Faxi - 01.12.1980, Qupperneq 26

Horft um öxl til liðinna tíma
Minningar Guðjóns M. Guðmundssonar
/ sióasta blaði ræddum við um
að skyggnast lengra aftur i tim-
ann, og þá til þeirra ára, er þú
kynntist árabátaútgerðinni af
raun, þegar þú unglingur, ný-
fermdur hófst sjómennsku sem
fullgildur háseti með hinum
gætna, en þó ötula og fengsæla
formanni, Árna Geir Þórodds-
syni. Þú sagðir mór einhvern
tima að þú hafir hlotið þetta
skiprúm svona ungur, i skjóli
föður þins?
- Já, það voru sjálfsagt ein-
hverjir, sem þótti ég of ungur, en
pabbi svaraði þá eitthvað á þá
leið, að þeir skyldu bíða þar til
hallaöist á borðiö okkar feög-
anna, en við rerum á sama borði.
Einn róður með Árna
Geir Þóroddssynf
Atburður sá, er ég nú ætla að
segja frá, er ein sjóferð á áttær-
ingnum Svaninum frá Keflavík,
formaöur var Árni Geir Þórodds-
son.
Þetta var 8. apríl 1915. Þá var
ég á sextánda ári og reri þarna í
skjóli föður míns.
Þennan morgun róum við á
Svani vestur í Garðsjó. Það var
noröaustan kaldi. En þegar við
komum vestur í Garðsjó, þá er
komin töluverð alda, undiralda,
en ekki leit út fyrir neitt vont
veður. Við drögum svo þarna
þrjár trossur og fáum i þær um
360 fiska, þorska, væna og fal-
lega. Þetta var mjög góð ballest í
áttæringinn. En þegar við erum
aö enda við að draga síðustu
trossuna, en erum ekki farnir að
leggja hana aftur, þá fara þeirað
kallast á, pabbi og Árni. Þeirtöl-
uöi oft saman ef eitthvað sér-
stakt bar við, sem ráða þurfti
fram úr. Þá segir Árni: „Ja, ég
var að frétta, Gummi, að þeir
hefðu verið að fiska á Strandar-
brúninni ( gær, ég er að hugsa
um aö fara með þessa trossu
þangað." „Það líst mér vel á,"
sagir pabbi. Þá er það ákveöið.
Þaö eru sett upp öll segl og við
róum undir og nú gengur ágæt-
lega inn á Strandarbrún. En eftir
því sem við komum innar í bugt-
ina, þá er eins og það sé meiri
alda og þá er hann farinn aö
ganga upp meö bakka í suð-
vestri. Þeir eru aö tala um aö
hann muni breyta eitthvað um
veður. Pabbi er nú á því, að það
gæti veriö. Við stefnum nú inná
Strandarbrún og erum nokkuö
lengi aö dulla þangað. Viö
vorum svo vestarlega í Garð-
sjónum.
Ég tók nú ekki eftir neinum
miðum á þeim tíma. Ég var það
ungur, að ég lót mig það litlu
skipta. En þegar við erum að
koma á opna Keflavík, þá kallar
pabbi allt í einu upp og segir:
„Drengir, við ættum aö flýta
okkur að losa okkur við tross-
una,“ og þaö var gert. „Sjáið þið
hvað er að koma hérna út Kefla-
vík?“ Þegar við lítum í átt til
lands, sjáum við aö það kemur
eins og veggur út flóann hríöar-
bylur og skafningsrok á
suðvestan. Og við erum inni á
Strandarbrún. Þaö var aö sjálf-
sögðu ekkert um annað að gera
en að setja upp og sigla. Segl
voru sett upp og stórseglið rifað.
Ég man eftir að Árni kallaöi til
pabba og segir: „Guömundur,
heldurðu að það sé gerlegt að
hafa úti klífirinn?" „Já, við
höfum hann, annars náum við
ekkert," segir pabbi, „en fokk-
una skulum við skilja eftir,“ og
það gera þeir.
Seglið er rifað og Árni segir,
að hafa skuli rakkann neðar-
lega. það er lykkjan, sem er
neöarlega á mastrinu og spritið
stendur f. Oft þurfti að hafa snör
handtök við að kippa spritinu úr
og þá var betra aö hafa spritið
ekki of stíft.
Nú er siglt og skipið liggur vel.
Það var ágætis ballest í áttær-
ingnum og hann liggur alltaf á
lögginni. Við sjáum ekki út úr
augunum. Ég man að ég lá til
kuls, því ég reri á stjórnborða.
Nú kallar pabbi til mín og
segir: „Ertu nokkuð hræddur,
frændi?" ,,Nei,“ segi ég. En hann
brosti bara. Hann var alltaf með
lausa klóna, gefa út eða taka í
aftur, eftir því sem með þurfti,
þegar komu vondar kvikur.
Við erum nú búnir að sigla
nokkuö lengi. Þá kallar pabbi allt
í einu: ,,Það er land framundan."
I því léttir upp hríðinni og við sjá-
um hvar við erum staddir. Við
höfum náð inn á Kópu. Það er
vík í Stapanum innan við Innri-
Njarðvík. Við vorum komnir
mjög grunnt. Ekki var um annað
að gera en að leggja yfir, og það
var gert. Svanurinn þýtur yfir á
stag í einni svipan og leggst á
hina hliðina. Þá var nú gott hjá
mér að liggja, því þá gat ég legið
út í hléboröiö.
Þegar við komum á móts við
Njarðvík, kom skafningsrok út
víkina. En það var svo góð bal-
lest í skipinu, að allt gekk vel, þó
kvika væri mikil. Við siglum nú
þar til við komum á opna Kefla-
vík, vestarlega nokkuð. Þá segir
Árni: „Borgar sig nokkuð að
vera að venda upp?“ „Nei,“segir
pabbi, „við skulum bara taka
saman og róa inn.“ Það var gert.
Seglin voru tekin saman, og við
Áttæringur meö Engeyjarlaginu. Svanurinn, sem sagt erfrá I þessari grein, var Ifkur þessu skipi. Teikningin
er eftir Eggert F. Guömundsson, listmálara. Birt meö leyfi höfundar.
vorum víst í klukkutíma á átta
árum að róa úr leirnum og inn í
Stokkavör í Keflavík. Þar var
fiskurinn, þessir um 360 þorsk-
ar, seilaðir út. Skipið var nú sett í
naust. Fiskurinn var síðan dreg-
inn á land og borinn upp þang-
að sem honum var skipt. Við
héldum nú heim, fegnir
giftusamlegum endalokum á
erfiðum róðri.
Á þessum tímum voru fréttir
ekki eins fljótar að berast og nú.
Þennan dag gerðist sá atburður í
lífi mínu, sem ég gleymi aldrei.
En við fréttum það ekki fyrr en
daginn eftir, aö sama daginn og
viö rerum í Garðsjóinn og lent-
um í suövestanveörinu, hafði
farist skip frá Austurbænum að
„Svona leit ég út um það leyti, sem
þessi frásögn gerist. Þarna er ég á
fermingarfötunum. Mydina tók Ey-
vindur M. Bergmann," segir Guöjón
um leiö og hann fær mér myndina.
R.G.
FAXI - 190