Faxi - 01.08.1977, Page 18

Ingveldur Einarsdóttir
frá Garðhúsum—Minning
Góðan daginn Grindvíkingar,
hljómaði í raddmiklum flutningi
söngvarans sem lokastef við
minningarræðu, er Anna Bjarna-
dóttir flutti í útvarpið í tilefni 110
ára afmælis föður hennar, dr,
Bjarna Sæmundssonar, sem var
alla ævi Grindvikingur af lifi og
sál, þótt starfsvettvangur hans
væri að mestu annars staðar. í
æskustöðvastemmningu gekk ég
út að glugganum og horfði suður
yfir skagann. Grindavikurfjöllin
voru undurfögur í kvöldsólinni. í
sama mund kom heiðlóa fljúgandi
að sunnan og settist á grasflötina
framan við gluggann minn. Hún
var þreytuleg og angurvær f
kvaki. Það var eins og hún vildi
flytja mér boð, sem ég gat þó ekki
numið. — Símhringing rauf
þennan þankagang. í simanum
var Sigurður Rafnsson að til-
kynna mér lát móður sinnar, Ing-
veldar Einarsdóttur frá Garðhús-
um í Grindavík. Hún var ein
þeirra Grindvikinga er dvaldi
langdvölum utan æskubyggðar-
innar, en sótti þangað jafnan
hamingju og yndi. Ingveldur var
trúuð kona og hugmyndir hennar
um framhaldslif stuðluðu vel við
kveðjustundina — þegar sálin
yfirgefur hrjáðan likama. Það var
þvi að vonum að sólroðin suður-
fjöllin skörtuðu sinu fegursta til
að fagna heimkomu frjálsrar lif-
andi sálar, einnar mikilhæfustu
konu er' Grindavík hafði alið.
Hljómar Kaldalónslagsins og er-
indi önnu, náfrænku Ingveldar,
þar sem óvenjulegir töfrar æsku-
stöðva eru fléttaðir inn í sögu
visindamannsins, áttu þá ákveðið
erindi til þessarar kveðjustundar
— einnig lóan, vorboði nýs lífs og
breyttra hátta.
Ingveldur var mikil hæfileika-
kona, greind og gjörhugul. Ég
man eftir henni frá frumbernsku
minni — löngu áður en mat á
kvenkostum kom til, svo sem feg-
urð, andlegt og likamlegt atgervi
en af slíkum kostum hafði hún
yfirbuði. Hún hafði slikt fas og
framkomu að jafnvel barnið
greindi yfirburðina. Hlýja i garð
fátæks drenghnokka festi rætur,
sem entust ævilangt.
Hún ólst upp á fjölmennu heim-
ili, við ágæt efni og góðar aðstæð-
ur í Garðhúsum, þar sem stjórn-
semi og hóflegur agi sameinaði
snyrtilega mikil umsvif í búskap
mikilli útgerð og öllum greinum
fiskiðnaðar þess tima og lengi vel
einu verzlun byggðarlagsins.
Atorka og athafnasemi hlaut að
vera i fyrirrúmi. Ingveldur var
gædd góðum námsgáfum. Hún
lauk námi við Kvennaskólann í
Reykjavik, þar sem hún kenndi
siðar. Jafnframt lærði hún að aka
bíl og varð fyrsta konan á islandi
sem lagði það fyrir sig að ráði, og
ók bifreið sinni til síðasta æviárs.
Það vakti aðdáun okkar barnanna
i Grindavik er hún kom akandi á
fyrstu „drossíu" i eigu Grindvík-
ings, Einars í Garðhúsum. Þegar
fram liðu stundir óx athafnasemi
hennar. Hún giftist Rafni Sig-
urðssyni, ágætum manni og far-
sælum skipstjóra. Þau stofnuðu
Eimskipafélag Reykjavikur
ásamt föður hennar og fleirum og
voru þau hjónin mjög virk i
stjórnun þess lengi vel. Allmörg
ár bjuggu þau í Grindavík,
byggðu Hvol og bjuggu þar. Þá
hófu þau útgerð og fiskverkun,
sem rekstrarlega hvildi oft á herð-
um hennar. Á þessum árum sat
hún í sveitarstjórn sem fulltrúi
Sjálfstæðisflokksins — fyrst
grindviskra kvenna. Þar lét hún
menningarmál mikið til sín taka,
var m.a. formaður skólanefndar
og byggihgarnefndar nýja barna-
skólans, sem þótti mikið og
myndarlegt hús á þeim tima. Við
lausn þess verkefnis sýndi hún
mikla hæfni til að takast á við
vandasöm og stór verkefni. öllum
bar saman um að þar hefði fáum
tekizt betur. Ingveldur sat i stjórn
Kvenfélags Grindavikur og var
nokkur ár formaður þess, en það
stóð jafnan fyrir miklu menning-
ar- og fræðslustarfi, efndi til
fjölda námskeiða fyrir konur, auk
fjölþættrar skemmtistarfsemi,
hélt t.d. uppi mikilli leikstarfsemi
i áratugi. Þá átti Ingveldur lengi
sæti i Kvenfélagasambandi Gull-
bringu- og Kjósarsýslu. Hún tók
við formennsku í landeigenda-
félagi Járngerðarstaða og Hóps og
stjórnaði þvi í 24 ár, en baðst
undan endurkjöri á aðalfundi fyr-
ir 6 mánuðum, þá orðin fársjúk.
Hún var lagin og snjöll mála-
fylgjumanneskja, skapmikil en
hófsöm og mannþekkjari góður.
Henni farnaðist vel i hamingju-
sömu hjónabandi, hún var traust
og góð húsmóðir, sem mikið
reyndi á vegna athafnasemi og oft
langrar fjarveru húsbóndans á
höfum úti.
Alls staðar þar sem hún lagði
huga og hönd að félagslegu starfi
hlaut hún trúnað og traust, virð-
ingu og vinarþel allra er hlut áttu
að málum.
Eins og fyrr segir giftist hún
Rafni Sigurðssyni skipstjóra 23.
mai 1929, en missti hann eftir
langra og góða sambúð, er hann
varð bráðkvaddur um borð i skipi
sínu úti í Noregi 12. sept. 1960.
Þau eignuðust tvö börn, Ólafíu,
sem gift er Níelsi P. Sigurðssyni
sendiherra i Bonn. Þau eiga 3
börn. Sigurð skipstjóra, sem
kvæntur er Sólveigu Ívarsdóttur
hjúkrunarkonu og eiga þau 3
börn.
Um leið og ég þakka Ingveldi
vináttu og langt samstarfi á liðn-
um árum, flyt ég börnum hennar
og öðrum aðstandendum innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Jón Tómasson.
Einn hinna tögru veðurdaga
þessa einstæða vors, þegar sólin
brosti hvað glaðast og lífið kvikn-
aði allt um kring í grænum grös-
um og blöðum trjánna — einn
þeirra daga með fuglasöng i lofti,
þegar lífið virtist hafa svo greini-
legan vinning — einn slikan dag
fyrir skömmu kom dauðinn lika
til skjalanna með fréttinni um að
Inga frænka mín væri látin.
Lokið var strangri sjúkralegu
með óumflýjanlegum sigri dauð-
ans. Einstætt líkamsþrek hafði
lengt lifdagana síðasta spölinn
langt fram yfir það, sem teljast
hefði mátt eðlilegt. Samt kemur
kveðjustundin alltaf jafn mikið á
óvart, þótt hún hafi verið i sjön-
máli vikum saman. Þótt allir hafi
vitað að hverju dró, og jafnvel
vonað að þungri legu lyki senn.
Og þótt öll getum við verið þess
fullviss, að eitt sinn skal jarðvist
okkar ljúka.
Og hugurinn líðu yfir það lífs-
skeið þessa heims, sem lokið er.
Minningar skjóta upp kollinum.
Fimm eða sex ára drenghnokki
kemur í heimsókn til Ingu
frænsku sínnar, sem býr skammt
frá heimili drengsins. En snáðinn
er árrisull, og það veit frænkan.
Það hefur því orðið að samkomu-
lagi þeirra i milli að drengurinn
hringdi ekki dyrabjöllunni fyrr
en búið væri að draga eldhús-
gluggatjöldin frá. Og sá stutti
situr á tröppunum og bíður. Svo
er dregið frá, drengurinn hringir,
gengur inn og eí ævinlega fagnað
vel, fær appelsínu eða epli, en
fyrst og fremst hlýlegt viðmót.
Svo líða ár. Enn er litið inn til
Ingu frænku á stundum, en nú
fremur til að ræða málin en
þiggja epli eða appelsinu. Sama
hlýlega viðmótið. Og það er gott
að ræða málin við hana og þiggja
ráðgjöf. Hún er bæði hollráð og
réttsýn og hefur reynslu, sem
kemur sér vel. Miðlar líka fúslega
af henni.
Enn líða árin, og nú ber fund-
um varla saman nema á tyllidög-
um fjölskyldunnar. Alltaf sama
elskuléga frænkán, sem gott er að
ræða við. Vel heima á fjölmörgum
sviðum, hrókur alls fagnaðar og
heldur gjarnan ræðustúf yfir ætt-
ingjahópnum við hin hátiðlegustu
tækifæri. Ákveðnar skoðanir á
hlutunum koma skýrt fram. Hún
fer ekki dult með þær. Það er
ekki hennar aðferð að laumast.
Hún segir skoðanir sínar umbúða-
laust. Og enn fleiri minningar
koma upp í hugann. Miklu fleiri
en verða nefndar hér. Allar
hlýlegar.
Ingveldur Einarsdóttir fæddist
þann 27. april 1899, og var þvi á
79. aldursári, er hún lézt. Hún var
dóttir hjónanna Ólafíu Ásbjarnar-
dóttur og Einars G. Einarssonar í
G:rðhúsum í Grindavik. Ingveld-
ur stundaði nám í Kvennaskólan-
um í Reykjavik og lauk þvi. Þann
23. mai 1929 giftist hún Rafni A.
Sigurðssyni, skipstjóra. Bjuggu
þau fyrst í Reykjavik, siðan um
margra ára skeið í Grindavik, eri
loks siðustu samvistarár sin að
Rauðalæk 65 i Reykjavík. Börn
þeirra hjóna eru Ólafia, gift Niels
P. Sigurðssyni, ambassador i
Bonn, og Sigurður, stýrimaður,
kvæntur Sólveigu Ivarsdóttur,
húkrunarkonu. Mann sinn missti
Jngveldur 12. sept. 1960, þegar
Rafn heitinn lézt um borð i skipi
sínu, m.a. Kötlu, i norskri höfn.
Ingveldur starfaði ötullega að
félagsmálum, og þá einkum á
Grindavikurárum þeirra hjóna.
Þar var hún i stjórn og formaður
Kvenfélagsins á staðnum, tók við
formennsku í skólanefnd af föður
sinum, og gegndi þvi starfi um
árabil, auk þess sem hún átti um
skeið sæti i hreppsnefnd. Hér er
aðeins stiklað á stóru varðandi
merkan þátt Ingveldar í félags-
málum á bernsku og unglingsár-
um islenzks félagsmálastarfs, þeg-
ar verulega reyndi á hæfni og
þroska þeirra, sem til forstöðu
voru valdir. Hún hafði hvort
tveggja til að bera. Ekki skorti
heldur áræðið, sem vissulega hef-
ur þurft til að gerast ein fyrsta
konan á íslandi til þesj að aka
bifreið og taka til þess próf. Þetta
er nefnt sem dæmi, því að þótt
ekki þurfi kjark til sliks i dag, var
viðhorfið annað fyrir mörgum
áratugum, um það leyti sem
fyrstu bifreiðarnar voru að koma
til landsins.
FAXI — 18