Faxi - 01.06.1965, Síða 18

þá muntu speki safna fram til elliára.
Plæg og sá í akur hennar,
þá máttu vænta mikillar uppskeru.
Hávamál:
Byrði betri
berrat maður brautu at
en sé mannvit mikið.
Gegn auðsöfnun predikar Sírak á þessa leið:
og sá villist, er auðurinn eltir
Hávamál:
Margur verður af aurum api.
Ur reynslu hins víðförla Sírak:
Margt veit víðförull maður,
og viturlegar eru reynds manns ræður.
Hávamál:
Sá einn veit
er víða ratar
ok hefr fjölið of farit . . .
Að kunna hóf í mat Sírak:
Varastu óhóf á öllum nautnum
og et eigi krásir yfir ’þig
því að matgræðgi veldur vanheilsu
og ofát innantökum.
Hávamál:
Gráðugr hvalr
nema geðs viti
etr sér aldrtrega
oft fær hlægis
er með horskum heimr
manni heimskum magi.
Um hófdrykkju segir Sírak:
Ver eigi kappi í víndrykkju
því að margan hefur vínið af velli lagt
Eins og aflinn reynir smíðisgrip i eldi
þannig reynir vínið manninn, er oflátar þrefa.
Hávamál:
Ölr ek varð
varð ofrölvi
at ins fróða Fjalars
því að öldr bazt
at aftr of heimtir
hverr sitt geð gumi.
Glaðlegt viðmót Sírak:
Beztur auður er alheill líkami
og góð lund er gæða bezt.
Hávamál:
. .. glaðr ok reifr
skyli gumna hverr
unz sinn bíðr bana
Þagmælska Sírak:
Þeim verðu ei treyst, sem ljóstra upp leyndar-
málum
og hann eignast ei ástfólginn vin.
Hávamál:
Þagalt og hugalt
skyli þjóðans barn
og vígdjarft vera.
VI.
Punktur sex: mágskyldan. Við tilfærðum
staði í Móselögum og norrænni goðafræði,
sem leiddu í ljós nákvæmlega sömu lög um
mágskyldu hjá ísraelsmönnum og íslending-
um. Ef eiginmaður féll frá átti bróðir hins
dána að ganga að eiga ekkjuna. Þetta gilti,
ef bræðurnir höfðu búið saman og þeim
dána hafði ekki verið alinn sonur (5 Móse-
bók). Við bentum í þennan stað í Heims-
kringlu þegar segir að bræður Óðins gengu
báðir að eiga konu hans Frigg, sökum þess
að menn héldu Óðinn dauðann.
VII.
Sem sjöunda sönnunargagn skal tilfæra
nokkra sameiginlega siðu Wessara beggja
þjóða. Astarepli léku sama hlutverk hjá
báðum þjóðunum samanber Iðunnarepli og
orðaskipti Rutar og Leu í 1. Mósebók. Regn-
boginn átti sem kunnugt er að vera merki
sáttmála Jahve við ísrael. Öllum eru kunnar
svipaðar lýsingar Snorra á regnboganum í
norrænni goðafræði.
Alltíður dauðdagi hefur það verfð hjá
Israelsmönnum að festa menn í tré. Er meðal
annars getið í Jósúabók. Af Hávamálum vit-
um við að Óðinn hékk níu nætur í tré. Og
af Gautrekasögu má lesa að þeir sem voru
blótaðir Óðni voru hengdir í tré.
Sama er að segja um þann sið að setja
menn í stokk. Við tilfærðum stað í Jeremía
og Völsungasögu, sem greinilega staðfestu að
píslarathöfn þessi hefur verið viðhöfð hjá
báðum, Israelsmönnum og forfeðrum íslenzku
landnemanna.
Sem sameiginlegur siður var líka sonar-
fórnin. Og læt ég nægja að vísa til fyrri til-
vitnanna í því efni.
Þjóðarhljóðfæri Israelsmanna var harpan.
Norrænar sögur og ljóð tilgreina hana á
mörgum stöðum. Við bentum á að það væri
einkennileg tilviljun, ef skýringar okkar um
sameiginlegan uppruna væru ekki réttar.
í biblíunni segir að ísraelsmenn hafi svo
ferðast að þeir hafi búið í „tjaldi og búð.“
Það er athyglisvert að um þingtímann bjuggu
forfeður okkar í tjaldaðri búð. Við töluna 12
eru merkilegar sögur tengdar bæði í Gamla-
og Nýja-testamentinu. Ættkvíslirnar voru
12 og postularnir voru 12. Af norrænum
sögum má ráða að þjóðskipulag norrænna
manna var grundvallað á þessari tölu. Snorri
segir að Óðinn hafi skipað tólf höfðingja í
Svíþjóð, þó er hann tók þar við völdum.
Samkvæmt tillögu Þórðar gellis voru þingin
12.
Eitt lítið dæmi um arfsöguna sem ættbálk-
urinn varðveitir er sagan um sækúna og
nykinn. Hvorutveggja eru þetta dýr sem
lifa einungis í heitum löndum. Hjá Israels-
mönnum voru skinn af sækúm meðal helgra
gripa. Mér finnst allt benda til að ástæðan
fyrir 'því að við rekumst á sagnir af sæ-
kúm hér norður á hjara veraldar (Vopn-
firðingasaga), sé arfsagan. I huga ferða-
fólksins, sem endur fyrir löngu, hefur yfir-
gefið hin heitu lönd, þar sem sækýrin og
nykurinn dveljast, taka þessi dýr á sig ham
skrýmslis og undraveru. Um þau spinnst
þjóðsaga.
Þá tökum við eftir þeim mörgu stöðum
í norrænum sögum og kvæðum, þar sem tal-
að er um gull, ógrynni gulls.
I völuspá stendur:
Skal sér hon standa
sólu fegra,
gulli þakðan,
á Gimsél....
Okkur var ljóst að gull var og ekki nor-
rænn málmur. Hins vegar vitum við að
hallir Egypta og sumar stórbyggingar Saló-
mons voru gulli skreyttar að utan og innan.
Mér finnst liggja í augum uppi að hér sé
arfsagan enn að verki. Þrátt fyrir mikla fjar-
lægð frá fyrri heimkynnum geymast enn
minningar með ættbálknum um gulli þakta
sali.
VIII—IX. Grein Gísla Brynjólfssonar í
Andvara 1880.
I grein um alda- og tímatal að fornu og
nýju segir Gísli: „Af öllum þeim ártölum,
er nú hafa verið nefnd, er ekkert eins skylt
hinu íslenzka og ár Egypta. En til er þó enn
eitt, sem hið sama má segja um, en það er
ár Persa hinna fornu. Arskipan þeirra var
alveg hin sama sem Egypta, að því undan-
teknu hvernig ár var leiðrétt, og þeir töldu
eins og Egyptar, að rétt sólarár væri V4 dags
lengra en 365 daga. Kann og vel að vera að
ártal þeirra sé upprunalega frá Persum kom-
ið, því að Persar réðu Egyptalandi frá 525
—332 f. Kr. og höfðu því nógan tíma til að
kynna sér háttu og fróðleik. Þá má og vera,
að ártal þeirra sé miklu eldra, og það halda
Persar sjálfir, en þó ber allt að sameigin-
legum brunni, því frá Persum eða núbúum
þeirra strax fyrir norðan, ef ei einmitt ur
sama stað sem þeir, verða Norðurlandabúar
síðast að hafa fengið ársskipan sína.“ Skýpar
voru ein nágranna þjóða Persa. Gísli ritaði
grein sína 1880 löngu áður en verulegt skrið
kom á rannsóknir um ferðir Israelsmanna.
Til dæmis tókst Rawlinson hinum brezka
ekki að þýða Behistum-rúnirnar fyrr en 1846.
En ráðning þeirra leiddi meðal annars í ljos
að Ghimri-babyloniska heitið á hinum 10
ættkvíslum ísraels- og Sakar- persneska
heitið á þeim eru sama þjóðin. En fornir
sagnfræðingar svo sem Herodot, Pliníus og
Melaníus skýra svo frá að Persar kalli þj°ð
þá Saka, sem Grykkir nefna Skýpa.
Annað atriði nefnir Gísli sem gefur vís-
bendingu um persneskar fyrirmyndir 1
norrænni goðafræði. Er þá átt við sögu ur
persnesku fornriti, sem minnir í flestu á fra-
sögnina um Loka.
Þá bendir Gísli á enn fleiri atriði, sem
sanna áhrif fornra menningarþjóða,
Israelsmenn höfðu mikið samneyti við a
íslenzku landnámsmennina. Gísli segir:
„Heimsaldurstala Babílonsmanna var 432,000
en sú tala var dregin af eldri tölu Egypt3-
Á þessa tölu, 432.000, rekumst við nokkr-
um sinnum í fornum kveðskap íslenzkum
samanber 23 og 24 vísu Grímismála. Er furðu-
legt að mannfjöldi sá er safnast fyrir í Val-
94 — FAXI