson á Mciðastöðum þær
framkvæmdir. Þessi pallur var tekinn 'burt
árið 1924 og þá var söngloftinu breytt í
núverandi horf. Fyrsti organisti Utskála-
kirjcju var Loftur Guðmundsson. Næst
er svo keypt orgel árið 1906 og var einnig
safnað fyrir því með samskotum. Þriðja
orgelið eignast kirkjan árið 1935, vandað
og gott hljóðfæri. Fimm manna nefnd
undir forustu Þorláks Benediktssonar safn-
aði fé til þeirra kaupa, en Þorlákur hefur
starfað mikið fyrir Útskálakirkju. Hann
hefur verið organisti, söngstjóri, safnað-
arfulltrúi, hringjari og í sóknarnefnd og
gegnir nú störfum söngstjóra og safnað-
arfulltrúa. Hann hefur unnið af alhug að
velferðarmálum kirkjunnar og nú hillir
undir að Utskálakirkja eignist pípuorgel,
því að 16. des. s. 1. gaf Þorlákur Bene-
diktsson kirkjunni kr. 25.000. — til minn-
ingar um konu sína, Jórunni Olafsdótt-
ur, er lézt 13. nóv. 1959. Með þessari fjár-
.ha-.ð „sþv.ldi „stnfasfittur .tgr .'tn'ji? JÁ'
kaupa á pípuorgeli. Nú vil ég vekja at-
hygli safnaðarfólks og annarra velunnara
Utskálakirkju á því, að vart getum við
minnst 100 ára afmælis kirkjunnar á veg-
legri hátt, en með því að efla þennan
sjóð. Er ég þess fullviss wgna fyrri reynslu,
að ekki líður á löngu áður en pípuorgel er
komið í Utskálakirkju.
Árið 1864 eignaðist kirkjan liina tvo
veglegu altarisstjaka, sem síðan hafa prýtt
altrið. Þar hafa einnig verið tveir þriggja
arma stjakar, sem kvenfélagið Gefn gaf
kirkjunni 1929. 1 kirkjunni eru þrír stórir
ljóshjálmar, nú með rafljósum, hinn elzti
þeirra var keyptur til kirkjunnar 1864 og
hefur hann því verið jafnlcngi í kirkjunni
og altarisstjakarnir, en saga hans er þó
lengri, því að áður tilheyrði Ihann Friðriki
VII Danakonungi. Hina tvo ljósahjálm-